Woo-onderzoek Theehuis: wat heeft het opgeleverd?

De Edese Vos heeft 218 onder de Wet open overheid opgevraagde documenten over de omstreden verkoop van Theehuis Hoekelum geanalyseerd. We willen weten of het proces zorgvuldig is verlopen. Wat heeft dit onderzoek opgeleverd?

Wat we precies hebben opgevraagd bij de gemeente Ede en hoe het Woo-proces is verlopen kun je lezen in het eerste artikel. In dit tweede artikel de belangrijkste bevindingen. Bij elk punt wordt gelinkt naar de meest relevante bron uit het Woo-onderzoek.

De belangrijkste bevindingen

• Om een makelaar voor de verkoop te selecteren zijn door de gemeente keurig drie offertes opgevraagd, naast Ditters ook bij Hoom en Domicilie.
  
• De reden dat de overdracht werd uitgesteld hing samen met GWE-voorzieningen die niet op tijd konden worden geleverd, en de afwachting van een beoordeling door de Belastingsdienst. Praktische zaken dus. Het is onduidelijk waarom De Pater vragen hierover uit de weg ging.
  
• Er is veel gesteggel geweest over de hoogte van de overdrachtsbelasting. De gemeente was uitgegaan van 2% vanwege de eigen bewoning van het theehuis, maar de notaris betwistte dit en ging uit van 10,4%. Kennelijk was dit door de interne fiscalist van de gemeente vooraf niet goed uitgezocht en is er te snel een aanname gedaan. De koper liet weten dat als het hoge tarief zou gelden, hij van de verkoop af zou zien. Daarom is eerst een zienswijze opgevraagd bij de Belastingdienst om dit contractueel goed af te kunnen dekken, en niet achteraf met een claim van de koper geconfronteerd te worden.
  
• Wat opvalt is dat makelaar Ditters de gemeente Ede bij de les houdt als deze probeert de koper te laten opdraaien voor de hogere overdrachtsbelasting. Aan de kopers is vooraf 2% gecommuniceerd en daar moet de gemeente zich gewoon aan houden, vindt Ditters. “Na gunning en verkoop de uitgangspunten wijzigen is iets waar wij moeite mee hebben. Mocht dit toch 10,4% worden, dan lijkt me niet dat we dit nu nog bij de koper neer kunnen leggen en zal het verschil voor rekening van de verkoper zijn.”
  
• Zowel makelaar Ditters als notaris Posthuma-Schutte hebben bij de gemeente gemeld dat ze vragen van de Edese Vos hebben ontvangen, maar deze niet zullen beantwoorden. Er wordt afgesproken dat de woordvoering via de gemeente loopt, zodat dit goed kan worden ‘gemanaged’.
  
• De gemeente wilde van de verkoop een PR-momentje maken door journalisten te betrekken. Journalisten kunnen immers mooi worden ingezet voor gratis publiciteit en dat is goed voor de opbrengst, zo is te lezen in de stukken. Wellicht kon de Gelderlander bij het ‘tekenmoment’ zelfs een exclusief artikel worden gegund. Uiteindelijk zijn er geen PR-momentjes geweest, die gingen door alle gedoe rond de verkoop in rook op.

Hoe zijn de biedingen gescoord?

• Het meest cruciale punt is natuurlijk hoe de biedingen zijn gescoord en uitgerekend hierover bieden de aangeleverde documenten geen duidelijkheid. In het enige stuk dat hier naar verwijst is te lezen dat het scoren hoofdzakelijk is overgelaten aan de ‘adviseur Cultuurhistorie’, ondersteund door Grondzaken en de omgevingsmanager Parklaan. Die vindt dat de uitverkoren koper de hoogste score heeft en dat zijn voorstel ook planmatig het sterkst is. Maar waar dit op is gebaseerd wordt niet onderbouwd.
  
• Wel is duidelijk dat het bod van deze koper onder het gewenste bedrag van de businesscase ligt. De gemeente had een hogere opbrenst willen realiseren, minimaal € 525.000. De gevraagde € 500.000 op Funda was echt een inzetprijs. De gemeente heeft op het hele theehuisavontuur dus financieel toegelegd. Opmerkelijk, omdat er ook een hogere bieder was.
  
• De bieding van € 500.157 van ‘bieder 7’ is door de notaris niet meegenomen omdat deze in de brievenbus van zijn kantoor was gedeponeerd en niet persoonlijk was ingeleverd. Gediskwalificeerd dus.

De voorlopige conclusies

De mist is iets opgetrokken, maar transparant is het nog niet. Welke conclusies kunnen we trekken?

Ten eerste dat het proces heel veel tijd van ambtenaren heeft opgeslokt en dat de verkoop van het theehuis verliesgevend is geworden voor de gemeente.

Ten tweede dat makelaar Ditters en notaris Posthuma-Schutte geen schimmigheid kan worden verweten, zij hebben gewoon hun werk gedaan en de gemeente zelfs tegenspraak geboden.

Ten derde dat de Woo-documenten geen sluitend antwoord geven op de cruciale vraag of het proces wel eerlijk is verlopen. De gemeente heeft toegegeven dat het proces, en vooral de communicatie naar de bieders, beter had gekund, maar stelt zich wel op het standpunt dat de gunning ‘Didam-proof’ was. Controleren kunnen we dat niet en de gemeente wil ook niet meewerken aan transparantie.

Komt alles wel mee?

Het is natuurlijk de vraag of bij zo’n Woo-verzoek echt alles meekomt. Je kunt je voorstellen dat bepaalde informatie toch wordt achterhouden, zeker in het licht van de zwijgzaamheid van wethouder De Pater.

Wat we bijvoorbeeld missen in de documenten is het interne overleg dat er ongetwijfeld geweest moet zijn over de boze bieders en de publicaties van de Edese Vos hierover. De Pater is zelf vrijwel afwezig in de stukken; dat kunnen we vaststellen omdat de naam van een bestuurder niet mag worden gelakt. Ook ontbreekt de onderbouwing van de weging en de criteria die hier op zijn toegepast. Het kan zijn dat dit overleg telefonisch was en daarmee niet ‘Woo-baar’ is, maar heel geloofwaardig is dat niet.

Volgens de jurist van de gemeente is er niets achtergehouden. “Voor dit Woo-verzoek hebben wij een zoekslag gedaan naar informatie die hierop van toepassing is. Wij beschikken niet over informatie over de onderwerpen die u mist. Deze informatie is niet vastgelegd in documenten. Tevens is er geen concrete aanleiding dat wij die informatie hebben gemist.”

Wel jammer dat de Edese Vos niet bij zo’n ‘zoekslag’ kan meekijken. Want hoe je zoekt bepaalt in grote mate wat je kunt vinden.

Gesloten monument langs een drukke weg

Inmiddels is het Theehuis Hoekelum gerenoveerd en zijn de nieuwe bewoners erin getrokken. Naar verluidt zijn ze erg blij met hun nieuwe onderkomen. Maar heel rustig wonen is het niet tussen de nieuwe Parklaan en de sportvelden. Ondanks de toezegging bij bieding dat het zouden worden opengesteld voor het publiek, hebben de bewoners dit jaar niet meegedaan aan de Open Monumentendag.