Edese Vos
“Ik hou van die boom, maar ik kan het risico niet langer negeren. Als die valt, is het te laat.” Berry Peereboom, eigenaar van het monumentale pand ‘Huize De Bunte’ aan de Amsterdamseweg in Ede, staat voor een onmogelijke keuze.
De eeuwenoude mammoetboom – een imposante sequoiadendron giganteum van 31 meter hoog – torent scheef boven het pand uit. Scheuren in de muren en zorgen van huurders dwingen hem tot actie. Maar tussen het belang van veiligheid en de beschermde status van de boom wringt het.
Een groeiend risico?
De mammoetboom staat op minder dan een meter afstand van het monumentale gebouw. Peereboom heeft meerdere klachten ontvangen van huurders over scheuren in de binnen- en buitenmuren. “Eerder geconstateerde beschadigingen zijn al hersteld,” zegt hij. Maar de scheuren blijven terugkomen. Peereboom wijst naar de scheefstand van de boom: ongeveer 7 graden richting het pand, goed voor een overhelling van bijna 4 meter aan de top.
Twee technische rapporten bevestigen zijn zorgen. Het constructierapport van Snetselaar Constructieve Ingenieurs stelt dat de scheefstand van de boom extra druk op de fundering en gevel uitoefent. “De kluit drukt de fundering naar binnen, wat scheurvorming en scheefstand veroorzaakt,” staat in het rapport. Als de boom blijft staan, verwacht men verdere schade aan het pand.
Het boomtechnische rapport van Boomontzorging BV bevestigt de scheefstand maar stelt dat de conditie van de boom “goed” is. Toch ontbreekt een normaal ontwikkeld wortelstelsel aan de kant van het gebouw. Een trekproef moet uitwijzen hoe stabiel de boom werkelijk is.
Bureaucratie en frustratie
Peereboom voelt zich tegengewerkt door de formele procedures. In december 2024 nam hij contact op met de gemeente om de situatie te bespreken, maar ontving geen inhoudelijke reactie. Daarom vroeg hij een kapvergunning aan – deels om de kwestie op de agenda te krijgen.
De aanvraag belandde bij Omgevingsdienst De Vallei (ODDV). De dienst eist een trekproef voordat een kapvergunning kan worden verstrekt. Peereboom vindt deze eis onbegrijpelijk. “De feiten spreken voor zich. De boom staat scheef, heeft een slecht ontwikkeld wortelstelsel, een enorm gewicht, en veroorzaakt nu al schade aan het gebouw. Hoeveel bewijs is er nog nodig?”
In een van zijn mails uitte hij zijn frustratie scherp: “Er heeft nog niemand van de gemeente of de ODDV de moeite genomen om ter plekke de situatie te bekijken. De veiligheid van mensen lijkt minder belangrijk dan de procedure.”
ODDV houdt echter vast aan haar formele taak. In een reactie stelt de vergunningverlener: “Je hebt belang bij een goed gemotiveerd besluit dat overeind blijft bij bezwaar. Een besluit dat wordt geschorst vanwege een onduidelijke motivering heeft weinig zin.” De dienst wil voorkomen dat een slecht onderbouwde (nood)kapvergunning op juridische gronden wordt teruggedraaid.
Kloof tussen burgers en bestuur
De situatie legt een diepere kloof bloot: die tussen burgers die snel willen handelen en overheidsinstanties die zich aan regels moeten houden. Peereboom verwoordt het scherp: “Aan deze werkwijze gaat ons land kapot. Mensen verliezen het vertrouwen in het bestuur.” Hij dreigt zelfs de boom zonder vergunning te kappen: “Ik draag als verhuurder verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de mensen. Wachten tot de boom omvalt, is voor mij geen optie.”
De ODDV heeft hem gewaarschuwd voor de gevolgen. Het kappen van een beschermde boom zonder vergunning geldt als economisch delict en kan leiden tot zware boetes.
Bezwaren uit de buurt
De aanvraag voor de noodkapvergunning heeft ook tot bezwaren geleid. Voorstanders van behoud wijzen op de monumentale status van de boom en zijn ecologische waarde. Deze geluiden zijn vooral te horen in de ingediende zienswijzen, waarin bewoners oproepen om kappen echt als laatste redmiddel te zien.
De kwestie raakt zo aan een bredere discussie: wat weegt zwaarder – de veiligheid van een monumentaal pand en haar huurders of het behoud van een monumentale boom?
En nu?
De trekproef staat gepland voor maart. Tot die tijd blijft de boom staan, scheef leunend boven Huize De Bunte. Peereboom wacht – ongeduldig – op het resultaat. Ondertussen groeit de druk. Zowel de veiligheid als het behoud van het groene erfgoed hangen aan een zijden draad.
Uitslag lezerspoll
We vroegen onze lezers wat zij zouden doen: de mammoetboom behouden of kappen? Ook voor hen is het een dilemma.
Marc van der Woude
Door de kegelvormige structuur van een mammoetboom en de penwortel die een mammoetboom maakt is deze extra stabiel. Deze zal bij wind en ook bij forse storm niet omwaaien. Waar heeft de eigenaar het op gebaseerd dat het wortelstelsel slecht ontwikkeld zou zijn? De boom ziet er goed uit en groeit ook nog steeds goed.
Op https://www.monumentaltrees.com/nl/fotos/155540/ is de boom te zien bij het voorheen monumentale pand de Stompenkamp. Bijzonder is dat de boom toen al een beetje scheef stond. Dat de boom schade aan het gebouw veroorzaakt is natuurlijk vervelend, maar het gebouw is echt te dicht bij de boom gebouwd. De boom was er toch echt eerst.
We hebben de rapporten opgevraagd bij de eigenaar, zodat transparant is wat er is onderzocht en wat deze deskundigen hebben gemeld. De linkjes naar de documenten staan in het artikel.
Een boom krijgt niet zomaar een monumentale status. Als die vervolgens alsnog gekapt kan worden, wat is dat de waarde van de status? Tuurlijk is scheurvorming erg en moet er gewaakt worden dat de boom niet op het gebouw valt. Maar scheefstand en een afwijkend wortelstelsel is pas een probleem als de boom niet meer gezond is. Wat mij betreft terecht dat ODDV niet over 1 nacht ijs gaat, de belangen voor omwonenden en ecologie spelen immers net zo goed een rol in dit dilemma. Wat dat betreft is het ook geen kloof tussen burgers en bestuur, maar tussen burgers en bestuur wat opkomt voor de belangen van andere burgers (en belanghebbenden, incl ecologie).
Overigens wel sjiek om een mammoetboom terug te planten, alleen is dat natuurlijk wel een mini variant in vergelijking met wat er nu staat.
Helemaal eens. Als daadwerkelijk blijkt dat deze boom onveilig is voor de omgeving, is het logisch dat deze gekapt moet worden. Maar laat dit eerst maar eens goed en onafhankelijk onderzocht worden. Dit is een iconische, volwassen boom en daar moet je zuinig op zijn! Ik vind de poll ook veel te ongenuanceerd.
Hoe werkt dit in het algemeen? Er staat een monumentale boom en gebouw. Is er dan een voorrangsregeling op basis van wat er eerder was? Of heeft een gebouw of monumentale boom voorrang?
Averechtse effect van restricties bij monumentale bomen is overigens dat mensen gaan voorkomen dat een boom monumentaal wordt. Dus eerder kappen e.d.
In het algemeen komt het zelden voor dat twee monumentale belangen zo tegenover elkaar staan. Wij zijn ook benieuwd hoe die afweging gaat uitvallen.
Het kappen om te voorkomen dat een boom monumentaal wordt is nog niet zo makkelijk, want ook waardevolle bomen mogen niet worden gekapt. Eigenlijk wordt kappen in Ede zoveel mogelijk ontmoedigd. Zie de artikelen https://edesevos.nl/waar-vind-je-de-monumentale-en-waardevolle-bomen-in-ede/ en https://edesevos.nl/voor-elke-boom-die-wordt-gekapt-een-nieuwe-geplant/.
Oke bedankt voor de verduikelijking. Dacht dat deze situatie veel vaker voorkwam.
Dat is een mooi overzicht qua bomen in gemeente. Ik kom zelf uit de bouw en heb helaas ook wel gezien dat deels papieren werkelijkheid is. Je zet een bak met stenen tegen een boom, zo hard snoeien dat er niks overblijft, vergunning voor 1 boom en er 3-4 neerhalen. Een bomenadviseur uit noorden die onterecht zegt dat een boom ziek is. Heb het grofweg gezien bij 1/3 van de bouwprojecten dat dit gebeurde.
Jammer, er bestaan hele eenvoudige manieren om bomen te verplaatsen ipv kappen: https://youtube.com/shorts/KgRnNESu4v0?si=44smFOmu9KmQlBfo
Een mammoetboom heeft wel een ander maatje, hoor. 😉
Dat zeker, maar het was een directe reactie op het laatste bericht van Damian. Ik vermoed dat 99% van de bomen waar hij het over heeft niet van het formaat mammoetboom zijn.