Marc van der Woude
Advertorials in Ede Stad, het onlangs deur-aan-deur verspreide magazine ‘WARM’ en de sponsoring van de Heideweek moeten uitdragen dat het Warmtebedrijf Ede een authentiek en duurzaam Ede’s bedrijf is waar je als inwoner trots op kunt zijn. De werkelijkheid is anders, zo ontdekte de Edese Vos na graafwerk in Luxemburg.
We kunnen alvast melden dat de eigenaren van ons Warmtebedrijf in ieder geval niet in Ede wonen. In een diepgravend onderzoek naar de Edese ‘biomassabaronnen’ heeft de Edese Vos in kaart gebracht wie de grootste belangen hebben in de Edese energietransitie. Wie zitten er warmpjes bij omdat de subsidies wel binnenstromen? Naar wie vloeien de hoge tarieven die Edenaren voor hun warmte betalen?
Asper is de nieuwe eigenaar
Multimiljonair Gerard Zijerveld uit Woerden liep de afgelopen tien jaar al fijn binnen op de Edese houtsnipperverbranding. Eindbaas Valentijn Kleijnen uit Klarenbeek, de spin in een landelijk energieweb van biomassacentrales, zit er naar schatting voor 12,5 miljoen euro in, maar is met 5 procent van de aandelen toch maar een kleine speler. De ‘grote jongens’ blijven liever onzichtbaar, verscholen achter een Luxemburgs investeringsvehikel en Amsterdamse flexwerkplekken.
De Edese Vos liet zich niet afschrikken door de vele BV’s, ingewikkelde constructies en geldstromen en zette z’n tanden erin. Deze week verschijnt het derde en laatste deel in onze serie. Daarin gaat het over Asper Dorothea, een partnerschap van institutionele en private beleggers die samen een grote koffer met 250 miljoen euro vulden. Daarmee kwamen ze naar Ede om in de winkel van Gé en Valentijn aan de Telefoonweg een leuke verzameling warmtenetten en biomassacentrales te kopen. Eigenlijk namen ze de hele tent over: het Edese warmtenet is nu voor 95 procent in handen van Asper.
Het Warmtebedrijf zal dit nooit toegeven en wilde ook niet meewerken aan ons onderzoek, maar we zijn er nu toch achter gekomen wie de verborgen geldmannetjes zijn die de infrastructuur en de centrales in bezit hebben. Het beeld bovenin dit artikel licht een tipje van de sluier op.
Wie hebben er geld ingestopt?
Voormalig Eurocommissaris Frans Timmermans, nu lijsttrekker van de linkse samenwerking PvdA-GroenLinks, denkt klimaatdoelen met biomassaverbranding te kunnen halen en deed indirect via de Europese Investeringsbank 70 miljoen euro in het zakje.
Harmen van Wijnen in krijtstreepjespak kennen we als Edenaren nog. Deze voormalig predikant was voorzitter van de Raad van Bestuur van de Christelijke Hogeschool Ede. Tegenwoordig belegt hij als topman bij het ABP de pensioenen van onze Edese wethouders en ambtenaren in… jawel, het Edese warmtenet. Natuurlijk heel indirect en met fracties van budgetten, diep in de organisatie bepaald, het is dus twijfelachtig of Van Wijnen hier zelf enige bemoeienis mee had. Maar desalniettemin: hop, 45 miljoen erbij. Het ABP is dankzij Extinction Rebellion uit fossiel gestapt, dus het geld moet ergens naar toe.
De grootste speler, voor zo’n 100 miljoen, is Mubadala, het investeringsvehikel van onder anderen sjeik Mohamed bin Zayed Al Nahyan. Die ken je vast niet, maar dat is de dictator van Abu-Dhabi, een golfstaatje waar je beter geen Pride kunt organiseren. De dollars die zijn verdiend met het oppompen van olie worden nu ingezet voor het Edese warmtenet. Nu zou je denken: mooi, wordt dat geld nog een beetje nuttig besteed. Maar helaas, het rendement van wat jij voor je warmte betaalt vloeit gewoon weer terug naar Abu Dhabi en wordt daar ingezet om nóg meer olie op te pompen. Greenwashing in het kwadraat.
De grootste verrassing is misschien nog wel de BBC. Ja, ook de Britse staatsomroep bezit een deel van het Edese warmtenet. Zo serieus was die Brexit dus helemaal niet, ze willen toch nog wel een stuk van het continent houden. Het mooiste stuk, Ede. Het pensioenfonds van de ‘beeb’ zit er voor 36 miljoen in.
Je leest het deze week op de Edese Vos. Misschien denk je: waarom dan dit opiniestuk als het ook allemaal in het derde deel van de ‘biomassabaronnen’ staat? Heel eerlijk: het is taaie stof en soms best wel ingewikkeld. En natuurlijk ligt het ook ietsje genuanceerder dan zoals ik het nu vertel. Dat vraagt om uitleg, waardoor onderzoeksartikelen langer worden. In onderzoeksartikelen geef ik als journalist wel duiding, maar geen mening. Zie dit artikel dus maar als de luchtige, gepopulariseerde samenvatting. 🙂
Gebrek aan transparantie
Het dieperliggende probleem in deze zaak is het gebrek aan transparantie, op werkelijk alle niveaus. Deze reactie die ik een van de vele voorlichters gaf illustreert de kern van het probleem.
En dat is ook de reden dat de Edese Vos hier aandacht aan blijft geven: er worden vele tientallen miljoenen gemeenschapsgeld in private bedrijven gestopt, die zich met steun van onze eigen overheid kunnen ontwikkelen tot monopolies die de markt beheersen. Daarmee hebben wij als burgers het nakijken. Als we dat laten gebeuren, leveren we onze democratie uit.
Gastauteur
Ik lees nu voor het eerst een artikel over het warmtebedrijf en ik schrik hier wel van. Biomassa is niet “groen” zoals ze zichzelf wel noemen. Daarnaast natuurlijk deze mannetjes en bedrijven die winst over de monopoliepositie maken. Het probleem is dat je als inwoner van Ede helemaal geen keus hebt. Ik kan niet van dit contract af. Wat kunnen wij als inwoners doen en kan de gemeente uberhaupt dit nog ongedaan maken? Ik was inderdaad zo naief om te geloven dat, omdat heel Ede aangesloten wordt, door een Edes bedrijf, we samen een integere een groenere gemeente werden. Ik betaal me nu al scheef aan een veelste duur WKO systeem en straks betaal ik ook onevenredig veel aan dit warmtenet en vul daarbij ook nog eens de zakken van discutabele mannetjes? Fijn deze monopolie positie…