Edese Vos
De gemeente Ede is meermaals gewaarschuwd dat stikstof een probleem kon vormen voor de voedselattractie World Food Experience, maar zette de plannen stug door. Het gevolg: hoge extra kosten en grote vertraging, aldus een artikel in Ede Stad vandaag.
Op zich is dit natuurlijk geen nieuws. Dat de WFE al bijna 7 miljoen euro heeft gekost en nog steeds niet is gerealiseerd is bekend. Dat de Raad van State na een door Stichting Milieuwerkgroepen Ede (SME) aangespannen rechtszaak eind 2022 een streep door de plannen zette vanwege het ontbreken van een natuurvergunning ook. Dat het operationeel houden van de Stichting WFE de gemeenschap elke maand 60.000 euro kostte (in de huidige ‘slaapstand’ in afwachting van politieke besluitvorming 30.000 euro) en dat het College van B&W er erg op gebrand is het project te realiseren, hoewel er nauwelijks draagvlak voor lijkt te zijn onder de Edese bevolking, is ook een gegeven.
Tijdlijn 2015-2021
In het artikel van Bureau Spotlight-journalist Fleur Bubbert wordt een tijdlijn geschetst op basis van Woo-documenten. Deze zijn overigens niet door Bureau Spotlight opgevraagd, zoals wordt geclaimd, maar door KRO-NCRV (Pointer). De Edese Vos heeft dit materiaal (en meer) ook al enige tijd in bezit en komt binnenkort met eigen bevindingen. Maar voor het overzicht in ons WFC-dossier vatten we de belangrijkste punten toch even samen:
- In de periode 2015-2022 kreeg de gemeente Ede meerdere signalen dat de bouw van de Experience in de Mauritskazerne wellicht niet mogelijk was vanwege de stikstofuitstoot van het project. Onder meer in 2015 van kantoor Dirkzwager, dat de gemeente voorziet van extern juridisch advies.
- In de milieueffectrapportage van 2019 door Royal HaskoningDHV over het World Food Center-terrein (waar de WFE onderdeel van is) werd al ingegaan op de extra stikstofbelasting in Natura 2000-gebied de Veluwe en de mogelijke natuurvergunning die daarvoor nodig zou zijn. Ook in de inspraaknota van 2019 kaartten tien personen en organisaties de stikstofonderbouwing van het project aan. De gemeente antwoordde destijds dat er nog gedetailleerde berekeningen gemaakt moesten worden.
- In 2021 toen het onderwerp opnieuw op de agenda kwam liet wethouder Leon Meijer weten dat er geen nieuwe stikstofruimte nodig is om het plan te kunnen uitvoeren. Daar kwam van meerdere kanten kritiek op. In zienswijzen op het bestemmingsplan uitten een Edese bewoner en SME hun zorgen over de stikstofuitstoot. SME kaartte hierbij expliciet aan dat de bestaande vergunning niet geldig was. De gemeente deelde deze mening niet. Een paar maanden later spande SME een rechtszaak aan tegen de gemeente die werd gewonnen.
Voldoen de nieuwe plannen wel?
Of de nieuwe plannen wel zullen voldoen aan wet- en regelgeving is nog maar de vraag. Volgens SME-voorzitter en jurist Jeannet Hubbeling heeft de gemeente alleen maar gekeken naar de aanbouw in het oude plan, terwijl het kritiekpunt de stikstofuitstoot van de te verwachten bezoekers (het autoverkeer) was. “Dus wat voor experience er ook komt, zodra je hele grote bezoekersaantallen wilt aantrekken, voldoe je zonder natuurvergunning niet aan de uitspraak van de Raad van State.” Inmiddels is ook bekend dat de stikstofnormen rond de Veluwe nog verder omlaag moeten omdat de natuur er slechter aan toe is dan werd gedacht.
Dat de gemeente SME sinds de rechtszaak niet betrokken heeft bij de nieuwe plannen, vindt Hubbeling kwalijk. “Je kunt de kennis en kunde van burgers gebruiken om besluitvorming te verbeteren, of doen alsof je luistert en toch je eigen gang gaan. We hebben al lang geleden met opperste verbazing tegen gemeenteambtenaren gezegd: ‘Waarom vragen jullie geen natuurvergunning aan?'” SME geeft aan nogmaals naar de rechter te zullen stappen als de gemeente de nieuwe plannen voor de WFE toch wil realiseren zonder de juiste vergunningen.
Reactie gemeente Ede
De gemeente Ede liet weten dat er geen extern juridisch advies is ingewonnen over de kwestie en dat de koers alleen intern is besproken: “Er was sprake van een ontwikkeling die paste in de stikstofregelgeving die op het moment van vaststelling van het bestemmingsplan voor deelgebied A van het WFC (9 december 2021) gold. Op dat moment gold de zogenaamde bouwvrijstelling op het gebied van stikstof nog, en was de redenering dat de natuurvergunning uit 2015 kon worden ingezet voor de komst van de Experience.”
Samenvattend: deze inschattingsfout van de gemeente en het jarenlang negeren van signalen van milieuorganisaties en inwoners heeft het project WFE onnodig veel duurder gemaakt. Het is ook maar de vraag of het nog gerealiseerd kan worden.
Dat mensen zich meer bewust worden van voedsel, waar dat vandaan komt, etc. is evident. Heel goed als daar vanuit overheden aandacht voor is en daar mag ook best een prijskaartje aan hangen. Dat is helder. Ieder weldenkend mens begrijpt dat.
Dat hele WFE lijkt mij echter een megalomaan project dat volkomen door lijkt te schieten. Dat het hele project weinig draagvlak heeft bij de Edese bevolking is natuurlijk ook niet best. Met een beetje boerenverstand kun je gevoeglijk heel makkelijk inschatten dat het hele gebeuren een langzame dood zal sterven en dat kost dus nog een aantal jaren heel veel geld. Het zou daarom getuigen van heel veel moed als het College van Burgermeester en Wethouders ondanks het feit dat dit een begrip is dat niet zo lekker ligt in Ede euthanasie zou laten plegen op het WFE. Hiermee kan veel nodeloos lijden worden voorkomen en het bespaart de inwoners van Ede veel geld. Het beetje gezichtsverlies dat ermee gepaard gaat moet de politiek dan maar voor lief nemen.
Stel u bent ouders van een aantal opgroeiende kinderen rond de puberleeftijd (lijkt mij nu net een belangrijke doelgroep) en je geeft als ouders aan dat het dagje uit nu eens niet de Efteling, het zwemparadijs of de dierentuin wordt, maar dat we fijn gaan ontdekken waar ons voedsel vandaan komt. Denk dat dit dan een heel “feest” wordt en dat het hem niet echt gaat worden.
De primaire doelgroep is kinderen in de basisschoolleeftijd, niet tieners.