Marc van der Woude
Mens en Milieu Ede (MME) heeft genoeg van de huidige bestuurscultuur in Ede, die volgens de partij te weinig transparant is. De lokale partij trekt zich terug uit de presidiumvergaderingen van de Edese gemeenteraad.
Fractievoorzitter Erik Wesselius wil niet langer deelnemen aan bijeenkomsten die zonder wettelijk geldige reden achter gesloten deuren plaatsvinden en pleit voor principiële transparantie naar pers en inwoners.
De beslissing, verwoord in een persbericht, is geen plotselinge opwelling. MME staat al vanaf haar aantreden in de raad drie jaar geleden voor meer openbaarheid van bestuur, maar staat daarin vrijwel alleen, met incidentele steun van D66. De afgelopen maanden bouwde de spanning hierover tussen MME en de rest van de gemeenteraad zich op.
Wat begon met een incident in Nationaal Park De Hoge Veluwe, mondde uit in een reeks niet-openbare spoedvergaderingen van het presidium, een reprimande voor vermeende schending van de Gedragscode, en een felle discussie over bestuurlijke openheid. “Als transparantie wordt gezien als een schending van de Gedragscode, dan is het presidium niet langer de plek voor ons,” stelt Wesselius strijdbaar.
Wat eraan vooraf ging
Aanleiding is de bijeenkomst van de gemeenteraad in Nationaal Park De Hoge Veluwe op 16 januari 2025, waar journalisten van de Edese Vos en de Arnhemsche Courant de toegang wordt ontzegd. Terwijl zij buiten de poort staan, worden raadsleden binnen geïnformeerd over plannen voor een luxe resort bij de Hoge Veluwe en uitbreiding van het Kröller-Müller Museum. MME en D66 zijn de enige partijen die hier expliciet kritiek op uiten en weigeren deel te nemen aan het werkbezoek.
Nadat de Edese Vos over de kwestie publiceert, wordt tijdens een besloten presidiumvergadering op 20 januari over de gang van zaken gesproken. Uit de notulen blijkt dat een senior jurist van de gemeente is gevraagd om een advies uit te brengen.
Daar wordt volgens Wesselius unaniem erkend dat de gang van zaken bij het werkbezoek aan de Hoge Veluwe ongepast was, maar omdat de vergadering niet openbaar is, zou dat pas na ruim zes weken via de openbare notulen met de buitenwereld worden gedeeld. Daarom mailt Wesselius een samenvatting van de conclusies door aan de Edese Vos, met een cc aan Bart Omlo van de VVD. Dat leidt tot een felle reactie.
Extra spoedvergaderingen
Wat volgt, is een extra presidiumvergadering op 23 januari, waarin burgemeester René Verhulst en griffier Gerrit Hagelstein hun ongenoegen uiten over het feit dat er informatie uit de besloten bijeenkomst van twee dagen daarvoor terecht is gekomen bij de Edese Vos. De vergadering betitelt dit als een onacceptabele schending van de Gedragscode integriteit van bestuurders Ede en vindt dat dit niet zonder consequenties mag blijven.
Wesselius is zelf niet aanwezig vanwege een uitvaart waar hij in een kleine schola gregoriaans zingt. Hij verklaart dat er druk op hem is uitgeoefend om die uitvaart over te slaan en de extra presidiumvergadering bij te wonen, die slechts een dag van tevoren is aangekondigd. Hij vindt dit ongepast en weigert.
Op het matje bij de burgemeester
Op 27 januari wordt hij alsnog bij Verhulst en Hagelstein uitgenodigd om zich te verantwoorden. Zijn handelwijze zou “onzorgvuldig” zijn geweest en “de onderlinge relaties en werkwijze op het spel hebben gezet.” Volgens Verhulst moet het presidium “een veilige omgeving voor overleg” blijven. Hij verwijst naar de Gedragscode (art. 5c), waarin staat dat raadsleden geen gebruik mogen maken van niet-openbare informatie voor zichzelf of derden.
“Ze mogen hun achterkamertjes hebben, maar zonder ons.”
Wesselius geeft aan dat als de meerderheid van het presidium van mening is dat er sprake is van een schending van de Gedragscode, hij zich daar dan bij neerlegt en niet meer bij het presidium aanwezig zal zijn. “Ik kreeg de indruk dat het vooral de bedoeling was dat ik schuld zou bekennen, deemoedig terug zou komen en zou zeggen: ‘Oké mensen, ik zal me voortaan aan de regels houden.’ Maar ik heb gezegd dat ik die informatie in het algemeen belang gedeeld heb en dat de informatie ook niet geheim was of betrekking had op personen. De verwachte geheimhouding was voor mij in dit geval onacceptabel.”
Het systeem houdt zichzelf in stand
Op 3 februari volgt nóg een besloten vergadering van het presidium. Intussen is door de dienst Juridische Zaken van de gemeente een door het presidium gevraagde ‘escalatieladder’ opgesteld. Volgens Wesselius wordt hij ter vergadering opnieuw onder druk gezet om toe te geven dat hij fout zat. “Ik heb niets gedeeld wat niet gedeeld mocht worden,” herhaalt hij. Maar het presidium stelt daartegenover dat interne overleggen strikt vertrouwelijk moeten blijven.
MME stelt dat bestuurlijke openheid in Ede regelmatig onder druk staat en dat er een cultuur heerst waarin transparantie eerder als bedreiging dan als uitgangspunt wordt gezien. “Als je blijft vasthouden aan openheid, word je al snel geïsoleerd,” is de ervaring van Wesselius. De vraag waarom een presidiumvergadering per se besloten zou moeten zijn en hoe dat past binnen democratische principes, wordt volgens MME niet fundamenteel besproken.
‘Kijk eens naar Wageningen’
Als reactie op de gang van zaken dient MME nu een initiatiefvoorstel in om presidiumvergaderingen in principe openbaar te maken, net zoals in Wageningen en andere gemeenten het geval is. In Wageningen wordt de agenda vooraf gepubliceerd en kunnen journalisten (of inwoners) de bijeenkomsten gewoon bijwonen. MME stelt dat Ede hierin achterloopt en pleit voor een andere werkwijze. “Hier in Ede weten inwoners niet eens wanneer de presidiumvergaderingen zijn, want dat mogen we niet zeggen,” zegt Wesselius.
De kans dat het voorstel van MME het haalt, is klein. Uit de verslagen van het presidium blijkt dat de meeste partijen geen enkele behoefte hebben aan verandering. “Als je het niet eens bent met de regels, moet je niet meedoen,” werd Wesselius voorgehouden. Terwijl die regels, een artikel in het Reglement van Orde, een lokale interpretatie van de Gemeentewet zijn en dus evengoed kunnen worden aangepast.
En dus is MME er klaar mee. Geen deelname aan besloten vergaderingen van het presidium meer, geen geheime woordvoerdersoverleggen, geen werkgroepen zonder openbare verslaglegging. “Ze mogen hun achterkamertjes hebben, maar zonder ons,” zegt Wesselius.
De gebrekkige transparantie in Ede blijft een punt van discussie. Door landelijke organisaties wordt hierin nu kritisch meegekeken. De Edese Vos zal de openbaarheid van bestuur scherp blijven volgen.
Edese Vos
Vroeger hadden we in de toenmalige USSR (Rusland) het “Politburo”, daar werd alles in besloten kring bekonkeld. Nu hebben we in ons, voorbeeldig, democratisch, Ede “ons” college van burgemeester en wethouders, wat zich helaas van eenzelfde werkwijze lijkt te bedienen. Alles achter gesloten deuren, de billetjes afvegende met normen en fatsoenlijk gedrag, intimideren en manipuleren. Ik weet niet wat ik hiervan moet denken, maar vertrouwen schept dit zeker niet.
Moedige stap van MME en bij de volgende verkiezingen staan ze nu bovenaan mijn lijstje.
Sinds wanneer is een raadslid een bestuurder?
Er staat: “De vergadering betitelt dit als een onacceptabele schending van de “Gedragscode integriteit van bestuurders Ede” en vindt dat dit niet zonder consequenties mag blijven.”
Is het echt zo erg dat de meeste raadsleden zichzelf als een stel bestuurders ziet? Het zijn toch volksvertegenwoordigers die *namens* de burgers juist die bestuurders ter verantwoording houden, en die *aan die bestuurders* (en dus niet aan zichzelf) deze gedragscode hebben opgelegd?
Ik snap het niet meer, eerlijk gezegd.
Tja, de gemeentewet zegt dat de gemeenteraad het hoogste bestuursorgaan is in een gemeente. Volksvertegenwoordigers zijn belangenbehartigers, en om die belangen te kunnen behartigen heb je bestuurlijke macht nodig. Als je die macht gebruikt als volksvertegenwoordiger bestuur je de zaak (als je genoeg steun krijgt in de raad). Dat vereist wel bestuurlijke capaciteiten. Niet elke, zichzelf als bestuurder ziende, volksvertegenwoordiger lijkt, in Ede althans, over voldoende capaciteiten als bestuurder te beschikken.
Goede vraag. Je zou hier inderdaad meer dualisme verwachten. In Ede geldt de gedragscode voor bestuurders dus ook voor raadsleden.
Volgens de Gemeentewet is de gemeenteraad verplicht om een gedragscode vast te stellen voor zijn leden. Deze gedragscode is bedoeld om de integriteit van het openbaar bestuur te waarborgen en geldt voor raadsleden, maar richt zich ook tot de raad als bestuursorgaan.
Het is gebruikelijk dat gemeenten in Nederland aparte gedragscodes hebben voor volksvertegenwoordigers (raadsleden) en dagelijkse bestuurders (wethouders en burgemeester). Hoewel veel bepalingen voor beide groepen gelijk zijn, zijn er ook verschillen vanwege hun verschillende staatsrechtelijke posities en bevoegdheden. In Ede is hierin geen onderscheid gemaakt, en dat is deel van de ongezonde bestuurscultuur.
Omdat de burgemeester toezicht houdt op de gedragscode, en een dubbelrol heeft als voorzitter van de raad en het college, kan hij met deze gedragscode in de hand raadsleden onder druk zetten, zoals hier is gebeurd.
Dank voor de toelichting. Dat de burgemeester zijn “dubbele pet” misbruikt om raadsleden onder druk te zetten is kwalijk. Maar als die raadsleden meer benul hadden van hun eigen positie zouden ze dergelijke druk niet moeten accepteren. Immers, de raad heeft het voor het zeggen, ook als de burgemeester te veel speelruimte claimt.
Ik denk dat veel raadsleden in Ede uberhaupt niet veel snappen.
De campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen (2026) is nog niet begonnen, maar MME heeft nu al een niet-overbrugbare voorsprong op de rest genomen.
Triest!!!
Heel goed, blijf ze tackelen en volgen.
Respect voor Eric en de andere mensen van MME. Uitkomen waar je voor staat.
Blijkbaar ervaart het presidium de burgerij als een onveilige boze buitenwereld en is het een weergave van hun positie t.o.v. de burgerij.
Dat snap ik. Het zal je maar gebeuren als integere raadsleden en burgers je van allerlei voordeeltjes af willen pakken. Net een stel kleine kinderen die leden van het presidium.
Hoe is het mogelijk dat geen andere volksvertegenwoordiger tegen deze schending van volksrecht is opgestaan. Ik wil deze slappelingen niet meer kiezen, uitgezonderd D66 en MME.