Marc van der Woude
Voor het eerste ‘stadsgesprek’ over de toekomst van Ede in het Pallas Athene College in de wijk Veldhuizen was vanavond opvallend weinig animo. Slechts 20 Edenaren waren erop afgekomen.
Om de participatie te monitoren was de Edese Vos er ook bij. De gemeente Ede had zelf op een veel hogere opkomst gerekend. De vroege starttijd van 18:45 zal hierbij parten hebben gespeeld. Voor gezinnen is het dan spitsuur, voor forenzen en werkenden krap aan, en je wilt ook nog hapje warm kunnen eten voordat je naar een bijeenkomst gaat. Het gevolg was dat, zoals wel vaker bij participatiebijeenkomsten, vooral oudere inwoners van de partij waren.
Wethouder Jan-Pieter van der Schans was aanwezig en hield een introductiepraatje waarin hij als leestip het boek ‘Paradoxale modernisering: Ede 1945-1995’ van historica Janny Bloembergen-Lukkes aanhaalde. De Edese Vos heeft hierop het artikel ‘De werkelijke groei van Ede: is het echt zo extreem?’ gebaseerd. De kern van het betoog: Ede groeit elke 10 jaar met pakweg 20 procent. Vroeger werd dat gefaciliteerd door weilanden te bebouwen, de wijk Veldhuizen is daar een mooi voorbeeld van. Maar die ruimte is er nu niet meer, daarom moet Ede ‘verdichten’ en dus hoger bouwen binnen de bebouwde kom.
Alies Rommerts, de stedenbouwkundige van Ede, legde uit hoe Ede de stadsuitbreiding benadert en welke uitgangspunten ten grondslag liggen aan de contourennotitie, het ‘ontwikkelkader Ede Stad’. De Edese Vos schreef daar eerder dit artikel over. Rommerts benadrukte dat hoogbouw zorgvuldig moet worden ingepast en vooral langs de hoofdwegen wordt gesitueerd. Vervolgens kon in drie kleinere bijeenkomsten worden doorgepraat over specifieke onderwerpen: het Westerpark, verdichting en inrichting van de straat.
Van stadspark tot verdichting
Het Westerpark is het stadspark dat moet ontstaan rond het Veldhuizerbos, met onder meer de bestaande sportvelden en volkstuinen. Daarbij werd meteen al duidelijk dat het best lastig is om dit gesprek met omwonenden te voeren. Een deel van het gebied is al in gebruik bij sportclubs en volkstuinders die vast niet op een ‘herstructurering’ zitten te wachten. De gemeente wil het gebied opener en parkachtiger inrichten, waarbij zoveel mogelijk hekken worden verwijderd. Ook moet er een fietspad onder het spoor door komen dat Kernhem met het industrieterrein verbindt.
Twee gebieden die nog wel nieuw kunnen worden ingericht zijn niet in handen van de gemeente. Een groot stuk landbouwgrond is door projectontwikkelaar Kudo opgekocht. Van een ander stuk landbouwgrond was bij de aanwezigen niet bekend wie de eigenaar is, hier is onder meer Tuinderij Pracht van start gegaan. Het waterschap heeft eerder dit jaar een natuurgebied gebulldozerd om een noodzakelijke uitbreiding en verduurzaming van de rioolzuivering te kunnen realiseren, en dat terrein valt er sowieso buiten.
In het gesprek over verdichting ging het over de behoeften van oudere inwoners om dichtbij voorzieningen te kunnen wonen. Dat kan nu eigenlijk alleen rond de Bellestein. Ook het gebied rond station Ede-Wageningen werd besproken. Hier zou bij voorkeur gebouwd moeten worden voor mensen die de trein willen nemen. In het gebied is volgens omwonenden nu sprake van verpaupering en dat is jammer.
Bij inrichting van de straat ging het onder meer over de wens van de gemeente om van de Keesomstraat-Kastelenlaan een parkachtige weg te maken zoals aan de oostkant van Ede de Parklaan. Ook de vraag of nieuwbouw en parkeerplaatsen nog wel samengaan kwam aan bod.
Wat is effectieve participatie?
Inhoudelijk was het dus best een interessante avond. Vraag is wel of deze vorm van participatie heel effectief is. Idealiter zou je als gemeente meer mensen willen betrekken bij dit soort planvorming en niet alleen de ‘usual suspects’ die je vaker ziet op bijeenkomsten. Voor de 20 aanwezige inwoners waren maar liefst 11 ambtenaren beschikbaar. Zoveel persoonlijke aandacht krijg je niet vaak van de gemeente.
Het college is zelf wat minder betrokken, want de gemeente communiceerde eerder vandaag dat alleen wethouder Van der Schans bij het eerste stadsgesprek aanwezig zou zijn. Zijn woordvoerder liet weten dat het college de stadsgesprekken wel “heel belangrijk” vindt, ook al zijn ze niet bindend en voelt het college zich niet verplicht om de uitkomsten ook op te nemen in het ontwikkelkader.
Mocht je aanwezig zijn geweest op deze avond of deelnemen aan een van de volgende twee ‘stadsgesprekken’ (op 13 november in de Reehorst en op 19 november in Cultura), laat ons dan je mening weten over de participatie. Wat vond je ervan en wat zou volgens jou beter kunnen om de participatie en de investering van de gemeente hierin effectiever te maken?
Dit artikel maakt deel uit van ons dossier ’toezicht op de burgerparticipatie’ en is mogelijk gemaakt met een financiële bijdrage vanuit het Mediafonds Ede.
Update 20 november: Hoe verliepen de andere stadsgesprekken?
Bij de tweede bijeenkomst in de Reehorst waren ongeveer 30 bezoekers. Onze burgercorrespondent meldt terug dat het publiek vrij kritisch was over concepten als Valleistad en Veluwestad en plannen voor een wandelroute rond Ede. Hij vond de avond vanwege de interactie met medebewoners toch zinvol, maar stelde ook dat veel Edenaren het vertrouwen in de gemeente lijken te hebben verloren.
Bij de derde bijeenkomst in Cultura was de opkomst hoger, naar schatting 50 bezoekers. Onze burgercorrespondent meldt terug: “Beetje hoog 50+ gehalte, met hier en daar een dertiger of veertiger. De sfeer was participatief en goed georganiseerd, met externe bureaus die bijdragen leken te waarborgen. De avond voelde wel vrij sturend aan. Vertrouwen in de gemeente ontbrak bij sommige bezoekers, mede door ervaringen met eerder beleid.” Ondanks deze kritiekpunten benadrukte zij dat het een positieve avond was met veel gesprekken en betrokkenheid.
Deze verschillende ervaringen illustreren dat er nog wel werk aan de winkel is om het vertrouwen van inwoners te herwinnen en participatie echt effectief te maken.
Edese Vos
Het heeft toch geen nut om met de gemeente Ede in gesprek te gaan. Ze geven zichzelf al gelijk voordat het gesprek begonnen is, want hun eigen positie is belangrijker dan wat ook.
Je reactie vertolkt de ervaring van meer Edenaren. Dat is precies de reden dat we juist de participatie nauwer monitoren. Als er iets niet goed gaat kun je twee dingen doen: afhaken en mopperen, of je als inwoners verenigen en een betere inspraak opeisen. De Edese Vos kiest voor het tweede, want de gemeenschap (en dus ook de gemeente) is in een democratie van ons allemaal.
Neem je als gemeente de animo om als inwoner mee te praten niet al meteen weg door te stellen dat opbrengsten niet bindend zijn?
Het is wat betreft communicatie wel duidelijk, hoewel het in deze formulering inderdaad niet heel uitnodigend overkomt. Participatie (meedenken over ideeën of plannen) is natuurlijk niet hetzelfde als een referendum. Stel dat deze inspraak wel bindend was geweest, dan is deze vorm niet passend. Je wilt ook niet dat de toekomst van Ede dan bepaald wordt door een handjevol mensen dat komt opdagen op een bijeenkomst. Dan zou iedere volwassen Edenaar een eerlijke kans moeten krijgen om te stemmen.
Dat klopt maar er zijn ook tussenvormen mogelijk. De aanpak met stadsgesprekken klinkt veelbelovend maar is erg mager uitgewerkt. Optie had kunnen zijn om bijvoorbeeld op de markt te staan met enkele vragen en voorbijgangers te interviewen. Dan is er geen drempel om je vooraf op te moeten geven en je bent slechts 5 minuten tijd kwijt… Optie was ook geweest dat gemeente aangeeft dat ze onderbouwen waarom suggesties van bewoners bijvoorbeeld niet door kunnen gaan. En daar ook met elkaar weer over in gesprek durven te gaan. Participatie gaat niet over gelijk krijgen maar over begrip voor gemaakte keuzes. Dat vraagt transparantie over je afweging. Het vraagt ook dat je serieus bent over ieders inbreng. De gemeente mist beide op dit moment.
Mijn advies zou zijn: nodig mensen uit per post. Geen brief gezien van de gemeente dat dit er was. Wij zijn een redelijk jong gezin, 2 kids en werken beiden 28-32 uur dus tijdstip is dan niet handig, te ver van ons bed + maak het meer gericht op de wijk/dichtbij omgeving ipv over heel Ede. Zoom in op wat relevant is en nodig mensen dan wat meer wijkgericht uit en benadruk ook misschien wat meer dat de toekomst voor kids ook goed zal zijn, dus ‘onze toekomst’… wat valt er voor ons uit te halen? 😉
In het verleden voor een belangenorganisatie gesprekken gehad met de gemeente. Enige wat ermee gebeurde was dat de gemeente zich kon verschuilen achter dat “er overleg was geweest met de organisatie”. Er was niets gedaan met hetgeen besproken was. Alles lag vooraf al vast. Zelfs fouten die gesignaleerd werden voerden ze gewoon uit en moesten later soms aangepast worden. Feit dat het nu niet bindend is, de formulering hiervan, en de ervaringen, geeft geen vertrouwen. Voor mij de volgende excuus Truus.
Ook de avond in de Reehorst was zonder meer een interessante avond, met een iets hogere opkomst. De gemeente is al jaren bezig met plannen maken en die vast te leggen in prachtig vormgegeven documenten. Van omgevingsvisie (2021) via een zogenaamde ‘contourennotitie’ (‘houtskoolschets’ , die nu gepresenteerd werd) naar een ‘ontwikkelkader’ (2025). Desgevraagd werd verteld over de status van de inbreng van bezoekers: alles zou genoteerd worden en in een notitie terecht komen en verder geen enkele toezegging. “De raad gaat straks iets beslissen hierover.”
Als de gemeente echt reacties van inwoners wil, en daar iets mee wil doen, kan ze natuurlijk niet inzetten op alleen maar dit soort avonden. Om andere doelgroepen te bereiken moet ze zonder meer nog andere methodes inzetten. Maar als de gemeente deze bijeenkomsten organiseert om aan hun participatieplicht te voldoen, dan kunnen ze nu een vinkje zetten. En door…
Wat in andere gemeentes goed werkt om bewoners ook ECHT serieus te nemen en ze mee te nemen in de ECHTE dilemma’s van een bestuurder is de ‘burgerraadpleging’: https://populytics.nl/cases/
Jammer, ik dacht ik doe even een last-minute aanmelding voor Cultura. Maar deze is al vol. Opzich goed nieuws natuurlijk! Ben wel benieuwd wat “vol” is straks. Zou de Edese Vos daarop willen letten? (Of andere aanwezigen?)
“Het laatste stadsgesprek van de huidige ronde stadsgesprekken is op 19 november 2024. Het maximumaantal aanmeldingen hiervoor is al bereikt. Inschrijven kan dus helaas niet meer.”