Gastauteur
In 2020 paste de gemeente het beleid voor kapvergunningen aan en kreeg Ede een Bomenfonds. Dat houdt in dat voor elke boom die gekapt wordt, er een nieuwe wordt geplant. Hoe werkt dat in de praktijk?
Op verzoek van GroenLinks en de PvdA gaven twee ambtenaren van de gemeente hierover op 23 februari 2023 een mondelinge toelichting. Van deze bijeenkomst is een hand-out beschikbaar en een videoverslag.
Bomen zijn belangrijk voor Ede. Ze vormen ons ‘groene kapitaal’. Ze koelen de stad in de zomer, bieden ruimte aan biodiversiteit en slaan CO2 op. Daarom moet voor elke boom die wordt gekapt een nieuwe worden geplant. Dit geldt zowel voor particulieren die een boom in hun tuin willen kappen als voor de gemeente Ede die bomen kapt voor bijvoorbeeld de aanleg van een nieuwe weg.
Kapvergunning en Bomenfonds
Gebeurt dat niet, dan moet – afhankelijk van de omvang en waarde van de boom – een bedrag in het Bomenfonds worden gestort. Meestal is dat een bedrag tussen de 1.000 en 4.500 euro. De gemeente plant dan elders, maar wel binnen een bepaalde afstand van de gekapte boom, een nieuwe.
De bedragen die bij het kappen van een boom in het Bomenfonds moeten worden gestort. In de praktijk kiezen de meeste inwoners met kapplannen een nieuwe boom voor hun geld.
De regeling wordt uitgelegd op de website van de gemeente. In het beleid wordt onderscheid gemaakt tussen bomen met een stamomtrek tot 80 cm en bomen met een grotere omtrek. Deze omtrek wordt gemeten op een hoogte van 1,30 meter. Is de stamomtrek 80 cm of ruimer, dan is een kapvergunning nodig. Bij kleinere bomen volstaat een melding.
Monumentale en waardevolle bomen
Bij de oprichting van het Bomenfonds heeft de gemeente Ede alle monumentale en waardevolle bomen in de bebouwde kom in kaart gebracht om ze goed te kunnen onderhouden.
Bekijk de monumentale bomenkaart van Ede.
Sinds de start van het Bomenfonds in 2020 heeft de gemeente meer bomen als ‘waardevol’ aangemerkt. Het totale geïnventariseerde bomenareaal bedraagt in februari 2023 ruim 68.000 bomen.
Uitvoering van het beleid
De gemeente kapt zelf ook bomen. Sterker nog, het gros van de bomen wordt in opdracht van de gemeente gekapt/verwijderd. Ook voor de gemeente geldt de aanplantplicht in de nabije omgeving. De bomen die nieuw worden geplant zijn wel kleiner, meestal 3,5-4 meter hoog. Dat is een bewuste keuze omdat deze beter wortelen en dus meer kans op een succesvolle groei hebben. Het verplanten van grote bomen kost veel meer geld en de kans op beschadiging van het wortelstelsel is groot.
De vervangende bomen zijn over het algemeen inheemse soorten omdat de gemeente de exoten (in landelijke lijn) uitbant. Dat betekent bijvoorbeeld dat een Amerikaanse eik verdwijnt en dat er een Nederlandse soort voor terug komt. Ook zet de gemeente in op zoveel mogelijk variatie. Dus waar bijvoorbeeld eerder een hele straat allemaal dezelfde bomen had, wordt dat nu diverser. Dit heeft onder andere te maken met het verkleinen van het risico van boomziektes (waardoor soms een hele straat moest worden gekapt) en het verkleinen van de leefomgeving van de eikenprocessierups.
In het contact met burgers stuurt de gemeente aan op zoveel mogelijk vervanging (herplanten), boven het afkopen in het Bomenfonds. De vastgestelde bedragen zijn hier ook op gericht en lijken effectief te werken. In de informatiebijeenkomst gaven de ambtenaren aan dat er veel controles worden uitgevoerd en dat nieuw geplaatste bomen langdurig worden gemonitord en zelfs meteen een beschermde status krijgen.
De vergoeding voor een gekapte boom in Harskamp mag trouwens niet in Bennekom worden gebruikt. De gemeente is in gebieden opgeknipt en bomen dienen altijd binnen het eigen gebied te worden herplant.
Boyce de Jong is raadslid en fractievoorzitter van de Partij van de Arbeid in Ede. Hij was een van de initiatiefnemers van de genoemde informatieve bijeenkomst over het Edese Bomenfonds.
Naschrift Edese Vos: Deze bijdrage is verslaggevend. Er zijn nog wel wat vragen te stellen bij het Bomenfonds. Laat het in een reactie weten welke vragen je hebt. Dan leggen we deze aan de betreffende ambtenaren voor.
Jurre van Breugel
Jonge bomen compenseren niet de positieve effecten die oude bomen met een grote kruin wel hebben op de mensen. Die positieve effecten ontstaan pas op lange termijn. De KU in Leuven toonde een belangrijk verband aan tussen de aanwezigheid van oude, ontwikkelde bomen met een grote kruin en o.a. mentale aandoeningen bij de mensen die in de directe omgeving van die boom wonen.
Het veelgebruikte argument van gemeenten om met aanplant van jonge bomen het weghalen van oude bomen te ‘compenseren’ komt hiermee in een heel ander daglicht te staan. Mijn advies: zoek een boomjurist! Ik hoop dat meer ambtenaren een andere mindset gaan ontwikkelen en op basis daarvan ook gaan handelen om juist oude bomen te beschermen!
Hoi,
Prachtig initiatief.
Maar qua soorten gaat het niet helemaal lekker wat mij betreft. Ik woon op het Simon Stevin Kazerne terrein. Op dit moment worden de bomen aangeplant. Met de kennis van nu kijk ik met verbazing naar de soorten die door de gemeente zijn geselecteerd. Ook de uitvoerende ambtenaar voor groen verbaasde zich.
Een paar voorbeelden:
– Scharlaken eik uit Amerika: uitheems en slecht verteerbaar en verzurend blad.
– Amerikaanse eik (ja echt), uitheems en slechtverteerbaar en verzurend blad
– Grove den, verzurend en geeft problemen met verdamping in de winter.
Terwijl er zoveel soorten zijn die passen in deze omgeving en wel bijdragen aan een gezonde bodem en biodiversiteit.
We hebben je vraag voorgelegd aan de woordvoerder van wethouder Versteeg. Deze mailde zojuist:
“Als gemeente sturen we op een divers bomenbestand om weerbaar te zijn tegen ziektes en plagen. In het verleden hebben we in veel gebieden monoculturen van boomsoorten aangeplant, dit leidt er soms toe dat een bepaalde ziekte grote gevolgen kan hebben. Momenteel kiezen we voor meer boomsoorten door elkaar in een gebied. Daarnaast hebben we ook met een veranderend klimaat te maken, de genoemde soorten zijn soms beter bestand tegen bepaalde ontwikkelingen zoals extremer weer We planten veel inheemse bomen aan, maar soms ook exoten om uitval van bomen tegen te gaan. Specifiek voor de Parklaan zijn we in overleg met deskundigen tot deze soortkeuze gekomen. Hierbij is uitvoerig gekeken naar locatie, bodem, gebied en bestaande bomen. Naast de genoemde exoten worden er ook andere boomsoorten aangeplant zoals o.a. berken en lindes.”
Ik vraag me af hoe de compensatiebomen beschermd worden tegen toekomstige kap. Een kapvergunning is alleen nodig bij een stamomtrek van 80 cm (op 1,3 m hoogte). De diameter is dan ongeveer 25 cm. De bomen die worden aangeplant hebben meestal een stamomtrek van 18-20 cm, diameter ongeveer 6 cm (https://parklaan.ede.nl/groen-en-ecologie/bomen-kappen-en-terugplanten). Het duurt dus nog heel wat jaren voordat zo’n boom groot genoeg is om beschermd te worden door een vergunningplicht. De boom moet 19 cm dikker worden voordat hij vergunningplichtig is voor de kap. Als je aanneemt dat een boom jaarlijks 0,5 cm tot 1 cm dikker wordt duurt het 19 tot 38 jaar voordat een boom een stamomtrek van 80cm heeft. In de tussentijds kan die compensatieboom zonder problemen weer gekapt worden?
“In de informatiebijeenkomst gaven de ambtenaren aan dat er veel controles worden uitgevoerd en dat nieuw geplaatste bomen langdurig worden gemonitord en zelfs meteen een beschermde status krijgen.” Dat betekent dat de ‘compensatiebomen’ dus niet mogen worden gekapt, ongeacht hoe oud ze zijn.
We zijn nu in gesprek met de gemeente om helder te krijgen hoe precies wordt bijgehouden wat er waar is gekapt en wat daarvoor waar in de plaats is gekomen. Hoe wordt dat exact bijgehouden? Daar komen we op terug.
Op Facebook wordt ook driftig gereageerd. Dit gesprekje plaatsen we voor het overzicht ook onder het artikel:
Betty van de Bunt: “Voor elke hoge, omvangrijke boom die gekapt wordt, wordt 1 sprietje terug geplant. Duurt 20 jaar voordat t een beetje een volwassen boom.is. Beetje alsof je mooie oude vrijstaande huis gesloopt wordt en er komt een containerwoning voor terug. Erg schrale vervanging. Helaas zie ik nooit nieuwe beuken trouwens. En de gemeente kapt vlijtig verder.”
Edese Vos: “Het is wel zo dat veel omvangrijke bomen tegenwoordig zijn geclassificeerd als ‘waardevol’ wat betekent dat je er niet zomaar een kapvergunning meer voor krijgt. Ede breidt uit, dus er is veel gekapt bij de Parklaan. Die bomen zijn wel compenseerd met ‘sprietjes’.”
Betty: “De gemeente Ede heeft hier op Enka 4 jaar geleden gewoon 2 monumentale eiken (officiële status) gekapt. Als de status ‘ monumentaal ‘ geen enkele status geeft, verwacht ik niets van de status ‘waardevol’. In het Horabos bij Karakter heeft 1,5 jaar geleden kaalslag van bomen plaatsgevonden. Kan hier gewoon zonder kapvergunning. Zo gaat dat hier.”
Edese Vos: “Of hier is vergund is ons niet bekend. Het is natuurlijk altijd een belangenafweging. De gemeente maakt die, als het goed is, is het algemeen belang. Natuurliefhebbers behouden liever de bomen, maar woningbouw en bereikbaarheid zijn ook collectieve belangen. Dus moeten er knopen worden doorgehakt die niet voor iedereen even bevredigend zijn. Onze insteek op de Edese Vos is dat we die keuzes zo transparant mogelijk maken, zodat inwoners daar hun eigen mening over kunnen vormen.”
De bomenkap op Karakter is niet vergund (geen vergunning aangevraagd). Voor de bomen bij Karakter heeft de provincie een compensatieplicht opgelegd: Provincie heeft op 27 september 2022 geconstateerd dat er, op 5 verschillende locaties met een totaal oppervlakte van circa 50 are, houtopstanden geveld zijn. U (Karakter) bent verplicht de tenietgegane houtopstanden te herplanten op het perceel waar de houtopstand stond. Dit moet binnen drie jaar na 1 maart 2022 gebeurd zijn. Vervolgens heeft de provincie een lijstje opgenomen waaraan deze herplant moet voldoen.
Vooralsnog is er bijna anderhalf jaar na 1 maart 2022 nog geen enkele nieuwe boom geplant op het terrein van Karakter. Ben benieuwd wat daar nog van gaat komen, aangezien Karakter ook graag woningen op het terrein wil realiseren. Misschien een mooi onderwerp voor Edese Vos om een vinger aan de pols te houden..?
Overigens vorig jaar ook op Zembla een item over ontbossing en compensatiebos, voor wie daarin geïnteresseerd is: https://www.youtube.com/watch?v=rmC-nOM1FYQ&ab_channel=Zembla
Reactie bestuurswoordvoerder wethouder Versteeg:
Het bevoegd gezag ligt in deze bij de Provincie. Dit omdat het op basis van de wet natuurbescherming geldt dat de provincie het bevoegd gezag is bij de kap van bos op een perceel van 10 are of meer.
De provincie heeft aan Karakter meegegeven om de tenietgegane houtopstanden te herplanten op het perceel waar de houtopstand stond. Dit moet binnen drie jaar na 1 maart 2022 gebeurd zijn. Om de voortgang hiervan te checken zou je dit na kunnen vragen bij de provincie.