Gemeente Ede dient Warmtebedrijf veel steviger aan te pakken

Technisch deskundige omgevingsrecht Cor Coenrady spoort de Edese gemeenteraad aan om met maatwerkvoorschriften voor het Warmtebedrijf Ede te komen. Oftewel: de duimschroeven aan te draaien vanuit haar zorgplicht naar inwoners.

De ChristenUnie, Mens en Milieu Ede, D66 en DPE willen dat de gemeente Ede de strategische samenwerkingsovereenkomst met het Warmtebedrijf Ede (en daarmee de verdere ontwikkeling van het warmtenet) opschort totdat er duidelijkheid is over: 1) de uitkomst van de onderzoeken naar de grote storing van januari 2024, 2) de ontbrekende certificering van de gebruikte biomassa en 3) de ontwikkeling van werkelijk duurzame vormen van warmtevoorziening in de gemeente Ede. Deze motie wordt op 7 maart oordeelvormend besproken in de gemeenteraad.

Het warmtebedrijf heeft op haar website inmiddels een eigen evaluatie van de storing gepubliceerd die op hoofdlijnen bevestigt wat de Edese Vos vijf weken geleden al openbaar maakte op basis van interne bronnen. Het bedrijf wist allang wat de oorzaken waren, maar wilde er kennelijk een PR-verhaal omheen breien, inclusief een advertorial in Ede Stad.

De oorzaken worden deels benoemd, deels verbloemd en deels geëxternaliseerd (dat wil zeggen: de verantwoordelijkheid wordt afgeschoven op andere partijen). Zaken worden mooier voorgesteld dan ze zijn, er staan aantoonbare onjuistheden in het rapport, en relevante informatie wordt verzwegen. Inwoners en de gemeente Ede worden hiermee om de tuin geleid. De Edese Vos komt binnenkort met een scherpe analyse.

Omgevingsrechtdeskundige Cor Coenrady spoort de Edese gemeenteraad nu aan om tevens een motie in te dienen om een maatwerkvoorschrift op te laten stellen voor het Warmtebedrijf Ede.

Wie is Cor Coenrady?

Coenrady is een onafhankelijk deskundige Omgevingsrecht en milieu met als specialisatie lucht, BBT, geur en externe veiligheid. Hij treedt op als gerechtsdeskundige, wat betekent dat hij op verzoek van de (bestuurs)rechter zijn zienswijze geeft in zaken die voorliggen. Ook fungeert hij als onafhankelijk adviseur voor de pers en milieuorganisaties.

De eigenzinnige Coenrady kwam in 2021-22 als klokkenluider in conflict met de provincie Gelderland. Hij werd ontslagen nadat hij, uit ethische overwegingen en gewetensnood, meetresultaten van de uitstoot van schadelijke stoffen door de asfaltfabriek APN in Nijmegen-West aan bewoners had overhandigd, ondanks dat hij een geheimhoudingsverklaring had getekend. Zijn acties leidden tot een oproep voor het vertrek van de fabriek, strengere gemeentelijke handhaving, en een landelijk onderzoek naar de meetvoorschriften van PAK’s.

Coenrady benadrukt het belang van transparantie en open dialoog tussen overheid en burgers, vooral in zaken die het milieu betreffen. Hij bekritiseert het gebrek aan kennis en financiële middelen bij de Omgevingsdienst en het dubbele rolconflict van bestuurders, waardoor niet effectief wordt opgetreden tegen vervuilers waar het bestuur té afhankelijk van is geworden. Het Warmtebedrijf Ede bijvoorbeeld.

Wat zijn de problemen met houtstook in de Edese biomassacentrales?

“Ik heb geen opdracht van iemand of iets gekregen, maar ik ken de situatie in Ede,” schrijft hij in een brief aan de griffie. “Ik heb mij beziggehouden met houtstookinstallaties, zoals er drie in Ede zijn opgericht en in bedrijf zijn genomen.” In een PowerPoint zet hij uiteen wat de problemen zijn bij de Edese biomassacentrales. De belangrijkste punten hieruit:

• De meeste houtverbrandingsinstallaties zijn niet geschikt voor verse biomassa. Deze installaties behoren te worden gestookt met brandstoffen met een vochtpercentage van minder dan 25% (bij de Edese biomassacentrales is dat nu gemiddeld 40-50% –red.). Je moet de biomassa eerst ergens drogen en dan pas verstoken.
• De houtstookinstallatie moet worden opgestookt met een aardgasbrander of anderzins met hoog calorisch (droog) materiaal.
• De schoorsteen is te laag. Het effect van een neerslaande pluim zoals in Ede ook goed is te zien wordt versterkt door de hoeveelheid waterdamp in het rookgas. Rook- en geurklachten zijn dus te verwachten!
• De kwaliteit van de brandstoffen is vaak niet gecertificeerd. Niet kan worden uitgesloten dat er ook afval of verontreinigd materiaal wordt geaccepteerd en verbrand.
• De uiteindelijke bestemming van de bodem- en ketelas is vaak onduidelijk.
• De nationale regelgeving voor houtstookinstallaties is volstrekt onvoldoende. Per 1 januari 2024 is dat het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal).

Hiaten in het Bal vraagt om voorschriften op maat van de gemeente Ede

“Wat er ontbrak er in het oude Activiteitenbesluit of –regeling ontbreekt nu ook in het Besluit activiteiten leefomgeving,” zegt Coenrady. Concreet:

• Geen nadere acceptatievoorwaarden biomassa (vochtgehalte, zware
  metalen, chloride, certificering, analyses, normering, A&V-beleid, AO/IC).
• Controle vuurhaardtemperatuur.
• Controle zuurstofpercentage in de oven.
• Emissiegrenswaarde koolmonoxide.
• Emissiegrenswaarde onverbrande koolwaterstoffen.
• Emissiegrenswaarde geur.
• Continue controle op de emissies (nu alleen een afzonderlijke meting).
• Hoogte van de schoorsteen.
• (Gescheiden) afvoer van bodemas en vliegas.

Dit zijn zaken die de gemeente Ede daarom zelf goed moet afdekken. “Het bevoegd gezag dient maatwerkvoorschriften op te stellen op grond van de zorgplicht uit de Omgevingswet en het Besluit activiteiten leefomgeving,” zegt Coenrady. “Ik geef u daarom in overweging om ook een motie aan te nemen waarin u B&W van Ede opdracht geeft tot het stellen van voorschriften op maat bij de houtstookinstallaties in Ede.”

Overheid ontkent, omwonenden voeren druk op, rechter beslist

“Het probleem is dat de Rijksoverheid, het ministerie van I&W, en de uitvoeringsorganisaties Infomil en Iplo richting de Omgevingsdiensten steeds aangeven dat de regelgeving in het Activiteitenbesluit en thans het Besluit activiteiten leefomgeving wel deugt. Als onafhankelijk gerechtelijk deskundige kwam ik steeds tot een andere conclusie.”

Dit betekent dat als een zaak voor de rechter komt, het wel eens anders kon uitpakken. Coenrady geeft de Edese Vos hiervan enkele recente voorbeelden.

“Bij het zwembad in de gemeente Zwolle heeft men na zware druk vanuit de omwonenden het brandstofpakket van de houtstookinstallatie aangepast (droge houtpellets) en de schoorsteen verhoogd.”

“Bij het zwembad in de gemeente Oldambt, Winschoten, heeft men na zware druk vanuit de omwonenden de houtstookinstallatie tijdelijk uitgezet en heeft men na nader onderzoek het contract met de exploitant van de houtstookinstallatie ontbonden.”

“In de gemeente Waddinxveen wilde men drie stuks van hetzelfde type biomassacentrales gaan bouwen als in Ede. Deze zouden ook worden gestookt met onder meer biologisch afval uit de tuinderijen. Na veel verzet en juridische procedures van omwonenden hebben initiatiefnemers er vanaf gezien.”

Wethouder Versteeg moet aan de bak

Hier zit geen woord Spaans bij. Wethouder Arnold Versteeg probeert zijn verantwoordelijkheid dan wel af te schuiven op de ACM, maar zal vanuit zijn bestuurlijke zorgplicht toch echt zelf aan de bak moeten om het Warmtebedrijf Ede tot een verantwoordelijke opstelling te dwingen, vindt Coenrady. De gezondheid van inwoners van Ede staat hier op het spel.

Het Warmtebedrijf Ede heeft zich altijd tegen maatwerkvoorschriften verzet. Uit de beantwoording van raadsvragen van begin 2020 is op te maken dat het college van B&W al eens heeft geprobeerd om maatwerkvoorschriften op te leggen aan de biomassacentrales. Toen het warmtebedrijf hierover de gang naar de rechter maakte, heeft het college de maatregelen met stille trom weer ingetrokken.