Hoe het WFC ooit een nepinwoner van Ede opvoerde

Waarom maken inwoners van Ede zich zo druk over de World Food Experience? Wat is er op tegen dat onze gemeente wordt opgestuwd in de vaart der volkeren? Het is toch mooi dat de Mauritskazerne een nieuwe bestemming krijgt?

“Ik ben Edenaar en de World Food Experience is absoluut niet mijn topirritatie. Wat ik wel irritant vind, is het hele gedram erover,” schreef inwoner Johannes van de Bank in een gepeperde reactie onder het artikel ‘World Food Experience is de topirritatie van Edenaren’. Onze lezers dachten daar in een poll anders over: maar liefst 50% vindt dat de onderste steen nu maar eens boven moet komen.

Voor mijzelf zou de WFE ook niet de ’topirritatie’ zijn. Ik maak me meer zorgen over het gebrek aan tegenmacht in Ede. De luchtkwaliteit (fijnstof) zou een goede tweede zijn. Maar ik vermoed dat de WFE voor veel inwoners staat voor iets groters: een overheid die niet prioriteert wat burgers belangrijk vinden. Dat is een ongemakkelijk signaal. Ook bij de pop-up redactie van Pointer kwam de WFE als een maiskorrel in de olie meteen de pan uit poppen.

Afgelopen najaar voerde ik in het kader van onze voorbereidingen op de Edese Vos een onderzoek uit onder Edenaren. Eén van de vragen was: “Waar maak jij je als inwoner van Ede het meest boos over?” Bewust vroeg ik naar de emotie van mensen en hun primaire reactie. Wat komt dan als eerste naar boven? Samengevat was het sentiment: “De Gemeente Ede stelt niet de juiste financiële prioriteiten en zet teveel in op politieke prestigeprojecten die geen of weinig draagvlak onder de inwoners hebben.” In de voorbeelden die werden genoemd stond de Experience op één.

WFC: het sentiment is gedraaid

Dit kan te maken hebben met het gegeven dat inwoners van Ede, buiten de verkiezingen om, nooit expliciet naar hun mening over het World Food Center is gevraagd, afgezien dan van de ‘voxpopjes’ (reacties op straat) van XON. Ook toen waren de opinies al verdeeld. Zijn inwoners optimaal betrokken bij de plannen? Dat onze bestuurders er groots in geloven is wel duidelijk, maar deze visionairs in het college zijn minder bedreven in het ontwikkelen van draagvlak.

“In de publieke opinie lijkt de WFE een verloren zaak.”

Het sentiment is nu zelfs zo gedraaid dat vrijwel alle media (Ede Stad, De Gelderlander, Ede Dorp) alleen nog maar kritisch over de WFE schrijven en het zelfs spottend “een pretpark voor eten” noemen. De teneur: je weet al dat het een debakel gaat worden, de vraag is alleen nog wanneer de politiek dat ook door gaat krijgen. Voor bestuurders is het een schier onmogelijke opgave geworden om de sympathie nog terug te winnen. Waar de grotere foodvisie misschien nog een kans maakt, lijkt de WFE in de publieke opinie al een verloren zaak.

Laten we voor de aardigheid nog eens terugblikken op het bestuurlijke enthousiasme van vijf jaar geleden:

Een prachtige visie op het belang van voedsel en hoe we meer inzicht kunnen krijgen in wat we driemaal daags op ons bordje krijgen. Wie kan daar nu op tegen zijn? Food is hot en onze bestuurders voelen aan dat dit wel eens iets zou kunnen zijn waar Ede zich (samen met Wageningen en de regio) strategisch op kan profileren. Maar terwijl het WFC zich vooral richtte op ‘stakeholders’ en ‘foodies’, ging het mis in de communicatie met de eigen inwoners.

Ronkende promotiefilmpjes

Illustratief hiervoor is een promotiefilmpje dat het World Food Center vijf jaar geleden uitbracht. Het WFC werd destijds stevig gepromoot met events en ’testimonials’ van mensen die erin geloofden. Ede wilde zich profileren als dé foodstad van Nederland en het WFC was daarin een belangrijk paradepaardje. Volgens de initiatiefnemers zou het “een unieke belevenis op het gebied van ons eten” worden. “Duurzaamheid, gezondheid, innovatie en het voeden van een snel groeiende wereldbevolking – alles komt samen in de World Food Experience en het levendige woon/werkgebied eromheen!” aldus de wervende tekst.

De superlatieven vlogen je om de oren. Zo zou het WFC een plek moeten worden “waar het internationale bedrijfsleven zich vestigt om kennis te delen en op te halen, en hun innovatieve ideeën en producten te tonen aan de bewuste consument. Het voormalig kazerneterrein Maurits Zuid wordt een nieuw verrassend stadsgebied om te wonen, te werken en te ontspannen. Een interactief milieu waar consument, werknemer en bewoner elkaar ontmoeten. Met een duurzame en groene inrichting raken stad en Veluwe met elkaar verbonden.”

Maar welke internationale bedrijven precies stonden te trappelen om zich in Ede te vestigen was nog niet duidelijk. Unilever vestigde zich liever op de WUR-campus in Wageningen. Zo’n gedroomde “ontmoeting tussen consument, werknemer en bewoner” spreekt ook tot de verbeelding. Bewoners in Ede kunnen vast veel leren van consumenten (zichzelf dus) en werknemers (ook zichzelf, tenzij ze werkgever of zelfstandige zijn). Ede lijkt in het promofilmpje te lijden aan een bijzondere vorm van Meervoudige Persoonlijkheids Stoornis (MPS) die alleen met food kan worden genezen. De stad Ede en de Veluwe waren nog niet met elkaar verbonden – de N224 telt blijkbaar niet mee – maar dat zou dankzij het WFC dan eindelijk gaan gebeuren!

“Is het ‘groot en gapend gat’ van Dorrestijn een verwijzing naar de WFC-begroting?”

In het filmpje kwamen de drijvende krachten achter het WFC van destijds aan het woord. Zoals wethouder Johan Weijland (D66) die zich in zijn collegeperiode (2014-2018) hard maakte voor het World Food Center. “De foodsector zit in het DNA van onze regio. Ede is de grootste gemeente in de regio, en dus is het de verantwoordelijkheid van Ede om hier iets mee te doen,” stelde Weijland. Die logica is nog te volgen, al voelt menig Edenaar aan z’n theewater dat met dit soort ambities het ‘groot en gapend gat’ waar Hans Dorrestijn ooit over hekeldichtte wel eens een profetische verwijzing zou kunnen zijn naar de WFC-begroting. Die is sindsdien al met de nodige miljoentjes overschreden, en we hebben het wel over gemeenschapsgeld.

Froukje Idema, destijds de Programmamanager Food van de Gemeente Ede, vertelde enthousiast dat ze “gezond en duurzaam voedsel voor iedereen” wil en dat het WFC als hub van kennis en ervaring hier cruciaal in gaat worden. Anders worden mondiale voedselvraagstukken nooit opgelost en dat zou natuurlijk vreselijk zijn. De honger in Afrika blijft voortbestaan als ons WFC er niet komt. Laat dat even goed op je inwerken.

Ook Wim Vaessen, foodondernemer, directeur van Essensor en voorzitter van Smaakstad Ede, deed een duit in het zakje. Spreekwoordelijk, want echt geld wilden ondernemers er liever niet instoppen.

Een heuse inwoner van Ede

De grote verrassing in de WFC-promotieclip was een heuse ‘bewoner van de gemeente Ede’ die werd opgevoerd. Je hoorde de communicatiemensen in gedachten al juichen: “Zie je wel, er is ook onder de inwoners van Ede draagvlak voor het WFC! We laten ze nu zelf aan het woord!” De bewoner in kwestie heette Ingrid Jansen en ze verklaarde dat ze erg uitzag naar de extra werkgelegenheid die het WFC zou gaan brengen in de vorm van “restaurantjes, barretjes en lunchrooms.” En niet onbelangrijk om te vermelden: “Waar mensen dadelijk ook naar toe gaan.” Zeg maar hét alternatief voor Ede Centrum.

Een inwoner van Ede die het WFC wél ziet zitten, opgevoerd in een promotievideo… ik wantrouwde dat toch een beetje. Sterker nog: ik geloofde er eigenlijk helemaal niets van.

Daarom heb ik die mevrouw Jansen even gegoogeld, en wat bleek: ze was de voorzitter van POV/NVV, de Producenten Organisatie Varkenshouderij, een belangenclub die de positie van varkenshouders in Nederland wil versterken, inclusief verdienmodellen. Volgens haar social media bio’s en de website van POV woonde ze op een akkerbouwbedrijf in Tollebeek in de Noordoostpolder. Wat was haar link dan met Ede? Dat haar organisatie een maand ervoor een kantoor op het kazerneterrein in Ede had geopend om hun sectorbelangen te vertegenwoordigen.

“De nepinwoner werd er snel uitgeknipt.”

Het was ook te mooi om waar te zijn. Probeer maar eens een representatieve inwoner van Ede te vinden, iemand die hier al enkele decennia woont en de glorietijd van Defensie en Enka nog heeft meegemaakt, en die nu in het WFC oprecht de nieuwe toekomst van Ede ziet. Dat is misschien wel zoeken naar een speld in een hooiberg. Nee, dan kun je beter een sectorbelanghebbende uit de Noordoostpolder nemen die het geen probleem vindt om als nepinwoner van Ede een reclameboodschap in te spreken. De echte inwoners van Ede hebben dat vast niet door. Toch?

Toen ik het WFC met deze bijzondere gang van zaken confronteerde, kon de woordvoerder niet anders dan toegeven dat Jansen inderdaad geen inwoner van Ede is. De nepinwoner werd als de wiedeweerga uit de promotievideo geknipt. Op de vraag wie opdrachtgever van de video was en hoe dit heeft kunnen gebeuren wilde het WFC niet ingaan.

Gaat het tegenwoordig beter met de filmpjes van de communicatieafdeling van het World Food Center? Ik heb even gekeken. Vorig jaar is er een uitgebreide voorlichtingssessie geweest met een uitleg van de plannen en de mogelijkheid voor inwoners om in een livestream vragen te stellen. Hier is mondjesmaat gebruik van gemaakt. Ook is er een filmpje geplaatst waarin je virtueel door de Experience kunt lopen. Eind 2022 is er een ‘community manager’ aangesteld die zichzelf in het Engels introduceert. Er is geen Nederlandse ondertiteling beschikbaar. Edenaren die deze taal niet machtig zijn, kunnen misschien snel nog een cursusje op Duolingo doen.

Toch ben ik wel benieuwd of er inwoners van Ede zijn zonder zakelijke of politieke belangen in het project die oprecht geloven in de World Food Experience. Als dat zo is, meld je. Ik zou je hierover graag interviewen. Wat tegenspraak op de kritische burgers die nu roepen dat de WFE vroeg of laat de Edese Floppiade gaat worden, is misschien ook wel eens verfrissend.