Edese Vos
Als op zaterdag in Wekerom een pony wordt aangevallen door een wolf, reageert het Edese college van B&W direct met een persbericht. Hierin veroordeelt burgemeester Verhulst de aanval en roept wethouder Van der Schans op om de beschermde status van de wolf te verlagen. De kwestie zorgt voor een golf van landelijke aandacht.
Het incident volgt op een eerdere aanval in juli, toen een roedel wolven 41 schapen doodde op de Ginkel. Die schapen waren door de gemeente ingehuurd voor graaswerkzaamheden, en Ede bracht er om die reden een persbericht over uit. Deze keer is de situatie anders: het betreft een pony op particulier terrein, geen gemeentelijke kwestie. Toch kiest het college ervoor om in een persbericht politiek stelling in te nemen.
In dit persbericht spreekt burgemeester Verhulst van “een aanval op klaarlichte dag in bewoond gebied” en wethouder Van der Schans dringt aan op het versoepelen van regels rondom afschot, waarmee de wolf van zijn beschermde status wordt ontdaan. De boodschap is helder: Ede wil het liefst zo snel mogelijk van de wolf af.
Het ‘roodkapjesyndroom’
In een interview met Hart van Nederland later die dag zet Verhulst zijn standpunt kracht bij door de aanval op pony Zwartje “moorddadig” te noemen. Hij wil het “absoluut niet erger maken dan het is,” maar “het is gewoon moorddadig wat hier gebeurt!” Als mensen hem erop wijzen dat de bewoners geen wolfwerend raster rond hun weide hebben geplaatst, vindt Verhulst dat “een verkeerde reflex”. Hij vraagt zich af: “Moet je je kinderen dan ook achter een raster zetten?”
Hoewel de zorg van ouders om hun kinderen heel begrijpelijk is, is deze angst – het ‘roodkapjesyndroom’ – feiteijk ongegrond. Wolfaanvallen krijgen in Nederland buitenproportioneel veel aandacht, terwijl het risico voor mensen laag blijft. Er is slechts één incident bekend van een kind dat werd gebeten door een wolf, met een lichte verwonding tot gevolg.
Ter vergelijking: jaarlijks worden 150.000 mensen in Nederland door honden gebeten, waarvan er 250 met zware verwondingen in het ziekenhuis belanden. Ook zijn honden verantwoordelijk voor een veelvoud van de aanvallen op schapen. Maar daar stuurt de gemeente geen persbericht over uit. Er komen ook geen ‘hondwerende maatregelen’. De wolf krijgt die bijzondere aandacht wel.
Een pyjamamomentje
In Wekerom wordt de aanval meteen rondgeappt. Bert van Roekel, SGP-raadslid en broer van de ponyhouder, laat rond het middaguur van zich horen op sociale media. Hij tweet verontwaardigd dat de wolf “op klaarlichte dag” heeft toegeslagen. Later blijkt dit rond 8:00 uur ’s ochtends te zijn. Hij geeft aan dat hij zijn volgers de gruwelijke foto’s wil besparen, maar deelt wel een foto van twee jonge kinderen in pyjama die beteuterd naar de bloederig verscheurde pony staan te kijken. Dit zorgt voor een storm aan reacties.
Om de rel te sussen en om twijfel weg te nemen, deelt Van Roekel later alsnog het gruwelijke bewijs (klikken op eigen risico). Op zondag zijn de omstreden tweets opeens verdwenen. Volgens Van Roekel omdat X heeft ingegrepen en zijn account tijdelijk heeft geschorst.
De pony van Ursula
Het incident in Wekerom doet denken aan de pony van Ursula von der Leyen. Nadat haar eigen dier werd aangevallen door een wolf, startte de voorzitter van de Europese Commissie een discussie over de beschermde status van de wolf. Hoewel persoonlijke ervaringen begrijpelijkerwijs emoties oproepen, kun je je afvragen of dergelijke incidenten de bredere politieke agenda zouden moeten sturen.
Intussen groeit door alle breed in de media uitgedragen incidenten het politieke momentum om de beschermde status van de wolf te verlagen. De belangen van natuurbescherming en landbouw lijken hier lijnrecht tegenover elkaar te staan. Het is aan de politiek om verstandige keuzes te maken, gebaseerd op feiten en een zorgvuldige afweging van risico’s. Het voeden van angst en vijandbeelden helpt daarbij niet.
Reactie gemeente Ede
In antwoord op onze vraag het collegestandpunt toe te lichten, mailde de woordvoerder van wethouder Van der Schans deze reactie:
“De aanwezigheid van de wolf in Ede is een gegeven. We stimuleren onze inwoners om wolfwerende maatregelen te nemen wanneer zij (landbouw)huisdieren hebben. Dat kan bijvoorbeeld met de aanleg van wolfwerende rasters, waar de provincie een subsidieregeling voor heeft.”
“Daarnaast vinden we dat de overheid snel meer middelen moet krijgen om contact tussen wolven en mensen te verminderen. We zien dat wolven minder schuw worden, maar middelen om een wolf af te schrikken (bijvoorbeeld met een paintballgeweer) zijn nu slechts onder zeer strikte voorwaarden in te zetten. Dat heeft wat Ede betreft de hoogste prioriteit. We willen zo voorkomen dat de wolf zijn schuwheid verliest en gewend raakt aan de mens.”
“Daarnaast vinden we dat er net als met ander wild moet worden nagedacht over welke omvang van de populatie op de Veluwe aanvaardbaar is. Daarbij kan, net als met ander wild op de Veluwe, beheer door middel van afschot niet uitgesloten worden. Wij denken dat met het nemen van deze maatregelen de maatschappelijke acceptatie voor aanwezigheid van het dier in Nederland en in Ede toeneemt.”
Raadsvragen aan het college
De fractie Mens en Milieu Ede heeft het college de volgende vragen gesteld:
– Waaruit bestond volgens het college het dringende belang voor de gemeente om meteen zaterdagmiddag dit persbericht uit te geven?
– Wat is de rol van de burgemeester inzake incidenten met wolven in onze gemeente?
– Is de burgemeester van mening dat kinderen in het buitengebied momenteel gevaar lopen door de aanwezigheid van wolven in onze gemeente? Zo nee, waarom wordt dit gevaar in de communicatie (persbericht en uitspraken burgemeester tegenover Hart van Nederland) dan wel als zodanig benoemd?
– Is het college het met de fractie van Mens en Milieu Ede eens dat het primair de rol van het college is om na een incident met een wolf de gemoederen te bedaren?
– Heeft het college naar aanleiding van het incident van afgelopen zaterdag na het publiceren van het persbericht nog andere acties ondernomen? Zo ja, welke?
Voel je vrij te reageren op dit bericht, maar doe dat s.v.p. constructief en inhoudelijk, zie ons moderatiebeleid.
Marc van der Woude
Gastauteur
Bert van Roekel is raadslid voor de SGP in Ede en heeft talloze moties op zijn naam staan die allemaal fel anti-wolf zijn. Los van het feit dat een dode pony heel treurig is wordt dit nieuws wel érg makkelijk overgenomen…
Het is zielig voor de pony maar schijnbaar was daar ook geen wolf-werend hek aangebracht. De natuur kan zichzelf nu in balans houden, laten we daar juist trots op zijn.
Inderdaad, zo worden op de Zuidwest Veluwe sinds 2021 al geen zwijnen en herten meer afgeschoten en laat Natuurmonumenten het beheer over aan de wolf. Zie https://www.gld.nl/nieuws/8027637/wild-wordt-niet-meer-afgeschoten-op-zuidwest-veluwe en recent artikel (dat ik niet kan lezen) in Trouw: https://www.trouw.nl/duurzaamheid-economie/waar-de-wolf-actief-is-hoeft-de-mens-minder-te-jagen~b4debd12/
Overigens heeft Natuurmomenten in dit artikel wel een aantal aardige argumenten staan waarom het afschieten van een wolf die dergelijke acties als in Wekerom gepleegd heeft geen oplossing is: https://www.natuurmonumenten.nl/standpunten/standpunt-van-natuurmonumenten-over-wolven
Ik kan me overigens niet aan de indruk onttrekken dat onze burgervader met zijn Zeeuwse roots en groot deel van zijn werkzame leven in het Utrechtse gevoelig is voor de Roodkapjesargumenten vanuit enerzijds de coalitie (met name SGP) en anderzijds vanuit zijn kring binnen de Hoge Veluwe.
Ik hoop dat ook de Edse Vos inziet dat het met de wolf volkomen uit de hand giert. Een handjevol knuffelaars dwingt de meerderheid af dat de wolf “moet” en van toegevoegde waarde is. Wij beschikken in NL niet over oppervlakten als in Canada of de VS.
Een overbevolkt land met 18.000.000 inwoners. Landen om ons heen doen al aan beheer. Intussen is NL gekke Henkie door zelfs zenderen te verbieden en dit bij de rechter af te dwingen. René Verhulst heeft wat mij betreft gelijk.
Zoals in onze bio staat: “Niet van plan zijn plek af te staan aan de wolf.” 😉
Maar zonder gekheid: de Edese Vos is een onderzoeksjournalistiek platform dat ook maatschappelijk gesprek faciliteert, wij nemen over de meeste politiek-maatschappelijke kwesties dus geen redactionele positie in. Waar wel over: transparantie van bestuur, vrijheid van pers e.d.
Wel wijzen we op het gegeven dat emoties sterk leidend zijn geworden in dit debat en dat feiten en nuchter beleid dan ondergesneeuwd dreigen te raken. Van een journalistiek medium mag worden verwacht dat we op die feiten wijzen. Beide zienswijzen (voor of tegen de wolf) kunnen op basis van de feiten prima worden beargumenteerd.
Wat je stelt, dat “een handjevol knuffelaars een meerderheid kan afdwingen”, is feitelijk onjuist. Beleid wordt gemaakt (of aangepast) op basis van democratische meerderheden. Dat geldt voor zowel de huidige beschermde status van de wolf als voor de aanpassing van deze status, waar nu in Europa over wordt gesproken.
Wat ben ik blij dat de burgemeester zich zo eenduidig uitspreekt. Dit schept duidelijkheid over de vraag is hij nou burgemeester van Ede, die zich in de eerste plaats inzet voor het welzijn van de burgers (groot en klein)? Bedankt René, dat mensen nog altijd voorop staan, en dat dieren goed behandeld moeten worden is zonder twijfel.
Maar is het niet buitenproportioneel geworden, die bedragen die naar wolfwerende maatregelen gaan? Hoe kunnen wij dat verantwoorden als je kijkt hoe wij met de jeugdzorg omgaan, hoe hartverscheurend de situatie daar is, daar is zogenaamd geen geld voor! Is dat waar we hier in Ede mee geassocieerd willen worden? Ja, we hebben tig wolven, maar onze jeugd heeft geen hoop voor de toekomst! Waar zijn we mee bezig? Is dit goed rentmeesterschap?
René Verhulst heeft het zéker goed gezien én gezegd. In zijn kolom in Ede Stad heeft ie eens gesuggereerd 2 wolven uit te zetten in het Vondelpark te A’dam. Daar zitten immers de grootste fans van de wolf? Dus humor heeft ie óók!
Als je het woord ‘pony’ in dit bericht verwisselt met bijvoorbeeld ‘kind’ of ‘kleinkind’, dan weet ik niet of we nog zo natuurminded zijn. Ik ben bang dat je er op kunt wachten.
Keurig gesproken, ik denk de burgermeester volgend jaar een jaarkaart van het parkje de Hoge Veluwe op de deurmat kan verwachten.
Ik ben geen voor- of tegenstander van de wolf. Maar nu onze burgervader zich zo expliciet uitspreekt over wat er voorgevallen is, wordt het wel erg lastig om in de raad nog een objectieve – niet gekleurde – discussie te voeren. De voorstanders van de wolf staan gelijk met 10-0 achter. Door de actie van de wolf antropomorfistisch te omschrijven als moorddadig (moord = het op onwettige wijze opzettelijk beëindigen van het leven van een ander, waarbij een strafverzwarend element aanwezig is) wordt de wolf weggezet als een zwaar crimineel, terwijl het gewoon de aard van het beestje is. Dit lijkt toch verdacht veel op stemmingmakerij!
Bijzonder hoe jullie zo fel zijn op de horror-rotonde, maar een gewond kind afdoen als “maar lichtgewond”. Opzich niet erg als je pro wolf bent iedereen zijn ding, maar doe dan niet alsof je neutraal nieuws geeft. In dit geval, is jullie manier van perspectief zetten een duidelijk geval van framen.
Je haalt hier verschillende zaken door elkaar, wat juist resulteert in een opmerkelijke framing. Omdat dit vaker voorkomt, een iets uitgebreidere toelichting op hoe de Edese Vos werkt:
1. De Edese Vos neemt in de meeste politieke kwesties geen inhoudelijk standpunt in, dus ook niet over de wolf. Wij brengen de feiten en stellen kritische vragen om inwoners van Ede zo goed en eerlijk mogelijk te informeren. Dit noemen we betrokken journalistiek, wat per definitie niet neutraal is. Je verwart onafhankelijkheid met neutraliteit; onafhankelijk betekent dat we geen partij kiezen, maar wel de feiten scherp belichten.
2. In dit geval is het juist burgemeester Verhulst die, zoals Jos terecht opmerkt, een opvallende framing van de wolf als moordenaar toepast. Het is de taak van een bestuurder om boven de emoties van het moment te staan en te wijzen op het geldende beleid, zonder politieke stelling in te nemen.
3. Het kind in Leusden raakte slechts lichtgewond, zie ook de bron: https://www.nu.nl/wolf/6322565/dna-onderzoek-bevestigt-dat-meisje-bij-leusden-werd-gebeten-door-wolf.html. Dat is een feit, net zoals het een feit is dat honden jaarlijks voor veel meer en ernstiger verwondingen zorgen. Vanuit een onafhankelijk perspectief valt het op dat er buitenproportioneel veel aandacht is voor de wolf, terwijl het grotere probleem van hondenbeten nauwelijks aandacht krijgt, ondanks de ernst en de lange duur van dat probleem. Het benoemen van dit verschil is geen framing of een anti-hond standpunt; het is simpelweg het benoemen van de ‘olifant in de kamer.’
4. Waar we wel een mening over hebben, is dat maatschappelijke discussies gebaseerd moeten zijn op feiten, niet op ongefundeerde emoties. Dit artikel valt onder de categorie ‘Opinie & Debat’, en is bedoeld als aanzet tot zo’n gesprek.
5. We merken vaker dat wanneer lezers het oneens zijn met een artikel, de journalist of het medium al snel wordt beschuldigd van ‘framing’. Laten we dit gesprek op een redelijke, volwassen manier voeren. Als je een andere mening of perspectief hebt, onderbouw die dan met overtuigende argumenten. Op die manier komen we samen verder.
Mijn bedoeling met deze vergelijking is om te laten zien dat jullie feiten toepassen op een manier om een situatie te tekenen die voor jullie passend is voor het verhaal.
Hoewel er inderdaad maar 1 wolf aanval is geweest kan dit niet zeggen dat dit niet weer gaat gebeuren in korte termijn. Dus is er een onveilige situatie. Ecologisch is hier geen onderzoek op, de wolf heeft zich nog nooit in zo’n dichtbevolkt gebied voorgedaan in deze aantallen, dus valt de toekomst niet te voorspellen. Gaat hij wel of niet aanvallen, we weten het niet.
Voor de rotonde is het eenzelfde situatie, het is niet met zekerheid te voorspellen of er ongelukken gaan gebeuren. De Edese rotonde is een nieuwe situatie. Gaat er wel of niet nog een ongeluk gebeuren, we weten het niet. Maar hier gaan jullie ervan uit dat er meer ongelukken gaan gebeuren en dat dit van maatschappelijk belang is.
De verdere vergelijking die jullie maken met de hond is ook appels en peren vergelijken. Als je dit weer trekt naar de rotonde, zou je ook kunnen zeggen dat honden gevaarlijker zijn dan de rotonde en dus meer aandacht behoeven. Het risico van de hond erbij zetten is dus een leuk feitje, maar past niet in hoe jullie andere risico’s in de gemeente aanvliegen.
Ik leg deze vergelijking niet om de rotonde te bagatelliseren, ik denk dat beide een maatschappelijke situatie laten zien waar rationeel en op feiten beruste informatieverstrekking belangrijk is om verdere schade te voorkomen. Sterker nog ik denk dat de rotonde voorrang heeft in een schaal van ernst. Maar met dit in gedachte ontbrak er voor mij dus simpelweg logica in jullie redeneren en wil jullie hier graag op wijzen.
De vergelijking tussen honden en wolven is hier wel degelijk relevant. Het feit dat jij nu de rotonde erbij betrekt, maakt de vergelijking eerder appels met peren. Het zou kunnen dat je de discussie over de wolf als persoonlijk of politiek voelt, en dat kleurt wellicht je perceptie. Dat is precies waarom we het gesprek op basis van feiten willen voeren, zonder dat emoties of aannames de overhand krijgen.
Je opmerking dat één incident met een wolf onvoldoende is om de toekomst te voorspellen, is vanzelfsprekend. Als het aantal wolven groeit, zullen er waarschijnlijk meer incidenten volgen, maar zoals wij hebben aangegeven, staan deze niet in verhouding tot het aantal hondenaanvallen. Bovendien is er uitgebreid onderzoek beschikbaar dat het gedrag van wolven in kaart brengt. Uit dat onderzoek blijkt dat wolven in zeer uitzonderlijke omstandigheden kinderen kunnen aanvallen, bijvoorbeeld bij extreme voedselschaarste of wanneer hun welpen bedreigd worden.
Wat betreft de situatie met de rotonde: hier zijn al meerdere aanrijdingen gebeurd en de data laten zien dat dit probleem waarschijnlijk zal blijven bestaan. In 2022 stierven 291 fietsers in het verkeer, terwijl er geen dodelijke slachtoffers vielen door wolvenaanvallen. Dit zijn feiten. Toch lijkt de aandacht voor verkeersongevallen, zelfs met fatale afloop, maatschappelijk veel kleiner dan voor de wolf, en de gemeente Ede brengt hierover zelden een persbericht uit. Waarom dan wel over een incident waarbij een pony op particulier terrein werd aangevallen?
Dat je onze redenering niet deelt, betekent niet dat die er niet is. We hebben ons standpunt nu op een redelijke manier toegelicht, en laten het daarbij.
Als antwoord op Okko: ik kan je volgen dat alleen het aantal hondenbeten noemen wellicht een wat gekleurde mening lijkt te impliceren (1 wolvenbeet t.o.v. 150.000 hondenbeten valt voor de beeldvorming natuurlijk enorm in het voordeel van de wolf uit). Wat dat betreft beter om misschien de verhoudingen weer te geven:
– Er zijn 1,8 miljoen honden in Nederland (bron: https://upwoof.nl/hondenbezit-nederland/). Met 150.000 hondenbeten op 1,8 miljoen honden heb je het dan over 8,3%.
– Er zijn momenteel naar schatting 104-124 wolven in Nederland (bron: https://www.bij12.nl/actueel/nederland-telt-op-dit-moment-elf-wolvenroedels/). Als we uitgaan van de ondergrens, dan betekent 1 wolvenbeet op de 104 wolven een percentage van minder dan 1%.
– Conclusie is dus dat ook wanneer je het relativeert de kans dat je door een hond gebeten wordt ruim 8x zo groot is als dat je door een wolf gebeten wordt.
N.b. het gaat hier alleen over beten, als je minimaal zware verwondingen zou beoordelen dan gaat om 0 tot op heden bij wolven en 250 per jaar bij honden.
N.b. Sterker nog, de kans dat je (dodelijk) verwond wordt door een homo sapien dan door een wolf is ook een stuk groter. Ook al zo’n fijne diersoort, die homo sapiens… 😉
Misschien zijn jullie van mening dat de politiek in Ede te snel heeft gereageerd op het doodbijten van een pony op klaarlichte dag. Ik kan jullie vertellen dat ik in het verleden erg kon genieten van het wandelen met m’n honden in de bossen van Lunteren. Ik heb namelijk een vakantiehuisje waar ik heerlijk kan genieten. Echter door alle confrontaties met de wolf op verschillende locaties in Nederland is het niet meer mogelijk om onbevangen en ontspannen met m’n honden daar te wandelen. Ik heb al een keer een wolf zien lopen en laat ik je vertellen ze zijn absoluut NIET schuw! Er is volgens mij in een dichtbevolkt land als Nederland geen plaats voor de wolf. De wolf is niet een bedreigde diersoort en vormt zeker in de toekomst als er niets wordt gedaan een serieus gevaar voor de mensen, hun huisdieren en het vee. We moeten ons echt afvragen hoe ver we dit willen laten ontsporen.
Vlechtheggen en doornstruiken… die stonden in de Middeleeuwen om de akkers en weilanden teneinde vraat en dood vee te voorkomen. Toen was de mens eraan gewend dat de wolf er was. En de wolf wist dat die heggen ondoordringbaar waren.
Nu is het landschap open, kaal en doods. Zijn we niet meer in contact met de wildernis. Dit is bekende agrarische en landschappelijke geschiedenis. Het fenomeen ‘heggenvlechter’ was toen zelfs een beroep. Misschien moeten we daar eens naar kijken. Dat werkte toen, waarom nu niet?
Op de Ginkelse heide zijn de schapen ook niet veilig meer! De herder kon onlangs met veel moeite één van zijn schapen redden van een aanval van een wolf. Alle tegens- voors zijn uitgesloten- zeg ik: weg met de wolf! De Edese Vos mag blijven.