€ 107.000 voor beleid, maar Ede raakt volkstuinen kwijt

Toen de Edese Vos publiceerde dat de gemeente Ede een veel te laag bod had uitgebracht op het volkstuinencomplex aan de Dr. Hartogsweg, waardoor het ten prooi viel aan een projectontwikkelaar, gooide de woordvoerder van wethouder Jan Pieter van der Schans de deur dicht. Hoe hangt de vlag er nu bij op het raadhuis?

Dit is het laatste deel in onze serie waarin we spreken met alle spelers in het Edese volkstuintjesdrama – NS, Ditters, de projectontwikkelaar, VAT Ede en de gemeente.

Toen wethouder Jan Pieter van der Schans (CDA) in het nieuwe college aantrad, had hij een uitgesproken ambitie. In een promotiefilmpje vanuit de groentetuin van zorgboerderij Makandra beloofde hij de Edenaren dat hij de bijzondere stadstuinen van Ede zou koesteren en beschermen. “Het is heel belangrijk dat mensen elkaar op mooie plekken in de gemeente Ede, in je wijk of in je dorp, kunnen ontmoeten,” zei hij.

Er is een volkstuinbeleid (op papier)

Op 7 juli 2022 werd in de gemeenteraad met vrijwel unanieme steun een motie aangenomen waarin het college wordt gevraagd een actief volkstuinbeleid te voeren. De raad constateert dat er nu slechts één vierkante meter aan volkstuin per inwoner is en dat ondanks de groei van Ede er netto geen extra volkstuinen zijn bijgekomen. Er is veel animo voor volkstuinen, bij vrijwel alle complexen is een flinke wachtlijst. Volkstuinen hebben volgens de raad “een meerwaarde op sociaal vlak, in het verbinden van voedselproductie en inwoners, en voor de biodiversiteit, volksgezondheid en de kwaliteit van de leefomgeving.”

Met de ambities van Ede op het vlak van gezond voedsel, de WFC en groene verstedelijking is het niet meer dan logisch om een actief volkstuinbeleid te voeren en de toekomst van volkstuinencomplexen zeker te stellen. Het college pakte het verzoek vanuit de raad op in een breder ‘Voedsel Dichtbij’-beleid dat afgelopen voorjaar is aangenomen. Een projectleider, ook wel thema-ambtenaar genoemd, kreeg voor de lieve som van 107.000 euro (ironisch genoeg bijna het bedrag dat voor de redding van de Dr. Hartogsweg nodig was geweest) de opdracht om binnen de gemeente de bewustwording voor stadslandbouw op gang te brengen.

Voedsel Dichtbij heeft vijf “leidende principes” en als je de ambities mag geloven wordt Ede één grote Hof van Eden met tientallen kleinschalige voedselinitiatieven in woonwijken, waar inwoners zich in een gelukzalige harmonie met elkaar verbinden. Geweldig! Er komt alleen niets van terecht. In de visie wordt het belangrijkste knelpunt benoemd: grond is schaars.

De uitkomst: een ‘concrete vermindering’

ChristenUnie-raadslid en een van de indieners van de motie, Bram van der Beek, zegt hierover: “Bij de presentatie van dat beleid bleek tussen de regels wel dat het ontzettend ingewikkeld is om als zoveelste thema-ambtenaar voet tussen de deur te krijgen bij collega’s. Mij is nog geen concrete uitbreiding van volkstuinen bekend, wel een concrete vermindering. Dus vooralsnog loopt het niet lekker.”

Die “concrete vermindering” is een aardig understatement, want de Dr. Hartogsweg is niet het enige complex dat is gesneuveld. Vorig jaar intervenieerde Van der Schans met een beroep op het Didam-arrest in een serieuze optie van het project Herenboeren op De Ginkel, waardoor dit stadslandbouwproject niet doorging. De Vrolijke Pastinaak in Kernhem kreeg van de gemeente te horen dat ze weg moeten. Het volkstuinencomplex van de Hervormde Diaconie in Lunteren werd aan een projectontwikkelaar verkocht die er wil bouwen. Het stuk grond bij Veldhuizen B dat in de Stadsvisie van Ede was voorzien voor een voedselbos, is opgekocht door projectontwikkelaar KUDO. Ook volkstuinencomplex De Bovenhoek bij de Bovenbuurtweg staat onder druk vanwege de plannen met de Kennisas.

Het volkstuinbeleid van Ede is dus een Grieks drama. Maar Van der Schans lijkt daar niet erg wakker van te liggen. Zijn woordvoerder Paul van Daalen liet de Edese Vos weten dat hij het onderwerp als gesloten beschouwt.

De stelling van de Edese Vos:

Het geeft geen pas, voor welke bestuurder dan ook, om onderwerpen te sluiten. Inwoners mogen een transparante overheid verwachten die te allen tijde aanspreekbaar is. Van de overheid mag dus ook een professionele opstelling naar de lokale pers worden verwacht.

Van der Schans bereid tot gesprek om volkstuinen alsnog over te nemen

Daarom heeft de Edese Vos wethouder Van der Schans nóg 7 vragen gemaild. Hier kwam uiteindelijk tóch antwoord op. We vatten de belangrijkste punten samen:

1. Onder tuinders was er wat twijfel over de exacte bestemming van de grond omdat het plan niet online op Ruimtelijke Plannen staat. Uit navraag blijkt dat de locatie onder het bestemmingsplan Kern Ede uit 1974 valt. De bestemming is ‘openbaar en gemeenschappelijk groen’. Het is niet gedigitaliseerd en dus alleen fysiek in het archief te raadplegen. De Edese Vos heeft op verzoek een kopie ontvangen van de originele tekening en passage hieruit.

2. De gemeente heeft al vanaf april 2022 geprobeerd met NS in contact te komen om over verwerving te praten. Toen NS daadwerkelijk tot het uitzetten van een tender over wilde gaan is aan NS meegedeeld dat het perceel niet als beleggingsobject in de markt kon worden gezet omdat de gemeente niet voornemens is aan een bestemmingsplanwijziging mee te werken.

3. Toen het perceel formeel via een openbare tender werd aangeboden is er contact geweest tussen de ambtelijke organisatie en het hoofdbestuur van VAT Ede. De gemeente heeft toen aangegeven een bod te zullen doen “wat recht doet aan huidige bestemming, locatie en huidig gebruik.” Dat dit bod niet marktconform was en veel te laag is inmiddels bekend.

4. Op de vraag of er in de periode tussen 1 januari 2022 en 25 augustus 2023 contact is geweest tussen leden van het college of medewerkers van de gemeente en projectontwikkelaar Aron Reek over het complex Dr. Hartogsweg, antwoordt Van Daalen dat dat niet het geval is.

5. Op onze vraag of de gemeente bereid is om het gesprek aan te gaan met projectontwikkelaar Aron Reek om eventueel de grond van hem over te nemen, wordt bevestigend geantwoord. Maar op eventuele uitkomsten kan Van der Schans niet vooruit lopen.

6. Op de vraag of het college bereid is de ruime reserves van de gemeente te gebruiken om grondposities voor volkstuinen op te kopen, verwijst Van Daalen naar de geldende kaders in het grondbeleid. Hieruit is op te maken dat grondaankopen in lijn met de beleidsdoelen van de gemeente mogelijk zijn en dat “we een negatief financieel resultaat acceptabel vinden, als we aantoonbaar maatschappelijke meerwaarde creëren.” Er is dus geen beletsel.

7. In het grondbeleid is ook te lezen dat voor openbaar snippergroen vaste prijzen gelden, maar die wil de gemeente niet verstrekken. De onderbouwing voor die 25.000 euro is dus nog steeds niet transparant.

Op 14 oktober bracht Jan Pieter van der Schans een bezoek aan het volkstuinencomplex om hen ervan te verzekeren dat er geen plannen zijn om de bestemming te wijzigen. De publicaties op de Edese Vos hebben geleid tot een (aangenomen) motie in de gemeenteraad om de huidige bestemming te handhaven, zodat de volkstuinders hun activiteiten kunnen voortzetten. Maar een harde garantie voor de langere termijn heeft Van der Schans niet willen geven.

NASCHRIFT 9 december 2023: Paul van Daalen, de woordvoerder van Van der Schans mailt: “Om überhaupt het gesprek te voeren over aankoop zou er bereidheid moeten zijn tot verkoop bij de eigenaar. Dat is niet het geval. Meneer Reek kent ons standpunt en kent de bestemming. De bal ligt nu bij hem.” Dit impliceert dat de gemeente geen verdere actie onderneemt.