Het is ongetwijfeld even slikken voor burgemeester Verhulst en zijn PR-team. Op het groots in de media aangekondigde kennismakings- en herbenoemingsfeestje zijn op deze zonnige woensdagmiddag 17 mei precies 43 Edenaren afgekomen.
Bij binnenkomst in de zaal valt meteen op dat de vier achterste rijen improvisorisch met zwart-gele linten zijn afgezet. De bezoekers worden door de dames van het Team Kabinet, dat de protocollaire bijeenkomsten van het College van B&W organiseert, zoveel mogelijk naar de voorste rijen gedirigeerd. Op het podium staan twee fauteuils, een voor burgemeester René Verhulst en een voor gespreksleider Xander van Soelen.
Voor wat een College Tour moet worden zijn er opvallend weinig studenten. De CHE-studenten die ik spreek zijn er door hun docent journalistiek naar toe gestuurd in het kader van een opdracht. Ze hebben videocamera’s bij zich, maar het is voor intern gebruik, vertellen ze. De beelden komen niet online. Verder is de school verlaten en stil, de meeste studenten zijn al op Hemelvaartsweekend.
Kabbelen met fictieve jeugdhelden
Om stipt vier uur begint het. Dagvoorzitter Xander – met beanie-muts, oorbel, piercing en tattoos – vertelt dat hij zich thuis heeft afgevraagd hoe je aan goede interviewvragen voor een burgemeester komt. Zelf verzinnen is lastig en met ChatGPT kwam hij er ook niet helemaal uit. Dus googelde hij maar even op de Wikipedia-pagina van René Verhulst, maakte daarvan een printje en heeft die meegenomen. We gaan nu met z’n allen dit printje doornemen.
“Waar staan de letters L.J. voor?” vraagt Xander. Verhulst vertelt dat hij eigenlijk geboren is als Laurens Jozias. René is zijn roepnaam. Een bijnaam heeft hij niet volgens zijn vrouw Désiré die er vandaag ook bij is. Dus geen Terminator, The Fonz of Schattebout. Echte helden, van “zo wil ik worden”, heeft Verhulst ook niet. Maar hij is wel voor Feyenoord, zo horen we, en die is nu wel mooi kampioen!
De onvermijdelijke Bob Evers-serie, jongensavonturenboeken uit de jaren ’50 van de vorige eeuw waarvan Verhulst fan is, worden gememoreerd. In dezelfde stijl schreef hij zelf enkele boekjes. “Maar ik noem mezelf geen schrijver hoor, zoals W.F. Hermans, ik ben maar een amateur.”
“Ik noem mezelf geen schrijver hoor, ik ben maar een amateur.”
Dan een jeugdfoto uit Wemeldinge in Zeeland, waar Verhulst op de boerderij van zijn familie leerde dat “politiek minder ingewikkeld en gevoelig wordt als je daadwerkelijk met de sector gaat praten.” Bewust koos hij op z’n 18e voor een lidmaatschap van het CDA. “De liberalen vinden dat je alles zelf moet regelen, de sociaal-democraten dat de overheid het moet regelen, en het CDA zit in het midden, die vindt dat je zoveel mogelijk zelf moet doen, maar als je dat niet kunt helpt de overheid je een handje.” Inmiddels een achterhaald cliché, maar vooruit.
Zo kabbelt het gesprek vrolijk voort, al Wikipedia volgend, van de hak op de tak. Verhulst laat een foto zien van zichzelf voor het standbeeld van kapitein Nemo voor het Jules Vernes Museum in Nantes. Xander is van de graffiti, kent dat klassieke werk niet en denkt dat het een stripboek is. Verhulst verbetert hem. Jules Verne wakkerde in hem het verlangen naar ontdekkingsreizen aan. Hij wilde ooit kapitein op een groot zeeschip worden. Avonturen beleven zoals Bob Evers en zijn vrienden. Die droom is niet uitgekomen, want hij is nu burgemeester van Ede. Hoewel hier ook het nodige te ontdekken valt.
Dan volgt er een promofilmpje met Goesenaren die Edenaren vertellen waarom René Verhulst zo’n geweldige aanwinst voor Ede is. Het filmpje is van zes jaar geleden, maar dat mag de pret niet drukken. Misschien konden ze geen Edenaren vinden?
Drama op een Lunters vakantiepark
Na het filmpje is iedereen wel overtuigd van de kwaliteiten van onze burgemeester en is het tijd voor vragen uit de zaal. Een oudere meneer en mevrouw op de eerste rij steken hun vinger op. Een PR-dame snelt toe met de microfoon, zodat we hen goed kunnen horen.
De meneer vertelt over een chalet op een vakantiepark in Lunteren waar ze jarenlang door de gemeente waren gedoogd en hun oude dag wilden doorbrengen. Maar de gemeente legde een boete van 20.000 euro op en wilde dat ze weggingen. De zaak kwam voor de rechter en ze werden tot hun grote opluchting in het gelijk gesteld. Helaas overleed enkele weken later hun advocaat en het kantoor had geen vervanger. De dag erna ging de gemeente meteen in hoger beroep om het stel alsnog van het vakantiepark te werken. Zijn vrouw kreeg ook nog corona en belandde in het ziekenhuis. Het is een dramatisch verhaal.
“De dag nadat onze advocaat overleed, ging de gemeente in hoger beroep.”
De burgemeester luistert met aandacht, toont begrip, en belooft het met wethouder Bijl, die over de handhaving gaat, te bespreken. Hij komt er op terug, al voelen de toehoorders wel aan dat deze mensen toch gewoon weg moeten, want de vakantieparken moeten weer vitaal worden. Zo is het beleid nu eenmaal.
De tuin moet er altijd netjes bijliggen
Xander pakt na deze ongemakkelijke vraag meteen de feel good-draad weer op. Verhulst vertelt dat Edenaren net als Goesenaren van het “niet lullen maar poetsen” zijn. Dat kan hij erg waarderen, hoewel hij in Ede wel drie keer zo hard moet werken als in Goes omdat hier zoveel meer gebeurt. “Het burgemeesterswerk moet je wel leuk vinden, anders houd je het niet vol,” zegt Verhulst.
Hij ligt soms wel wakker van de persoonlijke verhalen van mensen en maakt zich het meest druk om sociale kwesties. Mensen in armoede of isolement, of met onbegrepen gedrag. Ook de coronatijd viel hem zwaar. Het was stil op straat en stil op het gemeentehuis. Veel ondernemers hadden het moeilijk. Daar werd hij chagrijnig van. Hij is blij dat die rottijd voorbij is.
“René staat altijd aan en altijd klaar voor mensen.”
Verhulst woont aan de Raadhuisstraat, dus lekker dicht bij zijn werk. Daardoor lukt afstand nemen niet zo goed. “René staat altijd aan en altijd klaar voor mensen,” zegt zijn vrouw later bij de borrel. Vakanties worden daarom in het buitenland gepland. Als de burgemeester boodschappen doet bij de ALDI wordt hij regelmatig aangesproken. “Dat hoort er gewoon bij,” vindt hij.
Een bevriende psychiater, met wie hij in gesprek ging over zijn werk, typeerde hem als volgt: “Je bent iemand die gewoon wil dat de tuin er netjes bij ligt.” Dat herkent Verhulst wel, hij wil dat de dingen goed gaan, dat er harmonie is. “Ik zeg wel eens tegen de wethouders: ’90 procent van ons werk gaat over 10 procent van de Edenaren. De meesten hebben ons gelukkig niet nodig.’ Dat relativeert.”
Xander heeft ook nog een cringy vraag: “Achter elke grote man staat een sterke vrouw,” heeft hij ergens gelezen. Of Verhulst dat herkent. Deze legt uit dat zijn vrouw verstandige, praktische inzichten inbrengt. Ze wil bijvoorbeeld dat hij zich met carnaval leuk verkleedt omdat het anders beledigend is voor de andere feestgangers. Hij is zelf niet zo’n feestbeest, dus dan moet hij wel een drempeltje over.
De kritische vragen komen los
We zijn nu een uur bezig en echte beleidskwesties zijn nog niet aan de orde gekomen. Xander heeft zich daar ook niet op voorbereid. Alle vragen die hij stelt zijn human interest over de mens René achter de ambtsketting. Dat was de briefing. Aan het begin heeft hij al gezegd dat beleidsvragen eigenlijk in de gemeenteraad thuis horen.
Een moedige inwoner probeert het toch. Hij vindt de procedure voor herbenoeming van de burgemeester nogal schimmig en wil weten of Verhulst open staat voor een burgemeesterverkiezing. “Als zo’n verkiezing er komt, doe ik zeker mee,” zegt Verhulst, “maar ik ben wel voorstander van het huidige systeem.” Hij vindt de politieke onafhankelijkheid van een burgemeester erg belangrijk. “Bij een verkiezing ga je misschien toch dingen beloven die je dan niet kunt nakomen omdat je boven de partijen moet kunnen staan.”
Een andere inwoner vindt dat de democratie op wijkniveau wel verbeterd zou kunnen worden met wijkenraden, zoals er ook dorpsraden zijn. Verhulst staat daar niet afwijzend tegenover, maar vindt dat het nu wel goed werkt, dus dan hoef je het niet te veranderen. Iemand anders vindt dat er drempels moeten komen op rotondes, zodat er minder mensen worden aangereden. Verhulst zegt dat daar wel serieus naar wordt gekeken, maar dat er vaak veel gedoe over is. Omwonenden vinden het niet fijn, ambulances en rouwwagens ook niet.
“Kritiek is goed, ook al vind ik het wel moeilijk om mee om te gaan.”
Een studente journalistiek van de CHE zoekt nog contacten in Ede-Zuid, of Verhulst misschien een tip voor haar heeft. Hij weet van genoeg mondige mensen bij de Kerkweg, maar adviseert haar om ook eens een positief verhaal te schrijven. Een andere studente is bezig met een opdracht in de Indische buurt. Ze verbaast zich over de naam van deze buurt, “want er wonen nauwelijks Indische mensen.” Gegniffel door de rijen. Daarna een vraag over de Uitvindersbuurt. Gelukkig vragen de journalisten-in-opleiding niet of er wel uitvinders wonen.
Een volgende vragensteller trekt stevig van leer. Er is volgens hem veel oneerlijkheid bij B&W, gesjoemel met rapporten, en nauwelijks een mogelijkheid voor burgers om beleid nog bij te sturen. “Een goed bestuur organiseert zijn eigen tegenspraak,” zegt hij. Verhulst vraagt naar de specifieke dossiers en geeft aan dat de gemeente daar met gesprekken toch probeert uit te komen. “Van tegenspraak word je alleen maar beter. Kritiek is altijd goed, ook al vind ik het wel moeilijk om mee om te gaan.” Over social media is hij minder te spreken, “daar wordt vooral kritiek geuit om mensen te beschadigen.” Hij vindt feiten en bronnen belangrijk, wederhoor, en wil ook wel met kritische mensen praten.
Met de benen op tafel
Dan is de vraag natuurlijk waarom hij gesprekken met de Edese Vos afhoudt. Daar zit dan toch wat ongemak. Bij de borrel hebben we het daar over, over vooroordelen en wantrouwen tussen overheid en burgers, en het belang om dat gesprek toch maar te voeren. Hij belooft medio juni een afspraak te maken. In het café, met de benen op tafel.
Xander werkt naar het einde toe. De laatste vragen. Marcel van Dalen van Ede Dorp wil weten wat Verhulst met de directeur van de Tour de France heeft besproken. De Tour de France Femmes zou volgend jaar een buitenlandse start kunnen krijgen. Verhulst meldt dat die wel naar Nederland komt, maar dat Ede achter het net heeft gevist.
Als ook de borrel in de kantine van de CHE ten einde loopt, worden de twee ‘vossen’ door de PR-dames met zachte hand de deur uit geleid, de voorjaarszon in.
NASCHRIFT 21 juli 2023: Burgemeester Verhulst is zijn belofte om een open gesprek te voeren in het café niet nagekomen. Op een herinnering hierover begin juli op de mail heeft hij niet meer gereageerd.