Warmtebedrijf Ede in de schijnwerpers van de Heideweek

Meerdere lezers hebben ons gevraagd om eens kritisch naar de recente nieuwsbrief ‘Warm’ en het Duurzaamheidsverslag 2023 van het Warmtebedrijf Ede te kijken. Klopt wat er wordt beweerd? En welke rol speelt het Warmtebedrijf tijdens de Heideweek?

Bedrijfspublicaties zoals die van het Warmtebedrijf zijn vooral bedoeld om de reputatie bij klanten en belangrijke spelers zoals de gemeente goed te houden of te verbeteren. Het doel is een zo positief mogelijk beeld schetsen dat het gewenste imago bevestigt, zelfs als dat betekent dat de werkelijkheid een beetje wordt bijgeschaafd. Als het Warmtebedrijf zichzelf in de schijnwerpers zet, is het dus verstandig om wat tegenlicht te bieden in de vorm van een feitencheck en duiding. We doen dat door te linken naar eerdere onderzoeksartikelen.

De lokale reputatie oppoetsen

De klantennieuwsbrief viel onlangs in de mailbox van elke Edenaar die (al dan niet vrijwillig) is aangesloten op het warmtenet. Hierin meldt het bedrijf een trotse sponsor van de Heideweek te zijn.

Gezien de 1,7 sterren op Google is er duidelijk werk aan de winkel voor het Warmtebedrijf. De sponsoring van de ‘Warmtebedrijf Ede Openingsavond’ tijdens de Heideweek, waarvoor het bedrijf €10.000 heeft betaald, lijkt dan ook een strategische zet om het imago van een authentiek lokaal bedrijf te versterken. Dit terwijl het bedrijf grotendeels in handen is van een private equity-fonds in Luxemburg. Maar dat geldt misschien ook wel voor je huisarts.

Vanavond bij de opening van de Heideweek kun je dus gerust naar The Dirty Daddies gaan. Deze coverband, die net als het Warmtebedrijf ‘a decade of dirt’ (10 jaar vuil) viert, is indirect al bekostigd door de klanten van het bedrijf. Band en bedrijf hebben uiteraard niets met elkaar te maken, het is een ironische speling van het lot.

Wie betaalt het warmtenet?

In de nieuwsbrief wordt ook ingegaan op de maatschappelijke discussie over de betaalbaarheid van warmtenetten. Het Warmtebedrijf probeert zich te onderscheiden door te suggereren dat het Edese warmtenet ‘anders georganiseerd’ is. Maar de betaalbaarheidskwestie speelt hier ook. Zonder subsidies zijn warmtenetten economisch onhoudbaar, en de investeringen van private equity moeten ergens worden terugverdiend – uiteraard via de warmtetarieven. Linksom of rechtsom: de burger betaalt de rekening, terwijl ze geen inspraak heeft in dit monopolie.

De tarieven blijven een gevoelig onderwerp. Het bedrijf hamert erop dat de ACM de tarieven controleert, maar klanten zullen de hardnekkige weigering om hen fatsoenlijk te compenseren na de grote storing in januari 2024 niet snel vergeten. De ACM verklaarde dat het bedrijf in haar recht stond. En wat te denken van de hoge kosten voor het vastrecht die vooral klanten met een laag verbruik benadelen? Niet bepaald een stimulans om energie te besparen.

De focus van het Warmtebedrijf ligt op nieuwbouwwijken, waar aansluiten het bedrijf minder kost dan in bestaande bouw. Warmtebedrijf en projectontwikkelaar sluiten hier een deal: het warmtebedrijf heeft er weer honderden aansluitingen bij en de projectontwikkelaar kan de verkoopprijs van de woningen iets scherper in de markt zetten. Maar voor die keuze blijven de kopers van deze huizen nog jarenlang betalen, terwijl een warmtepomp vanuit het verbruik bezien een beter alternatief zou zijn, zeker gezien de hoge isolatienormen voor nieuwbouw.

De kosten worden dus simpelweg afgewenteld op de klant. Dit geldt ook voor sociale huurwoningen in flatgebouwen, waar de vaste lasten vaak hoger kunnen uitvallen dan bij een ‘oude’ gasaansluiting, terwijl bewoners een besparing was voorgespiegeld. Het bedrijf geeft aan dit zelf ook liever anders te zien, maar als het vastrecht omlaag gaat, zal het rendement toch ergens anders vandaan moeten komen.

Zelfbeoordeling is niet geloofwaardig

In de nieuwsbrief wordt het bezoek van het Warmtebedrijf aan de Edese gemeenteraad positief geframed, terwijl het in werkelijkheid een fiasco was. De claim dat het Edese warmtenet weinig storingen heeft, klinkt als een klassiek geval van ‘Wij van WC-eend’. Hoe vaak moesten de ketels van de biomassacentrales opnieuw worden opgestart, met de bijbehorende uitstoot? De zelfevaluatie van de storing in januari was al weinig geloofwaardig en verbloemde de werkelijke problemen.

De uitstoot aan de Geerweg wordt gebagatelliseerd met een ‘onafhankelijk’ onderzoek, uitgevoerd door een bureau dat door het bedrijf zelf werd ingehuurd. Geen wonder dat de gemeente Ede nu eist dat er continue metingen plaatsvinden aan de schoorsteen. En laten we niet vergeten dat het Warmtebedrijf zelf de informatieavond voor omwonenden heeft afgeblazen en de ‘keukentafelgesprekken’ ook nog steeds niet hebben plaatsgevonden. Dat getuigt niet van echte betrokkenheid.

Een ‘duurzaamheidsfonds’ als aflaat?

In de nieuwsbrief wordt een hele pagina gewijd aan het Duurzaamheidsfonds, een potje van €5.000 per jaar, dat door de Warmteraad – een door het bedrijf gecontroleerde pseudoparticipatievorm – wordt toegewezen aan een buurtproject. Dit lijkt vooral een goedkope manier om een imago van maatschappelijke betrokkenheid te creëren.

De nieuwsbrief sluit af met een ‘zomerse kleurplaat’. Niet van een rokende biomassacentrale, maar van een boeket bloemen, om een natuurvriendelijk imago te bevorderen.

Onderaan de nieuwsbrief vinden we nog een disclaimer: het kan zijn dat er onjuistheden in staan, maar daar is het bedrijf dan niet aansprakelijk voor. Dat klinkt als: we doen mooie beloftes, maar u kunt ons er niet aan houden, laat staan op afrekenen. Je kunt je afvragen waar het bedrijf dan wél verantwoordelijkheid voor neemt.

In het volgende artikel duik ik dieper in het Duurzaamheidsverslag.