Marc van der Woude
In totaal 668.000 euro ging er vanuit de samenleving in Smaakpark Ede zitten. Hoe kijkt een idealistisch gedreven ondernemer daar tegenaan? De Edese Vos sprak met Christian Weij.
We publiceren dit gesprek in twee delen. Om recht te doen aan de situatie waarin Christian Weij zich bevindt wordt het in zijn geheel weergegeven. Ben je zelf direct betrokken geweest bij Smaakpark – als personeelslid, leverancier, investeerder, ambtenaar of anderszins – dan horen we graag ook jouw perspectief. Stuur ons een mailtje of bel.
Je hebt een subsidie aangevraagd voor een Fermentatielab, hoe is dat gegaan?
“Wij liepen al heel lang met het plan een Food Lab te beginnen om meer onderzoek te kunnen doen naar duurzaamheid. Toen kwam de Regio Foodvalley die zei: ‘We kunnen jullie daarin ondersteunen met een subsidie uit onze Regiodeal.’ We zijn een jaar bezig geweest om die aanvraag te doen, gesprekken te voeren met alle betrokken partijen, en de subsidie uiteindelijk dus toegewezen te krijgen. Het is cofinanciering, dus de andere helft kwam uit mijn eigen bedrijf.”
Van de Provincie Gelderland begreep ik in eerste instantie dat de andere helft van het Rijk zou komen. Dat blijkt dus niet zo te zijn.
“Had ik ook maar 480k van het Rijk gekregen, dan had je nu geen faillissement gezien.”
Een businesscase met subsidiegeld
Oké, maar een businesscase kan natuurlijk niet grotendeels gebaseerd zijn op subsidiegeld.
“Dat is het ook niet. De business case zit gewoon goed in elkaar en is uiteindelijk ook winstgevend. De Regiodeal is bedoeld om je in het begin een zetje te geven. Daarom krijg je 80 procent vooraf. Bij veel subsidies krijg je het pas achteraf en moet je het eerst voorschieten. Het voorschot is juist bedoeld om ervoor te zorgen dat dit soort initiatieven wél gaat lukken.”
De 380.000 euro die is uitgekeerd zit nu helaas het faillissement.
“Nou nee, die is gebruikt om het Food Lab op te zetten. We hebben de subsidie vorig jaar september gekregen en we waren er al mee bezig. Dus architecten, adviseurs, ontwikkelaars, noem maar op. En we hebben een projectmanager aangenomen. Dus dat zit zeker niet in het faillissement.”
Het geld is door de provincie overgemaakt naar Smaakpark BV. Ook als het is gebruikt om betalingen te doen in lijn met de doelstelling, maakt het faillissement daar nu wel een einde aan.
“Ja, dat is zo. Maar wat mij betreft maakt het Food Lab onderdeel uit van een doorstart of herstart. Dan is het geen verloren geld. We hebben er al projecten voor gedaan die ook echt betekenis hebben. Ik ben nog steeds eigenaar van het pand, dat zit in een andere BV. Daardoor heb ik de mogelijkheid om iets anders te doen om mensen te inspireren rondom duurzaam eten. Dat hoeft niet per se met een restaurant. Dat hebben wij maanden geleden al aangegeven bij onze partners, maar daar is niet goed naar geluisterd en op geanticipeerd. Als wij een doorstart doen zal dat dus zonder restaurant zijn. Het Food Lab en mijn kookschool, dat zijn de winstgevende onderdelen. Daar kunnen we ook de meeste inspiratie geven voor een duurzamere wereld.”
Je pand zit in een andere BV dan je restaurant, Puur-e Vastgoed BV. Ik kan me voorstellen dat mensen nu zeggen: ‘Leuk dat jij een doorstart kunt maken met je andere BV, maar draaien de schuldeisers nu niet op voor wat er is misgegaan? Is dat wel eerlijk?’ Er zit ook een ethische kant aan zo’n holdingstructuur. Door als ondernemer de risico’s te spreiden, roept dat bij een faillissement ongemakkelijke vragen op. Hoe kijk je daar tegenaan?
“Natuurlijk, daar heb je nog de meeste slapeloze nachten over. Hoeveel mensen hier gedupeerd zijn. Ook je personeel bijvoorbeeld. Dat is lastig. Ik heb ook nooit gedacht dat ik vastgoed zou gaan bezitten. De gemeente bood dit pand aan voor mijn plannen, maar dan moest ik het wel kopen. Dan is het inderdaad slim om het zo te splitsen. Ik ben nu 51 en niet van plan om nog 30 jaar horeca te spelen. Je wilt het dan kunnen verhuren aan een andere horecaondernemer, zodat je verder kan. Achteraf gezien had ik nog verder moeten splitsen. Ik had het Food Lab en de kookschool ook in een aparte BV moeten stoppen. Dan hadden we nog gewoon door kunnen draaien en was alleen het restaurant omgevallen en was de schade kleiner geweest. Ik voel hem wel aan, dat dilemma.”
Hoe zit het met je b&b? Kun je daarmee ook door?
“Ja, die zit ook in de Vastgoed BV.”
Wie is de echte gedupeerde?
Je hebt bijna drie ton opgehaald met een crowdfundingcampagne. Dat geld zit ook in de failliete werk-BV. Hoe zit dat?
“Het is voor de crowdfunders verschrikkelijk. Gelukkig heb ik de meest grote crowdfunders allemaal persoonlijk gesproken en ik krijg niks anders dan een hart onder mijn riem. En reacties als: ‘Joh, wij wisten waar we aan begonnen en we hebben het gedaan om jullie te steunen omdat het gewoon een goed plan is. Om je gedachten over duurzaamheid te steunen en niet zozeer om daar winst uit te maken.’ En natuurlijk is het voor iedereen verschrikkelijk hè, ik vind het voor mezelf nog het minst erg, want ik kom er wel weer bovenop. Juist voor die crowdfunders, de vrijwilligers en mijn personeel is het erg. Maar goed, in zo’n crowdfundingproject worden de mensen wel gewezen op de risico’s. Dus ik hoop dat je nu niet schrijft dat de crowdfunders gedupeerd zijn, dat vind ik te negatief.”
Ze zijn natuurlijk wel de dupe van het faillissement.
“Er is maar één hele grote gedupeerde en dat ben ik. Ik heb zelfs in de coronatijd het studiegeld van mijn kinderen erin moeten stoppen om mijn personeel aan de gang te houden. Ik had ze ook allemaal kunnen ontslaan. Ik heb jarenlang mijn hele ziel en zaligheid, mijn tijd, mijn geld geïnvesteerd. Ik heb niks hè. Ik woon in een huurhuis in Bennekom, heb een auto van 12 jaar oud en een fiets. Dat is wat ik heb, omdat ik al het andere hierin gestoken heb, omdat ik de wereld wil inspireren op duurzaamheid. Het lijkt nu net alsof ik er een voordeel aan heb dat er 380.000 euro vanuit de gemeenschap in is gaan zitten. Ik heb hier niks aan en ben er niet de grote schuldige aan. De grote winnaars zijn weer de instanties. Al het geld wat ik verdiend heb, heb ik de afgelopen 12 jaar hier ingestoken. Omdat ik iets wil bereiken. Ik had het ook voor mezelf kunnen houden en daar gewoon heel goed van kunnen leven.”
Ik proef de emotie bij je en vind het ook niet erg als je even van leer trekt. Maar de Edese Vos meldt de feiten en de verschillende perspectieven. Je krijgt nu uitgebreid de gelegenheid om je eigen verhaal te vertellen. Maar we bellen ook met de schuldeisers. We letten daarbij vooral op het gemeenschapsbelang. Controle op de besteding van subsidies en ophelderen hoe het financieel is gelopen hoort daarbij.
“De subsidie is goed besteed. We hebben al onderzoek kunnen doen naar eiwittransitie, dat onderzoek is niet weg. Dat staat. Morgen gaat een stagiair uit Spanje er zijn thesis op verdedigen. Hij heeft onderzoek gedaan naar veganistische kaas van lupine. Dus met dat geld hebben we al een doel bereikt. En misschien niet het einddoel, maar om het grote einddoel te bereiken moesten we toch echt ook ons eigen geld investeren.”
De betekenis van ‘geld weg’
Je hebt er moeite mee dat de Vos zegt dat het geld ‘weg’ is?
“Ja. Stel nou dat we over twee jaar, na het subsidietraject, failliet waren gegaan. Had je dan ook geschreven dat de subsidie ‘weg’ is? Nee, want er zijn doelen bereikt.”
Het gaat er toch ook om of die doelen blijvend zijn?
“Dat onderzoek naar alternatieve eiwitten wat we gedaan hebben en de resultaten daaruit zijn blijvend.”
Laten we aannemen dat een deel van de subsidie nuttig is besteed. Dan zijn ruim 200 particulieren en kleine ondernemers hun geld wel kwijt.
“Het is gewoon een investering. Veel van die mensen hebben geld zat. Waarom is het dan zuur dat zij hun geld verloren zijn? Ze zijn hun inleg kwijt, dat is wat het is. De grootste investeerders hebben er 10.000 euro in gestopt. En die heb ik allemaal persoonlijk gesproken. Iedereen die 5.000 euro heeft gegeven ook. En daaronder zitten er heel veel van 500 euro.”
Als ik naar je jaarrekeningen van 2020 en 2021 kijk, zie ik forse schulden en een negatief eigen vermogen staan. Hoe kan het dat er een subsidie is verstrekt aan een bedrijf dat rode cijfers draait?
“Dat waren de jaarrekeningen van de coronatijd. Ik denk dat je deze vraag niet aan mij moet stellen, maar aan de subsidieverstrekker.”
Is er sindsdien nog met bedragen geschoven tussen je BV’s?
“Nee. Smaakpark BV heeft een schuld bij de Vastgoed BV van ruim 120.000 euro. Dus ook ik heb daar al maanden geen geld meer uit kunnen halen om de hypotheek op het pand te betalen. We hebben juist geprobeerd met al het geld dat we hadden, ook vanuit de Vastgoed BV en vanuit mij privé, om de boel te redden.”
Maar kun je je hypotheek dan wel betalen?
“Nou, dat is wel lastig.”
Dus er is ook een kans dat die Vastgoed BV het niet redt?
“Als dit heel lang gaat duren, dan zou dat kunnen. Dat zou wel zuur zijn.”
Het eerste deel van dit gesprek verscheen gisteren en ging over de oorzaken van het faillissement.
