Marc van der Woude
Jarenlang trokken omwonenden tevergeefs bij de gemeente en de omgevingsdienst aan de bel. Nu is het hommeles: de GGD heeft vastgesteld dat de biomassacentrale van het Warmtebedrijf Ede aan de Geerweg veel te veel ammoniak en fijnstof uitstoot, ten koste van de gezondheid van omwonenden. Het college komt nu eindelijk in actie.
Als het kalf verdronken is, dempt men de put, zo luidt het bekende gezegde. Uit een memo van het college van B&W aan de gemeenteraad blijkt dat het Warmtebedrijf in februari de emissiewaarden voor fijnstof en ammoniak aanzienlijk heeft overschreden.
Op 13 februari 2024, de week dat de Edese Vos ook over de overlast publiceerde, heeft het team Meten en Advies van Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA) in opdracht van Omgevingsdienst de Vallei (OddV) een emissiemeting uitgevoerd bij de biomassa-installatie aan de Geerweg. Het doel van deze meting was om vast te stellen of de emissiegrenswaarden zoals vastgesteld in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) werden nageleefd. Sinds 1 januari is ook voor ammoniak een wettelijke emissiegrenswaarde opgenomen in het Bal. Uit de metingen van de ODRA bij de schoorsteen bleek een aanzienlijke overschrijding van de emissiewaarden voor zowel fijnstof als ammoniak.
Warmtebedrijf neemt maatregelen
Op 14 maart 2024 heeft OddV de resultaten van de emissiemetingen met het warmtebedrijf besproken. Die nam de volgende maatregelen:
• Inspectie op mogelijke defecten in het stoffiltersysteem.
• Reiniging van de apparatuur.
• Voorkomen van onbedoelde wijzigingen in de instellingen.
• Vervanging van het ureum inspuitsysteem.
Op 28 maart heeft OddV melding ontvangen dat ketel 4 buiten gebruik is genomen. Op 4 april is melding ontvangen dat ketel 3 eveneens buiten gebruik is gesteld.
Op 4 april 2024 heeft meetinstantie ELM, voorafgaand aan de uitschakeling van de ketel, in opdracht van exploitant Bio Energie Ede BV een emissiemeting uitgevoerd. Hieruit blijkt dat de ammoniak- en stofuitstoot als gevolg van de genomen maatregelen is verminderd. De gemeten emissiewaarden vielen op dat moment binnen de wettelijke grenswaarden. Dit is overigens wel de slager die zijn eigen vlees laat keuren. Als het Warmtebedrijf Ede metingen zelf laat uitvoeren, blijkt het meestal erg mee te vallen en keurig binnen de normen te passen.
Een brief aan omwonenden
In een brief die het bedrijf vandaag aan omwonenden van de Geerweg stuurde wordt de zaak zo gunstig mogelijk voorgesteld. Het zou gaan om “een menselijke fout waardoor onbedoeld een instelling werd gewijzigd.” Alleen het laagste (gemiddelde) ammoniakcijfer wordt gecommuniceerd. Het zou gaan om in totaal 23 kilogram ammoniak, “dat is ongeveer wat twee melkkoeien per jaar uitstoten,” aldus het bedrijf. Het probleem zou dezelfde dag nog, op 13 februari, meteen zijn opgelost. Niet vermeld wordt dat op 16 februari het opnieuw klachten regende bij OddV en de Edese Vos meteen ter plaatse ging kijken en opnamen maakte.
Analyse van de loggingsystemen zou erop wijzen dat de overschrijding tijdens de eerdere meting werd veroorzaakt door een onjuiste instelling, waarbij een aanzienlijke hoeveelheid ureum werd geïnjecteerd, wat resulteerde in een hoge ammoniak-emissie. “De instellingen zijn inmiddels door het bedrijf aangepast,” schrijft het college aan de raad. “De OddV gaat daarmee uit van een incident dat door de genomen maatregelen is opgelost.” Ook dit is een patroon: de OddV gaat telkens uit van incidenten, terwijl interne bronnen bij het bedrijf tegenover de Edese Vos verklaarden dat er sprake is van structureel slordige bedrijfsvoering.
Dit bevestigt het bedrijf impliciet zelf ook in haar brief aan omwonenden. Er is nu “4-ogen goedkeurig” ingesteld, waardoor medewerkers niet meer op eigen houtje instellingen van de ketels kunnen wijzigen. Kennelijk was dat in de voorgaande jaren staande praktijk omdat zo’n basaal protocol ontbrak.
GGD constateert fors gezondheidsrisico
Naar aanleiding van de geconstateerde overschrijding is het meetrapport gedeeld met de GGD Gelderland-Midden met het verzoek een gezondheidskundige beoordeling van de situatie te geven. Op 23 april is deze beoordeling ontvangen. De GGD geeft aan dat de hoeveelheid ammoniak die vrijkwam tijdens het meetmoment in februari gezondheidseffecten kan hebben gehad. Ammoniak in de lucht kan zorgen voor irritatie van ogen, keel en neus en kan hoesten veroorzaken. Die klachten houden direct verband met de hoeveelheid ammoniak in de lucht: ze gaan voorbij als de hoeveelheid ammoniak vermindert.
Als je heel vaak of heel lang in aanraking komt met een hoge concentratie ammoniak dan kunnen er meer en langer “blijvende gezondheidseffecten” zijn. Dat is een eufemistische manier om te zeggen dat je als omwonende van de biomassacentrales ernstig ziek kunt worden. Het lastige is dat je bij latere longproblemen of kanker nauwelijks zult kunnen aantonen dat dit door het Warmtebedrijf Ede is gekomen. Er is namelijk nog steeds geen continumeting bij de schoorsteen, terwijl dat wel kan. Zowel het bedrijf als het college hebben hiermee een wissel getrokken op de gezondheid van Edenaren.
Hoe extreem hoog de giftige uitstoot was blijkt uit de brief van de GGD aan OddV. De wettelijk toegestane emissie voor ammoniak is 10 milligram per kubieke meter. De uitstoot van de ene ketel was gemiddeld 242 mg/m3 en maximaal 409 mg/m3, dat is 24 tot 41 keer zo hoog. Bij de tweede ketel was dit 32 tot 35 keer zo hoog. “Vanwege de meetonzekerheid kunnen deze waarden in werkelijkheid nog 31 procent hoger liggen,” schrijft de GGD. Ook werd veel meer fijnstof uitgestoten. Omdat er geen continumeting is, kan de GGD niet zeggen aan welke concentraties omwonenden zijn blootgesteld.
De GGD adviseert het volgende:
• Het bedrijf direct maatregelen te laten nemen om negatieve gezondheidseffecten van omwonenden door ammoniak te voorkomen.
• Op korte termijn inzicht te verkrijgen in de ammoniakuitstoot door het bedrijf over een langere periode.
• Omwonenden te informeren over de geconstateerde overschrijding van de uitstoot van ammoniak en de gezondheidskundige beoordeling van de GGD.
College trekt de teugels nu aan
Het college onderschrijft deze adviezen. Hoewel het jarenlang de dringende roep om een continumeting heeft genegeerd, wil het college nu wel “een continu beeld” verkrijgen en geeft het ODRA opdracht om vervolgmetingen uit te voeren, zowel in het voorjaar als in het najaar. “Op deze manier krijgen we een beeld van de emissies op verschillende momenten in het jaar,” schrijft het college. Let op: twee momenten zijn nog geen continumeting aan de schoorsteen, en er wordt kennelijk niet in de winterperiode gemeten wanneer de uitstoot het hoogst is.
Het college gaat er nu ook wat scherper in: “Daarnaast hebben we Bio-Energie de Vallei BV eerder dit jaar reeds aangeschreven om te voldoen aan de verplichting tot continumetingen zoals bedoeld in artikel 4.1311 lid 2 van het Bal. Gezien de huidige situatie en het advies van de GGD, stelt het college continumeting van emissies als voorwaarde voor continuering van de samenwerkingsovereenkomst met het warmtebedrijf.”
Het college doet ook een belofte: “Wij blijven toezicht houden op de situatie aan de Geerweg, zoals hierboven beschreven, met als voornaamste doel de gezondheid van de omwonenden en het milieu zo goed mogelijk te beschermen. Omwonenden zijn inmiddels per brief door de gemeente geïnformeerd.
NASCHRIFT 16 juni 2024: Inmiddels zijn er een informatiesessie en een spoeddebat geweest in de gemeenteraad. De politiek lijkt te kantelen in haar houding naar het Warmtebedrijf.
NASCHRIFT 20 juni 2024: Een geplande inloopavond voor omwonenden is afgelast. In plaats daarvan wil het warmtebedrijf nu ‘keukentafelgesprekken’ voeren.
Waardeer dit artikel met een donatie
Edese Vos
Als we dit dan lezen is het wel erg fijn dat deze organisatie al anticipeert op de toekomst, door ook alvast “veilige” aardwarmte op te nemen in hun nieuwe bedrijfsstructuur. Wat hebben deze bedrijven het toch goed voor met het milieu, en wat vinden de huidige gemeentebestuurders het fijn dat ze dat allemaal uit handen kunnen geven, “tekenen bij het kruisje” aub.
Nb. Beetje cynisme mag toch wel?
De voortdurende regen van negatieve beeldvorming over dit bedrijf draagt ook niet bij aan de oplossing van deze problemen. Beseft u eens dat er duizenden gezinnen op aangesloten zijn welke niets te kiezen hebben. Deze mensen kunnen (mede) door deze berichtgeving van de Vos zo mogelijk ook een hogere prijs verwachten voor de geleverde dienst. Dit omdat de kosten voor de aanpassingen ten allen tijde terug berekend worden aan de klant. Dus kritisch zijn is mooi maar proberen een bedrijf kapot te schrijven, is dat de burgers uiteindelijk helpen?
Bijzondere reactie. De negatieve beeldvorming is toch echt het gevolg van de acties van het bedrijf zelf. Mensen die liever de boodschapper de schuld geven in plaats van de dader, veranderen zeker niets ten goede. Journalistieke aandacht helpt wel degelijk om verbeteringen voor elkaar te krijgen, zoals nu de verplichting tot continumeting.
Je zegt eigenlijk: besteed liever geen aandacht aan de grote gezondheidsschade voor omwonenden en het milieu want dan wordt de warmte misschien duurder. Ten eerste is dit een tamelijk dubieuze aanname, ten tweede laat je je dan door zo’n bedrijf dat zich zelf niet aan de regels houdt gijzelen.
Zullen we dan ook maar stoppen met het kritisch volgen van de overheid, straks gaan ze de belasting nog verhogen? De overheid is van ons allemaal. De lucht die we inademen is van ons allemaal. De bossen zijn van ons allemaal. Wij, inwoners van Ede, bepalen met elkaar welke toekomst we willen. En gezondheid is iets wat iedereen wil, dat zou nooit gecompromitteerd mogen worden.
Juist omdat er duizenden gezinnen op het warmtenet zijn of worden aangesloten besteden we hier aandacht aan. De energietransitie is een collectief belang.
Het bedrijf heeft grote investeerders aan boord en dus geld zat. Het uitgangspunt in Nederland is: de vervuiler betaalt, en elk bedrijf dient zich maatschappelijk verantwoordelijk op te stellen voor de gezondheid van omwonenden.
Het doel van de Edese Vos is transparante informatievoorziening voor inwoners en waarheidsvinding. De suggestie dat ons doel zou zijn bedrijven kapot te schrijven werpen we van ons. Als het Warmtebedrijf Ede als een zonnetje loopt, hoeven we er geen aandacht aan te besteden, en geloof me: dat doen we liever.
Goede reactie op de mening van de heer Vos.
Het Warmtebedrijf is te lang met fluwelen handschoenen aangepakt. Erger nog, er werd en wordt niet serieus op klachten ingegaan. Dit gaat ten koste van de gezondheid van de omwonenden. En dat moet direct stoppen. Hoog tijd voor een continue meting van de emissies. Bij alledrie de vestigingen van het Warmtebedrijf Ede!
Ik woon sinds augustus op zo’n 500 meter van die centrale aan de Geerweg en heb in jaren niet zoveel hoestbuien gehad als afgelopen winter. Ik begin een (waarschijnlijk niet aantoonbaar) verband te zien.
Op Ede.nieuws valt nu een heel ander verhaal te lezen: “We betreuren eventuele verwarring die is ontstaan door de berichtgeving vanuit de gemeente enorm. Bij het opstellen van het rapport door de GGD had deze geen informatie van de Omgevingsdienst de Vallei (OddV) ontvangen over de concentratie ammoniak bij de omliggende woningen. De conclusie van de GGD dat de gemeten waarden op dinsdag 13 februari gezondheidseffecten bij omwonenden kunnen veroorzaken is daarmee voorbarig en onjuist geweest. Dit is duidelijk geworden door de verspreidingsberekening uit te voeren.” Ik weet niet wat ik hiervan moet vinden…
Ede.nieuws is geen journalistieke website, maar een nieuwsaggregator. In gewoon Nederlands: knip- en plakwerk. Het bericht waar je naar verwijst is een persbericht van het Warmtebedrijf zelf dat integraal is geplaatst. Het Warmtebedrijf veegt hiermee haar eigen straatje schoon en bagatelliseert het advies van de GGD. Dit argument werd ook ingebracht in de informatiesessie in de gemeenteraad van afgelopen donderdag. We komen daar volgende week inhoudelijk op terug.
Hartelijk dank voor de snelle reactie, Marc! Blijkt maar weer eens hoe zeer de Edese Vos nodig is! Zal zo direct de jaarlijkse contributie overmaken!
Met dank. 🙂
Naar de toekomst doorredeneren. Is het alvast niet een goed idee, om bij eventueel toekomstige bewijzen mbt. gezondheidsklachten, alvast vooraf wat partijen aansprakelijk te stellen. Er is nu immers een situatie dat de overlastgever stelt geen gezondheidsschade toe te brengen, echter de gegevens duiden erop dat dat weleens heel anders zou kunnen zijn als verondersteld. Wellicht zelfs moedwillige ontkenning van nu reeds bekende feiten. Dan kan men nooit meer zeggen “dat hebben we nooit geweten”!
Alleen al in één straat rond de Geerweg zijn zes gevallen van kanker, las ik in de groepsapp van de Reehorst-wijk. Een directe relatie aantonen is juridisch heel lastig, maar het lijkt me voor de direct omwonenden zeker een overweging om er met scherper geschut in te gaan. Ook naar de gemeente toe, want wie verzint dat er een vergunning kan worden afgegeven voor een biomassacentrale midden in een woonwijk naast scholen en een verzorgingstehuis? Dan had je de volksgezondheid in ieder geval niet op je prioriteitenlijstje staan. Dat is juridisch mogelijk verwijtbaar handelen of nalatigheid.
Ik heb een spreadsheet gemaakt met alle klachten die tussen 1 januari en vandaag bij het meldpunt voor milieuklachten in Gelderland zijn binnengekomen met betrekking tot de biomassacentrales aan de Knuttelweg en aan de Geerweg. Als je het op een rijtje zet is het extra schokkend. Er waren meldingen (en dus: incidenten) op 6, 8, 25 en 27 januari; 9 , 15, 16, 17, 19, 21 , 22, 24, en 28 februari; 2, 3, 4, 5, 10, 11,18, 19, 22 en 25 maart; 5, 17, 22, 23 en 26 april en zelfs deze maand nog: op 4 en 24 mei.
https://www.milieuklachtgelderland.nl/Meldingenoverzicht.html
Dat het inademen van rook gezondheidseffecten heeft lijkt me niet meer dan logisch, zelfs als de in de rookpluim aanwezige stoffen continue binnen de wettelijke grenzen liggen kan ik me niet voorstellen dat dit niets met een mensen- of dierenlichaam doet.
Dat in 1 straat 6 mensen kanker hebben kan natuurlijk wel toeval zijn. Om een verband aan te tonen met de biomassacentrale zou er vergeleken moeten worden met hoe dat in Ede als geheel is en wellicht zie je dan afwijkende waarden bij deze en ook de andere biomassacentrales, zoals je dat overigens ook bij drukke wegen zou verwachten. Voorts zou je ook nog kunnen vergelijken met hoe dit zich verhoudt met mensen in dezelfde leeftijdscategorie e.d.
Ik kan me goed voorstellen dat de Edese Vos niet de tijd en middelen heeft om dat verder uit te diepen, maar wie weet is het wel mogelijk om vanuit de Vos bij een masteropleiding zoals “Environmental Sciences” of “Earth and Environment” aan de WUR aan te kloppen met de vraag of dit een nuttige onderzoeksopdracht zou zijn voor een groep studenten…?
Wij wonen hemelsbreed circa 500m van de biocentrale Dwarsweg. Al vaker aan de bel getrokken over de stank waar ik snachts wakker van wordt. Opvallend is dat zowel ik als mijn dochter Astma hebben ontwikkeld. Voorheen had ik geen astma voor zo’n 40 jaar lang. Of dit te koppelen is aan de centrale is niet aantoonbaar, maar geeft mij wel (al jaren) te denken. Dit is één van de redenen dat we gaan verhuizen.