Marc van der Woude
Ede wil tot 2040 duizenden woningen bouwen. Hiervoor kiest het college van B&W voor een drastische verandering van de stad: minder ruimte voor de auto, meer ruimte voor groen en wandelen, en een nieuw woningaanbod dat bestaat uit voornamelijk appartementen in plaats van huizen met een tuin.
Volgens het college is dit geen wens, maar een noodzakelijke ruil. De regels om de kwetsbare natuur op de Veluwe te beschermen zijn namelijk strenger geworden. Meer woningen betekent meer inwoners, wat normaal gesproken leidt tot meer recreatie en dus meer druk op de Veluwe. Om die reden zou een rechter de bouwplannen kunnen tegenhouden.
Door de stad zelf aantrekkelijker te maken met extra groen en betere wandel- en fietsroutes, verwacht de gemeente een deel van die recreatiebehoefte binnen de stad op te vangen. Op die manier blijft de druk op de Veluwe beperkt, en hoopt de gemeente dat bouwplannen juridisch kunnen doorgaan.
1. De woningbouwopgave: Ede wordt meer een appartementenstad
Ede wil tot 2040 in totaal 10.000 woningen bouwen.
- Stand van zaken: 2.000 woningen zijn al gebouwd of in aanbouw, en 1.600 zijn juridisch al goedgekeurd.
- Wat overblijft: 6.400 woningen moeten nog een plek krijgen. Hiervan komen er ongeveer 4.800 in bestaande wijken (voornamelijk appartementen) en 1.600 in Doesburgerbroek. Gemiddeld over de hele opgave bestaat 80% van de nieuwbouw uit appartementen. Dit betekent dat een huis met een tuin in de nieuwbouw de uitzondering wordt.
Belangrijke details: De bouw in Doesburgerbroek start pas rond 2031 en groeit na 2040 door naar 2.500 tot 2.700 woningen. De conceptversie van dit plan komt donderdag 9 oktober 2025 beschikbaar* en het definitieve besluit volgt in de zomer van 2026. Historische buurten en molenbiotopen worden ontzien. Het Stationskwartier blijft een mix van wonen en werken, maar het aantal vierkante meters voor kantoren en werkplekken wordt wel kleiner dan eerder gedacht.
* De Edese Vos beschikt al over de inhoud van het document uit andere bronnen. In een persbericht dat vanmiddag werd verzonden presenteert het college het Ontwikkelkader Ede-stad als toekomstplan voor een ‘groene, sociale en gezonde stad’. Klinkt onschuldig – wie wil dat niet? Maar achter die mooie woorden gaan ingrijpende keuzes schuil. De consequenties blijven in het gemeentelijke verhaal grotendeels buiten beeld.
2. Wat verandert er in je wijk?
De gemeente wil meer ruimte creëren voor groen en minder voor auto’s. Dit ga je merken:
- Minder parkeerplekken bij nieuwbouw: Nieuwe projecten krijgen minder parkeerplaatsen per woning. Om te voorkomen dat bewoners uitwijken naar omliggende straten, komt er vaker vergunning- of betaald parkeren. Dat kan aanvoelen als achteruitgang als je nu gratis voor de deur staat.
- Rustigere straten: Meer straten worden 30 km/u-zones met bredere stoepen en bomen. Daarnaast komen er knips: fysieke barrières die de auto blokkeren, maar wel toegankelijk zijn voor fietsers en voetgangers. Zo worden doorgaande sluiproutes afgesneden. De hoofdwegen moeten blijven doorstromen; meer drukte bij op- en afritten van de snelweg wordt wel verwacht.
- Gecentraliseerd parkeren: Parkeergarages of parkeerhoven op loopafstand moeten de ruimte direct bij de huizen vrijmaken voor groen en speelplekken.
- Betere fiets- en wandelroutes: Om mensen uit de auto te krijgen, moeten de alternatieven echt goed zijn. Denk aan doorlopende, veilige routes en logische oversteekplaatsen.
- Zuiderparken: Het cluster HES/Pascalstraat aan de zuidkant wordt groener gemaakt en slimmer benut door meer te stapelen (in de hoogte bouwen) en te zoneren (verschillende functies, zoals wonen en werken, combineren in een gebied).
3. Groen is een voorwaarde, geen versiering
De Veluwe is kwetsbaar. Nieuwbouw in Ede mag de natuur niet extra belasten. De gemeente wil duizenden woningen bouwen, en meer inwoners leidt normaal gesproken tot meer recreatie en dus meer uitstapjes naar de Ginkelse Heide. Zonder maatregelen zou de recreatiedruk toenemen, en zou een rechter de bouwplannen kunnen tegenhouden.
Kennelijk voelt de gemeente er niet voor om de eigen gebiedsmarketing aan te pakken, die juist toeristen naar de Veluwe trekt. De gemeente kiest voor aantrekkelijke recreatiemogelijkheden in de stad zelf. Het idee is simpel: zorg dat een deel van de behoefte aan bewegen en ontmoeten dichtbij huis wordt opgevangen. Op die manier blijft de toename van de druk op de Veluwe beperkt, en kan de woningbouw doorgaan.
Voorbeelden:
- Groene routes: Aaneengesloten paden met bomen en parkjes om te wandelen en fietsen.
- Westerpark: Het gebied rond sportpark Peppelensteeg wordt een echt stadspark. Een deel van de sportfaciliteiten verhuist hiervoor naar A12-Zuid, een zoekgebied direct ten zuiden van de A12.
4. Realiteitscheck: is dit plan haalbaar?
Dit plan staat of valt met de aanpak van vier grote uitdagingen, die samenhangen met factoren waar de gemeente slechts beperkte invloed op heeft:
- Stikstof en de Veluwe: De natuur staat al onder druk. Voor inwoners kan het voelen alsof een deel van de ‘natuurrekening’ nu bij de stad ligt (minder auto en grondgebonden woningen), terwijl de landbouw een grotere stikstofbron is. Deze spanning wordt in de plannen niet opgelost, maar is wel een reële zorg.
- Netcongestie (stroom): Zonder nieuwe kabels en transformatorstations kan het elektriciteitsnet niet opschalen om al die nieuwe woningen te voorzien. Dit is een technisch probleem dat jaren kost om op te lossen en waarbij de gemeente afhankelijk is van landelijke netbeheerders en het bewustzijn van inwoners om overbelasting te voorkomen.
- Geld en personeel: Parken, garages en bruggen kosten veel. De financiële dekking voor deze investeringen is nog niet helemaal helder, wat dit plan een risicodossier maakt. Bovendien vraagt een groeiende stad om meer huisartsen, leraren en kinderopvang. De gemeente kan de bouw van huizen wel faciliteren, maar heeft beperkte invloed op het aantrekken van voldoende professionals in deze sectoren.
- Draagvlak: Minder ruimte voor de auto en de transformatie naar een appartementenstad is mogelijk impopulair. Het werkt alleen als de alternatieven merkbaar beter worden en bewoners snel de voordelen zien van een groenere, veiligere straat.
Bottom line: Dit plan kan werken, maar alleen als de gemeente op al deze fronten tegelijkertijd levert. Valt één pijler om, dan komt de hele aanpak in gevaar.
Wat betekent dit voor jou?
Dit is de ruil: meer woningen in ruil voor minder autoruimte en meer groen. Het kan de leefbaarheid verbeteren, maar vraagt offers.
- Parkeren: Meer kans op vergunning of betaald parkeren. Soms moet je iets verder lopen naar een garage of hof.
- Rijroutes: Rustigere straten en veiliger oversteken, maar soms moet je omrijden door een knip.
- Wonen: Nieuwbouw bestaat vooral uit appartementen. Voor een grondgebonden woning ben je aangewezen op de bestaande markt, of de schaarse nieuwbouw buiten de bestaande wijken.
- Groen: Meer schaduw, koelte en speelplekken dicht bij huis.
Wat vind jij: waar moet Ede beginnen om dit plan eerlijk en succesvol te laten landen?
Leestip: De werkelijke groei van Ede: is het echt zo extreem?
Lijkt mij zinvol. Alleen zorg dat Edenaren een kleine voorsprong hebben op mensen uit de Randstad vwb inschrijving op een woning.
Er bestaat geen juridische basis om mensen uit de Randstad op 1-0 achterstand te zetten. De Huisvestingswet biedt gemeenten alleen beperkte bevoegdheden om regels te stellen over sociale huur- en betaalbare koopwoningen. Randstedelingen kopen voornamelijk in het duurdere segment.
Wat ik nog steeds niet begrijp is dat de groei ambitie van Ede erg groot is terwijl het grenst aan kwetsbare natuur met al zijn beperkingen. Kan Ede niet beter minder bouwen en eigen inwoners voorrang geven op woningen in plaats van alle randstedelijke woningzoekenden op te willen vangen?
De keuze voor groei is jaren geleden al gemaakt. Lijkt niet meer te veranderen. Verder is het een feit dat ook al zou het aantal inwoners gelijk blijven, er steeds meer 1 persoonshuishoudens komen, dus er steeds meer vraag naar woningen komt.
Mooi als je minder auto’s in nieuwe wijken wil, maar waar is vervolgens het openbaar vervoer? Daar is nergens aandacht voor!
Linksom of rechtsom: we komen in NL structureel 400K woningen te kort. De vraag stijgt harder dan het aanbod. In de afgelopen dertig jaar is 43% van alle nieuwbouwwoningen in de Randstad gebouwd, terwijl dit gebied maar zo’n 16% van NL beslaat. En B&W kan helemaal niet besluiten om Nederlanders vanuit welk gewest dan ook te weren.
Laten we niet doen alsof we hier iedereen uit de Randstad opvangen, of dat minder bouwen een oplossing is.
@RechtVanSpreken. Ede is altijd al een optie geweest voor mensen uit de randstad. Ik ben zelf geboren en getogen in Ede, maar als ik kijk naar mijn generatie hoeveel mensen daarvan uit de randstad hierheen zijn gekomen, naar de generatie van mijn ouders en van hun ouders, dan kan ik niet anders dan concluderen dat er in elk geval sinds WO2 altijd al veel mensen vanuit de randstad hierheen verhuizen. Dan moeten we nu niet ineens doen alsof dat iets nieuws is of een probleem is.
Daar hebben we al eens een artikel aan gewijd. Zal het ook even als leestip onder het nieuwe artikel zetten: https://edesevos.nl/de-werkelijke-groei-van-ede-is-het-echt-zo-extreem/
Ik vind het zonde van het sportpark en wat gebeurt er dan met de volkstuinen? En dat men wegen knipt vind ik onzinnig en pesterig.
De volkstuinen blijven en worden deel van het nieuwe stadspark.
Utopie. Gaan wij niet meer meemaken. We slaan volledig door.
Prima idee om veel meer woningen te bouwen. Gun iedereen een mooie plek. Ook vooral voor jongeren en starters. Veel meer appartementen is dan een goede oplossing. Wel de kwetsbare natuur zoveel mogelijk ontzien en beschermen. Dit kan wel het lastigste punt worden.
Hier staat dus letterlijk ’15 minuten-stad’. Ik verwacht dat de Ginkelse Heide en Edese bossen met restricties toegankelijk gaan worden, met bijv. entreegeld betalen en maar op bepaalde dagen toegankelijk. Voor de rest moet je in die hele kleine parkjes wandelen in Ede. Een paar jaar geleden werden deze ideeën weg gelachen en werd je een complotdenker genoemd. Ik ben benieuwd of er nog iets verbeterd gaat worden aan het openbaar vervoer, want ook daar moet in geïnvesteerd worden maar zie ik nu nog niets van terug.
Het idee van 15-minuten steden is niet nieuw. Vroeger, na de oorlog, was alles lokaal, kwamen mensen zelden hun eigen wijk of stad uit. Door onze toegenomen mobiliteit en verstedelijking zijn diensten soms meer op afstand komen te staan. Die 15 minuten gaan vooral over het praktische besef dat inwoners het prettig vinden dat ze binnen een redelijke straal van waar ze wonen een winkelcentrum hebben, een medisch centrum, een kinderdagverblijf, een buurthuis, een park, etc. Het gaat hier dus over serviceniveau en kwaliteit van leven. In coronatijd is het door complotdenkers ingekleurd, en dat leidt af van het echte maatschappelijk gesprek dat gevoerd zou moeten worden: hoe willen wij onze leefomgeving inrichten? Marco te Brömmelstroet legt het helder uit in deze uitzending van NPO Radio1: https://www.nporadio1.nl/nieuws/binnenland/2a758500-48bb-4dbe-95bf-7807f7c09399/idee-van-de-vijftienminutenstad-voer-voor-complotdenkers-waarom.
Ook het concept van de ‘Tristate City’ is in coronatijd in de complothoek getrokken. Dit is vooral een marketingconcept om de grotere regio Benelux-Roergebied internationaal wat sterker te positioneren. Het is geen overheidsbeleid. Zie ook https://nl.wikipedia.org/wiki/TristateCity_Network.
Misschien bij alle Edenaren de 2e auto belasten. Ook bedrijfswagens. Dat gaat zeker schelen. Dan gaan mensen opeens naar hun werk fietsen of naar een station.
Wat heeft de gemeente Ede in de laatste decennia al niet gerealiseerd aan nieuwbouwwoningen? Hoe staat deze exponentiële groei tegenover andere gemeenten in Foodvalley c.q. Gelderland? Waarom wil het college zo graag het beste jongetje van de nationale woningklas willen zijn? Spelen politieke ambities hier een rol? Megalomaan zonder scrupules voor onze Veluwse woonomgeving welke al zoveel heeft moeten inleveren.
Ik merk dat ik wat moeite heb met dit artikel en dan met name de realiteitscheck. Er wordt voor mijn gevoel ingespeeld op de menselijke neiging om problemen bij anderen neer te leggen zodat je zelf niets hoeft te doen.
Eerst stikstof: natuurlijk is het feitelijk correct om te stellen dat de agrarische sector daar een grote rol speelt. Maar tegelijk wordt dat argument op dit moment wel erg vaak gebruikt uit eigenbelang door mensen die zelf niet willen bijdragen aan de oplossing van het probleem. Verbeter de wereld, begin bij jezelf, zeker in de wetenschap dat er vanuit gemeente, provincie en Rijk óók flink druk wordt uitgeoefend op de agrarische sector om hun bijdrage te leveren.
Dan netcongestie. Dat wordt hier voorgesteld als een puur technisch probleem. Dat is wat kort door de bocht, maar ook weer een aantrekkelijk frame voor wie de schuld buiten zichzelf wil leggen. Netcongestie treedt op omdat zowel opwek als afname van elektriciteit ongelijk verdeeld zijn over de dag en niet voldoende overlappen. Simpel gesteld zetten we teveel stroomvreters aan in de ochtend en avond. Als ~10% van de mensen hun eigen gedrag aanpast door bijvoorbeeld voortaan tussen 9:00 en 16:00 de wasmachine te draaien en de elektrische fiets of auto op te laden, dan is het probleem snel opgelost. Maar iedereen vindt dat dat in hun eigen situatie te moeilijk is en wil bij de 90% horen die niets hoeft aan te passen. Heel logisch menselijk gedrag, maar wel een belangrijke oorzaak van het huidige probleem. De oplossing hoeft dus geen jaren te duren, zoals dit artikel stelt. Het gaat alleen jaren duren als we zelf blijven doen wat we doen en passief naar de overheid blijven kijken om het probleem op te lossen. De beschrijving van het probleem als ‘technisch’ draagt bij aan die uitkomst.
Tot slot het draagvlak, waar voor mijn gevoel nogal beroep wordt gedaan op de status-quo-bias. De mens houdt niet van verandering (en dat is logisch). Elke verandering vraagt offers, waarbij we de neiging hebben te vergeten dat het in stand houden van de huidige situatie óók offers vraagt. Die zien we alleen niet meer, omdat we gewend zijn aan deze situatie. Het artikel benoemt wel expliciet dat wat verder lopen naar een parkeerplek een offer is in de nieuwe situatie, zonder net zo expliciet te benoemen dat wat verder lopen naar een park of speelplek het offer is van blijven bij de huidige situatie. De bewoording van het artikel legt zo de nadelen van verandering psychologisch dichterbij (‘je moet verder lopen, je moet omrijden’, direct refererend aan jouw nadeel als persoon met een dwingend werkwoord erbij) en de voordelen psychologisch verder weg (‘rustiger straten en meer schaduw’, een onpersoonlijker beschrijving). Ik weet niet of dat een bewuste keuze is van de auteur, maar als je de bewoordingen zou omdraaien (bijvoorbeeld ‘je moet nu verder lopen om op een hete dag wat schaduw te vinden’ versus ‘soms iets langere autoroutes binnen een wijk’) dan krijg je een andere framing van precies dezelfde informatie.
Dank voor je uitgebreide feedback op de realiteitscheck.
Je opmerking over de menselijke neiging om verantwoordelijkheid af te schuiven en de natuurlijke weerstand tegen verandering (die in veel opzichten ook een verbetering oplevert) is terecht. De insteek van het artikel is echter niet om met de vinger te wijzen of inwoners te vertellen wanneer ze hun wasmachine moeten aanzetten, maar om te toetsen hoe realistisch en uitvoerbaar de gemeentelijke plannen zijn en welke merkbare gevolgen deze hebben voor inwoners.
Het is een bewuste keuze om zowel de winst als de offers eerlijk te benoemen. Dat is nodig, omdat de gemeente Ede uitsluitend de voordelen belicht, zie ook het persbericht. De Edese Vos ziet het als haar taak om daar een onafhankelijke, kritische second opinion tegenover te zetten – inclusief de risico’s en de politieke spanningen (tussen stikstofbeleid, landbouw en stedelijke opgaven) die in de officiële communicatie vaak buiten beeld blijven.
Enkele nuances zijn inmiddels aangescherpt om de complexiteit en de beperkte invloed van de gemeente nog beter te duiden.
Je zal maar senior zijn en je auto niet voor de deur kunnen zetten. Ouderen moeten langer zelfstandig blijven wonen maar ook mobiel kunnen blijven. En wat te denken van ouders met kinderen. Wonen zonder parkeren is eerder geprobeerd in Kernhem maar dat werd een fiasco. Je kunt mobiliteit niet ontkennen. Dat is politiek wensdenken.
Wat het vervelende is, dat onze gemeente met dubbele agenda’s werkt en zeker ook niet transparant is. Veel zaakjes worden nog steeds in de achterkamertjes geregeld. Zo is het ook met de uitbreiding van Ede dat er al veel besluiten zijn genomen en dan voor de bühne komt er een schijnvertoning om zogenaamd transparant te zijn. Het is echt te triest voor woorden wat de ambtenaren (veel zijn er ingehuurd en hebben geen binding met Ede) er een bende van maken, lijkt wel Den Haag.
Als er appartementen complexen gebouwd worden, bouw er dan standaard een parkeergarage voor bewoners onder. (1 plaats per appartement) dan ben je in elk geval al een heel aantal auto’s uit het straatbeeld kwijt waar dan op de ‘vrijgekomen’ plek een ‘parkje’, speelplaats oid kan worden aangelegd.
Wat ik nu weer mis ,is een gebied waar je dicht bij huis de hond even lekker los kan laten lopen zodat het dier zijn energie even kwijt kan . En verder vind ik dat stads gebeuren niks