Marc van der Woude
Makelaar Ron Toering van Ditters woonde zelf op ENKA, maar zag er geen probleem in het volkstuinencomplex van de wijk aan gretige projectontwikkelaars aan te bieden. De Edese Vos gaat in gesprek: hoe ziet het bedrijf haar maatschappelijke verantwoordelijkheid?
Makelaarskantoor Ditters zette het stadsparadijsje van 80 tuinders in opdracht van NS in de markt als “unieke ontwikkellocatie in de ENKA-wijk,” waardoor de grond in handen viel van een projectontwikkelaar. De Edese Vos heeft met alle spelers in dit drama – NS, Ditters, de projectontwikkelaar, VAT Ede en de gemeente – gesproken en reconstrueert hoe het mis kon gaan.
Ron Toering is directeur en mede-eigenaar van makelaarskantoor Ditters en woonde zelf enige tijd in de getransformeerde Bitterzoutloods in de ENKA-wijk. In een artikel op de website Op Enka prijst hij “het grote saamhorigheidsgevoel” in de wijk. “Er ontpoppen allerlei initiatieven die buurtbewoners samenbrengen.” En: “Ik ben blij dat ik met mijn team van betekenis heb kunnen zijn”. Hij roemt de fijne samenwerking van zijn kantoor met ontwikkelaars. “Zelfs in het diepst van de crisis zijn we elkaar trouw gebleven. Je kunt je voorstellen hoe onze band daardoor is.” Het hofje bij de Oversteek vindt hij het mooist. “Dat is om een oud bos heen gebouwd. Een mooi voorbeeld hoe je koestert en bewaart wat van waarde is.”
Toch leek dat “koesteren wat van waarde is” minder leidend te zijn voor het volkstuinencomplex aan de Dr. Hartogsweg. De “fijne samenwerking met ontwikkelaars” won het. Als de Edese Vos Toering belt met de vraag of het perceel destijds in de openbare etalage op Funda is gezet of onderhands in het zakelijke netwerk van Ditters is aangeboden, is hij duidelijk: “Wij hebben ons zakelijke netwerk benaderd; meerdere marktpartijen die actief zijn met het verwerven van locaties.” Particulieren, bijvoorbeeld de tuinders zelf of betrokken inwoners van de ENKA-wijk, hebben dus niet de kans gekregen er op te bieden.
Als tuinder Betty van de Bunt hoort dat Toering zelf in de ENKA-wijk heeft gewoond reageert ze verrast. “Dan zou hij toch moeten weten hoe belangrijk deze tuintjes voor ons zijn? Ditters verkoopt ons eerst de woningen in de wijk, en daarna wordt zonder overleg onze grond verkocht? Dat kan toch niet waar zijn.” Toering ziet dat zakelijk: “De huurder, VAT Ede, is geïnformeerd door NS dat het te koop gezet zou worden, en voor zover mij bekend heeft de huurder geen informatie hierover aangevraagd.”
Maatschappelijk verantwoord?
Toch raakt het wel aan maatschappelijke verantwoordelijkheid. Daarover gaat de Edese Vos met Toering in gesprek.
NS vraagt jullie om een heel volkstuinencomplex als investeringsgrond te verkopen. Je kunt zo’n opdracht ook weigeren. Hoe reflecteer je hier op?
“Wij wegen twee zaken af. Ten eerste kijk je naar de opdrachtgever: heb ik hier te maken met een Endstra of met een keurige partij? Je moet niet met de verkeerde mensen zaken doen. Ten tweede: wordt het zorgvuldig gedaan? Ja, is mijn antwoord, het is zorgvuldig gedaan. VAT Ede is door NS geïnformeerd dat er verkoop zou gaan plaatsvinden. Daarna zijn de kaders voor de uitvraag vastgesteld en is het op de markt gezet. Daar is een marktconform bod uitgekomen waar NS akkoord mee is gegaan. De gemeente is er ook bij betrokken geweest.”
In welk opzicht is de gemeente erbij betrokken geweest?
“Er is coördinate geweest tussen de gemeente Ede en NS over de bestemming en de mogelijkheden die er zijn. De gemeente had ook interesse om het zelf aan te kopen.”
De gemeente heeft geen deal met NS gesloten om het rechtstreeks van hen over te nemen en te behouden als volkstuinencomplex.
“Nee. Het staat de eigenaar vrij om zelf te beslissen of hij gaat verkopen of niet. Er is besloten om de marktpartijen, onder andere de gemeente Ede, een bieding te laten doen. Het bod van de gemeente was te laag om het te kunnen kopen.”
De (afschuif)stoel van de politiek
Ditters is een bedrijf dat geworteld is in Ede. Jullie kopen en verkopen veel woningen in de ENKA-wijk. En dan verkoop je de moestuinen van deze bewoners aan een projectontwikkelaar. Je had natuurlijk ook kunnen denken: ‘NS kan dat wel willen en het kan wel heel zorgvuldig worden ingestoken, maar ze vragen ons nu wel om een perceel dat voor zoveel mensen in de wijk van waarde is als investeringsobject te vermarkten. Vinden wij dat wel oké?’
“Ja, maar dan ga ik op de stoel van de politiek zitten en dat wil ik niet doen. Het bestuur van de gemeente Ede moet deze afweging maken. Wat willen zij hier op deze plek? Dat is leidend. Als de politiek woningbouw belangrijker vindt, met alle respect voor de betreffende tuintjes, dan is dat een democratische keuze.”
Wacht even. Deze verkoop is niet eerst door de gemeenteraad gegaan. Sterker nog, de gemeentraad heeft wél akkoord gegeven voor een actief moestuinbeleid. Ze hebben gezegd: ‘wij willen stadslandbouw prioriteren in Ede. We willen dat de moestuintjes meegroeien met het aantal nieuwe woningen dat er wordt gebouwd.’
“Ja, maar u weet ook wel dat er een groot huisvestingsprobleem is. En NS heeft de tuinders wel een alternatief aangeboden aan de overkant bij het World Food Center, daar is nog een kavel van 7000 m2 beschikbaar. Dus het is niet met de botte bijl gegaan. Ik zou het zo weer doen hoor, los van alle commotie die er nu is en waar ik niet op zit te wachten.”
Dan benader je het heel zakelijk, met weinig oog voor de gemeenschap.
“Vanuit maatschappelijk oogpunt kun je ook anders redeneren. Als ik weet dat hier over 10-15 jaar toch wel woningen komen, vanwege het enorme woningtekort, dan vind ik dit een valide oplossing. Maar nogmaals, het is aan de politiek om daar iets van te vinden. Ik vind dat u mij als journalist nu overvraagt.”
Ik zet de vraag over maatschappelijke verantwoordelijkheid bewust even op scherp om te horen wat de overwegingen zijn geweest. Door makelaars en projectontwikkelaars wordt er heel makkelijk gedacht: ‘Ach ja, die volkstuintjes, dan schuiven we die toch gewoon even naar een andere plek?’ Je niet realiserend dat het zeven tot tien jaar kost om die grond gezond en productief te krijgen. Dus die mensen kunnen allemaal weer vanaf nul beginnen. Dat aspect lijkt totaal niet in beeld te zijn. Overigens ook niet bij de gemeente.
“Dat is mij ook onbekend. Het klinkt heel logisch, maar ik ken de materie niet.”
De huurders wisten het toch?
Het perceel is door Ditters bewust in de markt gezet met het oog op grondspeculatie. Zodat de koper de bestemming bij de gemeente kan proberen te wijzigen naar wonen. Dan kan hij gaan bouwen. Hoe gaan jullie om met grondspeculatie? Hebben jullie daar ethische richtlijnen voor, of zeg je: voor ons is het gewoon handel?
“Dat laatste. Maar we kijken wel altijd naar het grotere belang. De opdracht moet binnen de maatschappelijke context zorgvuldig worden uitgevoerd. Dat hebben we volmondig gedaan. Ik realiseerde me wel dat het gevoelig lag, maar heb nooit gedacht dat dit zo zou escaleren. De huurders wisten het, ze hadden natuurlijk zelf ook het initiatief kunnen nemen om het te kopen. Ik vind dat er nu wel heel erg vanuit een slachtofferrol van de huurders wordt geredeneerd. VAT Ede heeft zelf ook een verantwoordelijkheid.”
Tot zover makelaar Ron Toering van Ditters. De Edese Vos gaat een deurtje verder, naar het bestuur van VAT Ede. Waarom hebben zij zelf geen bod gedaan, en wisten de tuinders wel wat er speelde?
Gastauteur
Afgaande op wat hierboven uit de mond van dhr. Toering van Ditters is opgetekend, constateer ik het volgende:
• Ditters heeft willens en wetens gekozen voor een onderhandse verkoop aan een projectontwikkelaar en daarmee is het voortbestaan van de ruim 80 moestuintjes overgeleverd aan de willekeur van deze projectontwikkelaar.
• Ditters heeft met het aannemen van deze opdracht en met de uitvoering ervan het duperen van 80 dorpsgenoten voor zichzelf onder andere verantwoord met dat de NS een stuk grond elders heeft aangeboden.
• Ditters kent de materie niet: Dat met het ingebruiknemen van een nieuw stuk grond het zeven tot tien jaar duurt voor het volwaardig productief wordt als moestuin, daar heeft Ditters zich niet in verdiept.
• Ditters zegt dat er altijd naar het grotere belang wordt gekeken maar geeft ruiterlijk toe dat ze de consequenties, de commotie, de impact op de ENKA wijkbewoners en de tuinders, hebben onderschat.
• Ditters schuift de verantwoordelijkheid af naar de huurders: een amateurtuindersvereniging met goedwillende vrijwilligers als bestuursleden van VAT, die het in een verkoop via inschrijvingsproces op moeten nemen tegen het zakelijk netwerk van professionele projectontwikkelaars van Ditters.
Als we dit combineren met wat we lezen in een ander artikel van de Edese Vos over dit onderwerp: Gemeente deed extreem laag bod op tuintjes Hartogsweg:
• Ditters wilde (zo blijkt uit het ‘investment memorandum’) alleen onvoorwaardelijke biedingen, waarmee bv. een crowdfunding actie door VAT of ENKA wijkbewoners bij voorbaat kansloos zou zijn geweest.
• Ditters heeft in datzelfde ‘investment memorandum’ informatie staan waarvan op moment van uitkomen van deze brochure, en alle disclaimers ten spijt, allang bekend was dat deze niet klopt:
“Nabij de toekomstige fietsbrug, in het noorden van OP ENKA, is AM gestart met de ontwikkeling van nieuwbouwproject “De Residentie” met statige woningen aan de voet van de Veluwe. De Residentie bestaat uit 32 appartementen verdeeld over acht woonlagen, uiteenlopend van 95 m² tot 115 m² woonoppervlakte”.
Nieuwbouw project “De Residentie” bestaat helemaal niet uit ‘statige woningen’ maar was een beoogd appartementen complex waar de gemeente uiteindelijk een streep door heeft gehaald. (Zie b.v. https://indebuurt.nl/ede/wonen/nieuwbouw/streep-door-hoog-appartementencomplex-in-de-enka-wijk~73646/)
Er zijn nadien nog plannen geweest voor een kleinschaliger complex van 20 appartementen in vijf bouwlagen maar ook dat is door AM in de ijskast gezet.
Zou de NS dit alles als opdrachtgever voor de verkoop, hebben geweten? En zou projectontwikkelaar Reek & WJ Vastgoed Ontwikkeling B.V. dit als kopers van het complex hebben geweten?
Als ik door de ENKA wijk loop zie ik allemaal uithangborden van Ditters. Het zou Ditters sieren als ze, terugblikkend op het verkoopproces en de daardoor ontstane ook door hen ongewenste commotie, een gebaar maken naar Ede, de ENKA wijk en de tuinders. Dat gebaar zou bijvoorbeeld kunnen zijn om samen met VAT met de kopers, Reek & WJ Vastgoed Ontwikkeling B.V. in gesprek te gaan en aan te dringen, het zijn immers bevriende zakenrelaties, op een langdurige verlenging van het huurcontract van VAT met Reek & Co van tenminste 10–15 jaar.
Geen speld tussen te krijgen! Goed gesproken!