Marc van der Woude
In het faillissement van Smaakpark Ede zit ook een groot bedrag van veelal particuliere investeerders. Met crowdfunding haalden Christian Weij en Petra Busser bijna drie ton op. De kans dat mensen dit geld terugzien is nihil.
De campagne werd in najaar 2019 gelanceerd op het crowdfundingplatform CrowdAboutNow. Weij en Busser zetten hier hun visie voor het SmaakPark uiteen. “Het wordt een culinaire ontdekkingstocht langs duurzame en gezonde voeding. Het glooiende park vol groenten, kleinvee, fruit en food-experimenten loopt tot in de foodhal. Je kunt er straks: koken, leren, slapen, ontspannen, spelen en plukken. Maar ook gewoon een hapje komen eten. Wij willen deze unieke foodbeleving met jouw hulp voor elkaar krijgen!” aldus de wervende tekst.
In totaal 211 investeerders meldden zich aan voor een gemiddeld bedrag van 1.308 euro. Veelal omdat ze het stel kennen en sympathie hebben voor de plannen. Er werd een jaarrendement van 4,5 procent beloofd. De campagne liep zo goed, dat deze met 22 procent werd overtekend. Het betrof een lening met een looptijd van 7 jaar. In maart 2022 zou het eerste deel van de inleg worden terugbetaald, en vervolgens elk jaar.
‘Dit project heeft een hoog financieel risico’
Op het platform staat een heldere uitleg met een disclaimer:
“Investeren via CrowdAboutNow betekent dat je helpt bij het verwezenlijken van plannen die waarde toevoegen voor jou en je omgeving. Dit project is geschikt voor een investeerder die begrijpt wat een lening is en de haalbaarheid van de plannen van dit bedrijf kan beoordelen of de ondernemer persoonlijk kent. Investeren in dit project heeft een hoog financieel risico, je loopt bijvoorbeeld het risico om je inleg kwijt te raken. De motivatie om te investeren is dan ook om de ondernemers te steunen en niet specifiek het behalen van rendement, hoewel dit natuurlijk een mooie bijkomstigheid is. Er wordt geadviseerd om niet meer dan 10% van het eigen vermogen te investeren in crowdfunding. Investeer dus uitsluitend met geld dat je kunt missen.”
De investeerders wisten dus waar ze aan begonnen: een risicovolle lening aan twee ambitieuze ondernemers die met dat geld een pand wilden aankopen en transformeren naar een visionair Smaakpark. Maar toch klopt er iets niet helemaal, en dat zit zo.
Het pand zit veilig in een aparte holding
Het SmaakPark van 7.000m2 is gerealiseerd conform plan. De oude sporthal op Maurits Noord werd voor € 425.979 van de gemeente Ede gekocht, zo lezen we in het voorstel aan het college over de koop- en pachtovereenkomst, en omgebouwd naar een foodhal. Dit is door de Edese Vos gecontroleerd in het Kadaster, het jaar van aankoop was 2020. De omliggende grond werd voor een symbolisch bedrag van 1 euro per jaar van de gemeente gepacht, op voorwaarde dat Weij en Busser hier een openbaar park zouden realiseren én onderhouden.
Wat hier opvalt is dat het pand is aangekocht door Puur-e Vastgoed BV, een tussenholding van Weij en Busser, terwijl de inleg van de particuliere investeerders uit de crowdfundingcampagne in de werkmaatschappij Smaakpark BV zit. Voor een uitleg van bedrijfsstructuren en hoe ondernemers hiermee hun risico’s afdekken check dit artikel. Dit is saillant, want het betekent dat de investeerders hun inleg kwijt zijn, terwijl Weij en Busser het pand nog gewoon in bezit hebben en bij een normale afwikkeling van het faillissement ook zullen behouden.
De investeerders zijn hun geld kwijt
Dat de investeerders op de blaren zitten werd gistermiddag bevestigd in een e-mail die Weij hen stuurde:
Beste Crowdfunder,
Ik moet tot mijn grote spijt melden dat het SmaakPark failliet is. De laatste maanden waren zwaar op het SmaakPark. En eerlijk gezegd al vanaf het moment dat corona uitbrak. We hebben al een half jaar een conflict met financiële instellingen. Al onze pogingen om het SmaakPark financieel weer op de rit te krijgen, zijn mislukt. Ook de steun en pogingen van onze advocaten en afgelopen week een bewindvoerder hebben niet geholpen. 😪 Het faillissement was daardoor niet meer te voorkomen. Dit betekent ook dat hoogst waarschijnlijk je funding in het SmaakPark verloren gaat en dat spijt mij gigantisch, dit ligt nu bij de curator. Je zult van hem bericht krijgen over het hoe en wat.
Het spijt me dat ik dit niet heb kunnen voorkomen. Ik vind dit heel erg voor jullie als crowdfunders, maar ook de vrijwilligers, personeel en al die anderen die ons jarenlang gesteund hebben. Onze dank is groot, zonder jullie waren we nooit zo ver gekomen.
Mijn persoonlijke doel om te helpen de wereld te verduurzamen is niet verloren. Ik zal linksom of rechtsom mijn steentje bij blijven dragen.
Nogmaals mijn dank voor de hulp, en het spijt me dat ik jullie funding niet om heb weten te zetten in succes.
Groet,
Christian (ook namens Petra)
De Edese Vos sprak hierover met Weij én met de investeerders. Wordt vervolgd! (tip: meld je aan voor de mail, dan mis je niets)
Edese Vos
‘DUURzaam’ ondernemen noemen ze dat.
Wat mij betreft begint het bij de bron, en dat is de provincie. De provincie beschikt over een enorme pot met geld waar ze dit soort projecten mee ondersteunt. Die pot is destijds gevuld met de verkoop van Nuon aan Vattenval. Ik vraag me af welke projecten er nog meer mislukt zijn of gaan mislukken. Blijkbaar geeft de provincie bedragen uit aan schimmige BV-constructies. Iedereen weet dat holdings en werk-BV’s tot doel hebben om vastgoed of dure machines uit een faillissement te houden. Waarom geeft de provincie überhaupt subsidie aan een BV? Is dat maatschappelijk dienend?
Bovendien vind ik het raar dat de Belastingdienst initiatiefnemer is van het faillissement. Daarmee zit de ene overheidsinstantie de andere overheidsinstantie in de weg. Hebben die twee onderling geen contact?
Beste Vos, zoek eens uit hoe die subsidies bij die provincie tot stand komen. Zit daar eigenlijk wel een risico-analyse aan? Zitten daar wel mensen met kennis van zaken? Hebben zij duidelijk hoeveel rendement hun subsidies eigenlijk opleveren? Die Nuon-pot is van de verkoop van het oorspronkelijke PGEM. Dat is door onze ouders in de vorige eeuw opgericht. Laten we wat voorzichtiger omgaan met die erfenis. Er zijn namelijk vele, vele subsidieprojectjes die op niets uitlopen.
Grotere subsidies kunnen alleen door rechtspersonen worden aangevraagd, bijv. een stichting of BV. Bedrijven zijn meestal in een holdingstructuur georganiseerd. Dat is niet persé ‘schimmig’, zie dit artikel voor een uitleg: https://edesevos.nl/de-3-biomassabaronnen-van-ede-zitten-er-warmpjes-bij/. Overheden bieden op alle lagen veel subsidiemogelijkheden voor ondernemers. Daar kun je wat van vinden (subsidies als overheidsinstrument), maar het is dus heel gangbaar.
In hoeverre deze subsidie met de juiste checks is verstrekt hebben we in onderzoek.
Geachte Vos,
Ik wil er geen oneindige discussie van maken, maar dit wil ik nog wel even kwijt.
Kopieer de hele zaak eens naar een eenmanszaak. Laten we zeggen een banketbakker met een eigen pand. Als deze bakker failliet gaat wordt alles verkocht, bakkerij, pand, eigen geld en in nood ook zijn huis als het moet. Ik kan me niet van de indruk onttrekken dat provincie Gelderland hier steken heeft laten vallen. Er is daar iemand geweest die een enorm bedrag aan een BV heeft geschonken die relatief kort daarna failliet gaat en waar geen onderpand in de boeken staat!? Is dat niet een beetje vreemd? Doen ze geen onderzoek naar de balans en boeken? Of erger, is dit misschien beleid? Zo’n ontwikkelingsgebied is natuurlijk razend interessant voor overheden. Misschien zat Christian wel in de weg?
Als burger maak ik me zorgen dat de provincie geen goed rentmeesterschap toont over belasting geld. Dat is het enige waar ik me druk om kan maken. Hoeveel van deze subsidies eindigen zo? En bovenal, waarom kan ik zo buitengewoon moeilijk zien welke projecten met subsidie er lopen binnen de provincie. Transparantie en gegevens zijn op de provincie website achter een digiD-inlog verstopt. Waarom niet een openbare website, waar ik simpel alles kan checken? zoals rijksoverheid.nl?
Ik zeg niet dat Christian Weij niets te verwijten valt, maar vaak wordt in deze de krukkigheid van de geldschieter onder belicht. Een subsidie is natuurlijk een stimulans, maar hier is de naïviteit van de provincie zeker een onderzoek waardig.
Dank voor je betrokken reactie. De rol van de provincie hebben we in onderzoek, het is immers gemeenschapsgeld en daar zijn we extra scherp op. Het subsidieregister is openbaar: https://www.gelderland.nl/subsidies/subsidieregister-verleende-subsidies.
Dag Marc, ik heb eerlijk gezegd een beetje moeite met wat er in de reeks artikelen allemaal onder gemeensschapsgeld wordt geschaard. Het geld via crowdfunding is immers goed vergelijkbaar met het aankopen van obligaties of beleggen, als er daar een partij in failliet gaat en je verliest je inleg zeggen we immers ook niet dat gemeensschapsgeld verdwenen is.
Voor wat betreft verstrekte subsidies is dat wel geld dat in feite door iedere (Gelderse) belastingbetaler ingebracht is, maar een voorwaarde voor een subsidie hoeft niet te zijn dat een project of begunstigde ook moet renderen. Er worden juist vaak subsidies verstrekt om iets wat (nog) niet winstgevend kan worden geëxploiteerd in de lucht te houden, als dit vanuit beleid passend geacht wordt. In een aantal reacties onder de artikelen wordt er ook op gereageerd met daarin de relatie met een renderende onderneming, maar daarvoor kan een ondernemer bij de bank terecht voor een lening. Het is inherent aan subsidieverlening dat daar ook projecten tussen zitten die verliesgevend zijn, wel met de gedachte natuurlijk dat het enig maatschappelijk, milieu, etc. belang dient.
Met je eens. De term ‘gemeenschapsgeld’ wordt gebruikt voor geld dat de overheid inzet. Subsidies zijn per definitie gemeenschapsgeld. Aangezien de overheid van ons allemaal is en we hier belasting voor betalen, mogen we ook iets vinden van de besteding of ‘herverdeling’.
Crowdfunding valt daar niet onder. Het is een vorm van beleggen. Voor ondernemers is het ‘vreemd vermogen’ in tegenstelling tot eigen vermogen. Dat vreemde vermogen kan van de bank komen, en dus indirect uit de spaarcentjes van particulieren, of direct van particulieren. Dit is omschreven als ‘geld vanuit de samenleving’ (als in: niet van de ondernemer zelf). Maar dat is wat anders dan gemeenschapsgeld. Volgens mij heb ik de termen wel correct gebruikt in de verschillende artikelen. Je aanname dat alles op één hoop gegooid is deel ik niet.
Winstgevendheid van een onderneming hoeft geen voorwaarde te zijn voor subsidie, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat het in het maatschappelijk belang is om een subsidie toe te kennen aan een onderneming die er financieel slecht voorstaat. Het is niet aan de overheid om hoog risicodragend te beleggen of onzorgvuldig met gemeenschapsgeld om te gaan. Dus dat daar kritisch naar wordt gekeken lijkt me logisch.
Grotendeels eens, maar wel met de aanmerking dat de termen ‘gemeensschapsgeld’ en ‘geld vanuit de samenleving’ zeker voor de leek gemakkelijk met elkaar te verwarren zijn en het al snel lijkt alsof het één en hetzelfde is. Persoonlijk zou ik het geld vanuit crowdfunding eerder als een zakelijke transactie zien, ondanks dat er ook veel of voornamelijk vanuit privépersonen gestort zal zijn.
Voor wat betreft de laatste alinea in je reactie, daar ben ik het mee eens. Wel vind ik dat verstrekte subsidie in de artikelen best wel prominent naar voren komt, waardoor het lijkt alsof er een luchtje aan zit. Maar dat is helemaal niet bekend tot op heden. Pas als blijkt dat de subsidie niet volgens de regels van de subsidie gebruikt is heeft het ook echt nieuwswaarde mijns inziens.
Tot slot is er ook geschreven dat de provincie kijkt of ze het terug kunnen halen, maar gelet op mijn en jouw reactie lijkt een faillissement daar geen geldige reden voor te zijn en zal dat lijkt me dus alleen kunnen als er onrechtmatig gehandeld is. Dat de provincie dat zegt is dan ook meer symboolpolitiek, tenzij dus bewezen wordt dat er geld voor andere doeleinden gebruikt is. Van wat ik nu gelezen heb op Edese Vos lijkt dat vooralsnog niet het geval.
Dat er gemeenschapsgeld in zit, wil inderdaad niet zeggen dat er ‘een luchtje’ aan zit, en dat suggereer ik ook niet. ‘Nieuwswaarde’: niet mee eens. Als er zo’n groot bedrag in gaat zitten en de tent gaat failliet, heeft dat zeker nieuwswaarde. Zeker omdat de subsidie samenhangt met de Edese foodvisie.
Een faillissement is bij veel subsidies wel degelijk een reden om terug te vorderen. Alleen lukt dat hier niet meer. De subsidie zal dus ‘definitief worden vastgesteld’ zoals dat heet. Die vordering zal pro forma bij de curator worden ingediend. De provincie wilde daar nog geen uitspraken over doen, maar het is heel waarschijnlijk dat ze een deel zullen terugvorderen aangezien het Fermentatielab nog niet is gerealiseerd.
Ik vond vooral de communicatie vanuit Christian erg storend. Ik stuurde in april al vriendelijke verzoeken met vragen waar de uitkering van het bedrag bleef, maar negeerde mij compleet. In de mail waarin gevraagd werd om uitstel werd ook gesteld dat ze zeer open zijn en graag alle vragen wilden beantwoorden. Quote: “We willen graag transparant zijn, dus mocht je vragen hebben naar aanleiding van deze mail dan nemen we alle tijd om die te beantwoorden. Stel je vraag door deze mail te beantwoorden. We horen je graag!”. Ook op de algemene Smaakpark email werd ik genegeerd. Ook aangetekende brieven werden niet beantwoord. Dan besluit ik verdere stappen te ondernemen na hem 5 kansen gegeven te hebben om gewoon netjes een antwoord te geven, is het net te laat (1 juni gaf het incassobureau aan niets meer voor me te kunnen betekenen, vanwege aanvraag uitstel betaling). Ik werd dus naar mijn mening expres in het ongewisse gelaten, totdat het te laat was. Ik heb overigens nog steeds geen antwoord gekregen.
Ik vind het jammer. Ik steunde zijn doel (ik was tenslotte niet voor niets investeerder) en ik was ook op de hoogte van de risico’s, maar hoe Christian zich gedragen heeft tegenover mij is echt zeer onfatsoenlijk te noemen.
Ik herken je verhaal helemaal. Ik heb ook meerdere keren per mail gevraagd hoe het zat met het uitbetalen van de termijnen en ik kreeg geen enkele keer antwoord. Dat meedoen aan Crowdfunding risicovol is dat snap ik en dat je je geld kan kwijtraken ook, maar dat mails niet fatsoenlijk beantwoord werden daar kan ik me wel kwaad om maken. Toen het blijkbaar al een gelopen race was, lees gedoemd te mislukken, kregen we als crowdfunders nog steeds mails met grootse plannen, waardoor het leek dat het allemaal wel meeviel. Achteraf was dat denk ik om ons “dom” te houden. Jammer, want ik vond het echt een leuk initiatief. Mocht er een doorstart komen, dan wens ik hem veel succes, maar ik kom er niet meer!