De Biomassabaronnen (3): Investeringsbaas Olivier Delpon de Vaux

Wie hebben de macht bij het Edese warmtebedrijf en verdienen aan onze energietransitie? Oftewel: wie zijn de ‘biomassabaronnen’? Deze week: de investeringsmanager, Olivier Delpon de Vaux.

Allereerst een disclaimer: de investeringsmanager verdient, behalve zijn salaris, niet persoonlijk aan het Edese warmtenet. Hij staat voor de institutionele en private investeerders die hij vertegenwoordigt.

Energie voor Elkaar werd in 2020 door Gerard Zijerveld en Valentijn Kleijnen opgericht om een megainvestering in de Nederlandse duurzame energiesector mogelijk te maken. Deze investering van 250 miljoen euro komt uit een Luxemburgs fonds, Asper Dorothea Holding Company S.à.r.l. Deze afkorting staat voor Société à responsabilité limitée, dat is Frans voor een BV. Het Asper Dorothea-fonds is een partnerschap van grote institutionele en private beleggers, waaronder de Europese Investeringsbank (EIB), pensioenfonds ABP en Mubadala, het investeringsvehikel van het emiraat Abu-Dhabi.

We zoomen eerst in op de belangrijkste investeerders:

1. De Europese Investeringsbank

De Europese Investeringsbank (EIB) doet grote investeringen in projecten die in lijn zijn met het Europese beleid. Zoals de energietransitie naar meer duurzame warmtebronnen waarmee de klimaatdoelstellingen van Parijs en de Green Deal van voormalig Eurocommissaris Frans Timmermans moeten worden gehaald. Timmermans is voorstander van biomassaverbranding ter vervanging van Russisch gas. De EIB leent hiervoor geld op de kapitaalmarkt in ruil voor obligaties en kan dit als overheidsbank tegen een heel lage rente doen.

De EIB communiceerde in oktober 2020 over de belegging in Asper Dorothea dat het fonds hiermee “tenminste vier stadsverwarmingsprojecten in Nederland zal verwerven en bouwen.” Het beeld dat de EIB van deze warmtenetten heeft is nogal optimistisch, want we lezen dat “de operatie moet bijdragen aan de vermindering van de luchtverontreiniging en de verbetering van de volksgezondheid.” En: “de investering zal de levensomstandigheden verbeteren en zorgen voor aanpassing aan de EU-normen.” De inleg van de EIB is 30 miljoen euro, met een toezegging van nog eens 40 miljoen als alles volgens plan verloopt, dus in totaal 70 miljoen euro.

Omdat de EIB een overheidsinstelling is, is er wat meer transparantie. Zo is in de ‘Public Environmental and Social Data Sheet’ te lezen dat:

• De eerste investeringsronde zich richt op Ede, Almere, Amersfoort en Haarlemmermeer, waar in totaal 90 kilometer aan buizen wordt gelegd.
• De uitstoot van de biomassacentrales wordt teruggedrongen. Inmiddels is bekend dat dit niet door de investeerders is betaald maar met een subsidie van 2 miljoen euro van onze provincie en gemeente.
• Een milieuvergunning (EIA) is niet nodig omdat geothermie voorlopig nog niet wordt toegepast. Opvallend, omdat geothermie ter vervanging van biomassa wel expliciet als ‘investeringsargument’ wordt gebruikt.
• De projecten in Ede en Almere zijn dichtbij Natura 2000-gebieden en de EIB wilt dat daarmee goed rekening wordt gehouden.
• De gebruikte biomassa moet voldoen aan de NTA 8080-norm.
• Asper zou in Ede een meldpunt voor klachten van onwonenden opzetten. Dit is merkwaardig, want dergelijke klachten worden door de omgevingsdienst opgepakt.

De EIB wil geen uitspraken doen over de andere investeerders, de overeenkomst met Asper en het rendement op de Asper-investering. Dit wordt beschouwd als ‘concurrentiegevoelige informatie’. Een woordvoerder van de bank verwijst naar de ‘private equity principes’ van ILPA die leidend zijn bij dit soort investeringen.

2. Pensioenfonds ABP

Het ABP kennen we natuurlijk, dat is het Nederlandse pensioenfonds voor de overheid en het onderwijs. Het ABP communiceerde in oktober 2020 dat ze met een deelname in het Asper Dorothea-fonds in ‘slimme warmtenetten’ zou gaan investeren. Het ABP ziet in de op biomassa gestookte warmtenetten een ‘innovatieve oplossing’ om de CO2-uitstoot terug te dringen. Het ABP legt in totaal 45 miljoen euro in.

Het pensioen van onze Edese wethouders en ambtenaren wordt dus indirect een klein beetje opgebouwd met een investering in het Warmtebedrijf Ede. Het kan verkeren. Degene die bij het ABP aan het roer staat, Harmen van Wijnen, was tot 2020 de bestuursvoorzitter van ‘onze’ CHE. Zo is het cirkeltje twee keer rond. 🙂

Het ABP ligt geregeld onder vuur van wereldverbeteraars omdat het pensioenfonds ook in de wapenindustrie belegt. Het ABP zat al fors in ‘fossiel’, maar na acties van Extinction Rebellion maakte het pensioenfonds een draai en besloot deze investeringen af te stoten. Daardoor kan het ABP nu extra inzetten op ‘slimme warmtenetten’.

3. Mubadala uit Abu-Dhabi

Mubadala is een bijzondere in dit rijtje, want hier zitten de oliedollars van Abu-Dhabi, een van de Arabische emiraten, in. Dat is geen democratisch land maar een ’tribale autocratie’ onder leiding van sjeik Mohamed bin Zayed Al Nahyan, die zich MBZ laat noemen en een van de machtigste mannen ter wereld is. Hoewel minder rigide als in Saoedi-Arabië, geldt hier de sharia-wetgeving die weinig vriendelijk is voor mensen die anders zijn.

Abu-Dhabi levert 94% van de olie uit de Verenigde Arabische Emiraten en wil die olievoorraad nog helemaal oppompen en te gelde maken voordat de wereld overstapt op meer duurzame bronnen. Een klein beetje van dat oliegeld wordt nu dus geïnvesteerd in de ‘duurzame’ verbranding van Edese houtsnippers, en het rendement daarvan gaat gewoon weer de olie in. Ook al poogt Mubadala een meer duurzaam imago op te bouwen, het loopt bepaald niet voorop in de energietransitie.

In december 2020 bracht Mubadala naar buiten dat het 500 miljoen euro in Asper Dorothea zou beleggen. Dat is aanzienlijk meer dan de 250 miljoen die Asper zelf communiceerde, waarvan na aftrek van de bijdragen van de EIB en het ABP nog 135 miljoen voor Mubadala zou overblijven. Hoe groot het aandeel van Mubadala echt is blijft dus onduidelijk, maar het lijkt erop dat de sjeik met afstand de grootste deelnemer in het fonds is. De motivatie van Mubadala om in te stappen: “Deze investering is voor ons zeer aantrekkelijk. Warmtenetten ondersteunen niet alleen de ontwikkeling van een duurzame energie-infrastructuur, maar zijn ook stabiele activa die zorgen voor voorspelbare kasstromen en een stabiel rendement.”

Volgens de EIB nemen in het fonds “vier andere leidende institutionele investeerders” deel. Dat betekent dus dat we er twee niet kennen. Waarom die niet door Asper naar buiten zijn gebracht is onduidelijk. Een betrouwbare bron bij de EIB in Luxemburg laat weten dat ook de BBC Pension Trust, het pensioenfonds van de BBC, voor 36 miljoen euro meedoet in Asper Dorothea en dus mede-eigenaar is van het Edese warmtenet.

De eigenaren zitten in Londen

In het Luxemburgse UBO-register kunnen we zien wie de Ultimate Beneficial Owners van Asper Dorothea zijn. Dat zijn Luigi Pettinicchio, Emma Tinker en Luis Quiroga. Dit trio werkte jarenlang voor HgCapital, een Brits private equity-bedrijf dat zich toelegde op buy-outs in de technologiesector. In 2016 besloten ze hun eigen toko te starten onder de naam Asper Investment Management. Dit bedrijf is volledig in handen van het eigen management en beheert bijna anderhalf miljard aan investeringen in duurzaam vastgoed. Dan gaat het met name over de energiesector, en meer specifiek stadsverwarmingsprojecten in Nederland en Ierland. De CEO is Luigi Pettinicchio en het hoofdkantoor zit in Londen.

Directiewoordvoerder Audrey van den Berg van Energie voor Elkaar ontkende vorig jaar dat de Luxemburgse constructie te maken zou hebben met belastingontwijking. Luxemburg is volgens haar vooral een praktische keuze omdat de EIB daar zit. Het kleine land groeide de laatste jaren uit tot het Silicon Valley van de investeringsfondsen. De hele infrastructuur is er op ingericht om dit soort fondsen optimaal te faciliteren. Ontegenzeggelijk biedt het fiscale voordelen en kunnen bepaalde belanghebbenden via Luxemburg beter worden afgeschermd.

Vanuit Londen wordt de investering in Nederland gerund door een van de ‘directors’ van Asper Investment Management, Olivier Delpon de Vaux (38). Deze investeringsmanager staat bij de KvK ingeschreven als commissaris van zowel Energie voor Elkaar als Amersfoort.energie. Een commissaris houdt namens aandeelhouders en investeerders toezicht op de uitvoering van het beleid van een onderneming. Oftewel: hij controleert CEO Valentijn Kleijnen.

Twee BV’s in Nederland

Om dat goed te kunnen doen heeft Delpon de Vaux namens Asper ook twee BV’s in Nederland opgericht: Asper Investment Management NL, gezeteld in Den Bosch, en Asper Dorothea Holding Company in Amsterdam. Deze bedrijven zijn 100% dochters van de Luxemburgse S.à.r.l. Van de eerste is Delpon de Vaux directeur, van de tweede commissaris. De bestuurder van beide bedrijven is sinds kort de Nederlandse duurzaamheidsmanager Jiska Klein. Op de balans stond per 31 december 2021 bijna 58 miljoen euro aan vaste activa vermeld. Vaste activa zijn gebouwen, centrales, infrastructuur – geen geld. In Energie voor Elkaar zat op dat moment 78 miljoen aan vaste activa.

Als de Edese Vos contact opneemt met Asper in London om op te helderen hoe de investeringsconstructie van het Asper Dorothea-fonds nu precies in elkaar zit, gaan de luiken meteen dicht. Luigi Pettinicchio verwijst naar een summier persbericht op de eigen website en naar de communicatie-afdeling van Energie voor Elkaar, die weigert de constructie op te helderen. Olivier Delpon de Vaux reageert eerst niet en blockt bij een tweede e-mail ons mailadres. Jiska Klein beantwoordt voicemails niet en mailt deze reactie op de openstaande vragen: “Dank voor uw interesse in Asper en de energietransitie in Nederland! We weigeren echter vriendelijk het verzoek om deze aspecten te bespreken. Bedankt voor uw begrip.” Asper is dus een gesloten bunker.

Op de website van Asper staat vermeld waar het Nederlandse kantoor is ‘gevestigd’: de Prins Hendrikkade 21-E in Amsterdam. Dat is het adres van StartDock, een verzamelgebouw voor startende bedrijfjes. Althans in theorie. Want als ik Rein van Dijk, de community manager van StartDock, bel vertelt hij dat Asper er geen kantoorruimte huurt maar flexwerkplekken. Dat is bijzonder, want de onderzoeksjournalisten van Investico hebben daar net een artikel over gepubliceerd: ‘Brievenbusfirma’s kapen massaal flexplekken van zzp’ers’. Vanwege strengere trustwetgeving is er een run gekomen van met name financiële holdings met moedermaatschappijen in het buitenland op coworking spaces. Ze reserveren een flexplek, komen er nooit, maar laten wel de post doorsturen, waardoor nog meer schimmigheid ontstaat.

Waarom Energie voor Elkaar?

Waarom investeert Asper nu in Energie voor Elkaar? Op de eigen website wordt kort iets uitgelegd over de investeringsaanpak die ‘Infrastructure Growth Equity’ wordt genoemd. In dit artikel legt de CEO van Asper uit wat de rol is van zijn investeringsfonds in de energietransitie en waarom het fonds juist in deze fase in Energie voor Elkaar stapt. Om de klimaatdoelen te halen is volgens hem een snelle schaalvergroting nodig die met overheidsgeld niet bereikt kan worden. De Research and Development (R&D) kan prima uit belastinggeld worden betaald maar “particulier kapitaal heeft de vuurkracht om schaalvergroting te realiseren.” Daarbij zijn “commerciële waardecreatie, succes en groei” harde voorwaarden. Oftewel: er moet wel geld aan verdiend kunnen worden.

Valentijn Kleijnen wordt gezien als een “lokale revolutionair” die de ondersteuning van zo’n fonds nodig heeft om te kunnen slagen. Asper wil investeren in de ontwikkeling van de warmte-infrastructuur en de voorlooprisico’s dragen, omdat ze er met een lange termijn visie voor “transformatie” in zit. Dat vraagt om investeerders die niet alleen geld willen inleggen, maar ook de mouwen willen opstropen, kennis en expertise inbrengen en een heel netwerk aan bedrijven willen ontwikkelen, zodat er schaalvoordelen te behalen zijn. Het werven van klanten heeft hierbij prioriteit, want die brengen geld in het laatje om de investeringen mee terug te verdienen.

In de financiële database Pitchbook wordt het fonds “a buyout fund” genoemd, wat lijkt te duiden op een overname van aandelen. Om dit mogelijk te maken herschikte Gerard Zijerveld zijn BV’s met Kleijnen als CEO. Ook al wordt er een mist opgetrokken, het beeld dat uit die mist opdoemt is dat Asper Zijerveld uitkocht en deels nog bezig is uit te kopen. In eerste instantie met 100 miljoen voor de waarde die Energie voor Elkaar nu vertegenwoordigt, en 150 miljoen komt beschikbaar voor de ontwikkeling van nieuwe projecten. Hoewel Kleijnen het imperium runt, heeft Asper een grote mate van zeggenschap en financieel eigenaarschap. In alles lijkt het op een private equity overname.

Uit een beleidsdocument van de Europese Investeringsbank is op te maken dat Asper Dorothea met de overname tenminste 95% van de aandelen van Energie voor Elkaar in handen krijgt. Dit betekent dat het fonds het overgrote deel van het Edese warmtenet in bezit heeft. ZON Transitie Support van Valentijn Kleijnen lobbyt bij de politiek en regelt vergunningen om warmteprojecten ‘bouwklaar’ te maken, waarna Asper ze overneemt.

Er zijn aan de Asper-kant twee partijen die verdienen aan de prijzen die Edenaren voor hun warmte betalen: het management van Asper in Londen en de grote investeerders in het fonds.

Volgens directiewoordvoerder Audrey van den Berg van Energie voor Elkaar zijn deze rendementen “gemaximeerd door de ACM”, maar hoeveel precies dat wil ze niet zeggen. Desgevraagd laat de Autoriteit Consument en Markt (ACM) aan de Edese Vos weten niet te beschikken over een overzicht van investeringsfondsen die actief zijn in de warmtemarkt. Van belang is dat een leverancier zich houdt aan de eisen van de Warmtewet, en daarin wordt een rendement van 5,2 tot 6,8 procent als redelijk gezien.

Dit is het laatste deel van onze miniserie over de ‘biomassabaronnen’ van het Edese warmtenet. Ook al kennen we niet elk detail van de investeringsconstructie, er is nu wel meer transparantie over wie de macht hebben en wie er aan onze energietransitie verdienen.

Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door het Fonds BJP.