Nachtopvang daklozen: is het deze keer beter geregeld?

Per 1 mei opent de gemeente Ede opnieuw een tijdelijke nachtopvang voor dak- en thuisloze mensen in de Sterrenberg, de markante villa tegenover het raadhuis. De voorzieningen worden beter, maar er blijven zorgen over het beheer, de rol van het Leger des Heils en het ontbreken van een structurele oplossing.

Twee weken geleden stelde de Edese Vos drie concrete vragen aan wethouder Bram van der Beek over de nieuwe opvang. Zijn woordvoerder Monique Wulfers liet weten dat er binnen een week meer informatie zou volgen. Uiteindelijk werd verwezen naar de gemeentelijke website, waar enkele antwoorden inmiddels zijn gepubliceerd.

Tijdelijk én ondoorzichtig

Inzicht in het beheerplan en de met het Leger des Heils gemaakte afspraken werd niet verstrekt. “Deze documenten zal ik niet met je delen. Ik houd het verder graag hierbij,” mailde Wulfers. De Edese Vos heeft deze documenten inmiddels opgevraagd via de Wet open overheid (Woo).

De gebrekkige transparantie helpt niet om vertrouwen te wekken in de aanpak van de gemeente. De opvang van dak- en thuisloze mensen wordt al jarenlang gekenmerkt door ad-hoc oplossingen. Van kamers in hotel De Paasberg tot een vochtige koude tent bij zwembad De Vrije Slag, en van rigoureuze handhaving op tentjes langs het spoor tot een verloren rechtszaak die een vroegtijdig einde maakte aan de ‘permanente’ opvang. De Sterrenberg is het volgende tijdelijke noodverband.

Daarbij kiest de gemeente voor een gedoogbesluit en vraagt pas na opening een omgevingsvergunning aan, terwijl het pand een kantoorbestemming heeft. Omwonenden worden door deze aanpak al bij voorbaat op achterstand gezet. Omdat er (nog) geen omgevingsvergunning is, kunnen zij formeel geen bezwaar maken. Daarmee wordt inspraak bemoeilijkt en zijn juridische stappen vrijwel uitgesloten.

“Anders staan de daklozen op straat,” verdedigt Wulfers. En: “Onze inzet is om te blijven leren en verbeteren, en in gesprek te blijven met de omwonenden.” Toch lijkt dat leerproces van de gemeente een kostbare aangelegenheid. De aanpak doet denken aan: “We zetten een stap en zien daarna wel hoe we het verder invullen – of hoe het schip strandt.”

Wat is er anders dan vorig jaar?

Inmiddels weten we dankzij de informatiebijeenkomst voor omwonenden die op 17 april plaatsvond toch iets meer. In tegenstelling tot de noodvoorziening van vorig jaar komen er dit keer douches, wasmachines, gescheiden ruimtes voor mannen en vrouwen, en wordt er een maaltijd geregeld. Dat is een duidelijke verbetering ten opzichte van de vorige situatie, toen mensen nog moesten uitwijken naar een andere locatie om te douchen en iedereen in één ruimte moest overnachten, wat onveiligheid in de hand werkte.

In totaal komen er twintig opvangplekken in de zomer en veertig in de winter. De opvang wordt opnieuw uitgevoerd door het Leger des Heils en is toegankelijk voor mensen die zich melden bij het gemeentelijk loket en voldoen aan de toelatingscriteria.

Wie een kijkje wil nemen in de nachtopvang, kan op 8 mei tussen 16.00 en 18.00 uur in de Sterrenberg terecht. Dan organiseert de gemeente een open huis voor buurtbewoners.

Oude fouten herhaald in nieuwe ronde?

Zorgen over de uitvoerbaarheid blijven. In het beheerplan zou opnieuw een zero tolerance-beleid voor alcohol en drugs zijn opgenomen. Maar bij de opvang aan de Stationsweg bleek in de praktijk sprake van gedoogbeleid, onder meer in het kader van de-escalatie. Juist dat leidde tot overlast en conflicten met omwonenden.

De rechter gaf hen gelijk: het beheerplan werd onvoldoende nageleefd, en de vergunning werd vernietigd. Er wordt nu opnieuw met haast een tijdelijke locatie ingericht – met dezelfde partij, en zonder overleg met de nieuwe buurt. Al ligt de Sterrenberg wel meer los van aangrenzende woningen dan de Stationsweg.

In het vorige traject bleek dat de gemeente geen plan B had voor het geval de vergunning zou sneuvelen. “We hebben herhaaldelijk gevraagd welke acties de gemeente zou nemen als het mis zou gaan, maar dat scenario was simpelweg niet voorbereid,” zegt een omwonende van de huidige opvang aan de Stationsweg tegenover de Edese Vos. “De gemeente liet zich overvallen.”

Hij wijst ook op de vele personele wisselingen in het project, bij zowel de gemeente als het Leger des Heils. “Iedere keer dat er een opvang opengaat heb je weer te maken met nieuwe gezichten. Bij een overdracht vallen er gaten, mensen moeten zich opnieuw inlezen in het dossier, er wordt te weinig ervaring opgebouwd en gecommuniceerd. Dat maakt het lastig om afspraken goed te borgen en na te komen.”

Een ander punt van zorg is dat de dagopvang niet aansluit op de nachtopvang, waardoor er tussen 17 en 19 uur overlast kan ontstaan.

Structurele oplossing nog niet in beeld

Tijdens de inloop op 17 april konden ambtenaren ook nog geen duidelijkheid geven over een structurele voorziening. Een betrokkene zegt: “De gemeente lijkt pas eisen te formuleren op het moment dat er een locatie beschikbaar komt, in plaats van vooraf helder te definiëren waaraan een geschikte locatie moet voldoen.”

De opvang in de Sterrenberg is nadrukkelijk tijdelijk, voor de duur van één jaar. Zonder permanente plek zal de gemeente volgend jaar opnieuw moeten improviseren.

De Edese Vos blijft de ontwikkelingen rond de nachtopvang in Ede kritisch volgen. Zodra het Woo-verzoek nieuwe informatie oplevert, zullen we die publiceren.