Marc van der Woude
De gemeente Ede houdt 26 documenten geheim die licht kunnen werpen op de juridische basis voor besloten presidiumvergaderingen. Uit een recent Woo-verzoek van de Edese Vos blijkt dat de gemeente zich beroept op bestuurlijke vertrouwelijkheid – juist in een conflict over transparantie.
De stukken gaan onder meer over de vraag of presidiumvergaderingen wel besloten mochten zijn, en wat raadsleden daarover met anderen – zoals de pers – mogen delen. De gemeente beroept zich op het ‘goed functioneren van de gemeente’ als reden om deze documenten niet openbaar te maken.
Wat is opgevraagd?
De Edese Vos vroeg via de Wet open overheid (Woo) om documenten die zijn opgesteld tijdens een bestuurlijk conflict over transparantie in het presidium van de gemeenteraad. Het gaat om juridische adviezen van senior jurist Nicole Hoos aan de griffie, het college en het presidium tussen 16 januari en 17 maart 2025. De adviezen behandelen onder meer:
- de legitimiteit van besloten vergaderingen;
- het delen van informatie door raadsleden met derden;
- de interpretatie van relevante wet- en regelgeving (Gemeentewet, Woo, Gedragscode, Reglement van Orde);
- de omgang met de pers;
- en het opstellen van een ‘escalatieladder’.
Daarnaast zijn het gespreksverslag en de correspondentie opgevraagd van het overleg op 27 januari 2025 tussen burgemeester René Verhulst, griffier Gerrit Hagelstein en raadslid Erik Wesselius.
Wat wordt wel en niet openbaar gemaakt?
Van de 38 opgevraagde documenten zijn er slechts 12 openbaar gemaakt. Deze betreffen alleen correspondentie tussen de Edese Vos en de griffie – stukken die de redactie al in bezit had. De overige 26 documenten blijven geheim.
De gemeente beroept zich op artikel 5.1, tweede lid, onder i van de Woo. Volgens dat artikel mag informatie worden geweigerd als openbaarmaking het goed functioneren van het bestuur belemmert. De gemeente vreest dat vertrouwelijke gesprekken binnen het presidium niet meer open gevoerd kunnen worden als deelnemers weten dat verslagen openbaar worden – ook niet als betrokkenen daar zelf geen bezwaar tegen hebben.
Geen transparantie over het gebrek aan transparantie
De weigering is opmerkelijk, omdat de documenten geen persoonlijke beleidsopvattingen bevatten, maar juist gaan over de juridische basis van beslotenheid. Juist die vraag – wanneer mag een vergadering besloten zijn, en wie bepaalt dat? – blijft zo buiten beeld. Daarmee ontbreekt de transparantie over de geslotenheid zelf.
De directe aanleiding voor het conflict was een openbaar werkbezoek waar de pers werd geweerd. In het daaropvolgende presidiumoverleg werd hierover enkel intern gesproken. Erik Wesselius (Mens en Milieu Ede) uitte daar kritiek op. Wesselius pleit sindsdien publiekelijk voor open presidiumvergaderingen, zolang geen persoonlijke details worden besproken. In die opvatting staat hij grotendeels alleen.
Door de documenten geheim te houden, onthoudt de gemeente burgers inzicht in hoe met dit spanningsveld wordt omgegaan. Hoe wordt beslotenheid onderbouwd? Hoe reageert het college op raadsleden die transparantie eisen? Ook die vragen blijven onbeantwoord.
De Edese Vos heeft bezwaar gemaakt tegen het besluit. We maken dit bezwaar transparant openbaar. Het wordt op 2 september door de commissie voor de bezwaarschriften behandeld.
NASCHRIFT 3 september 2025: Gisteren heeft de commissie zich over het bezwaarschrift gebogen. Zowel ondergetekende namens de Edese Vos als Heleen Thomas, de juridisch adviseur van het college, waren daarbij aanwezig. Deze laatste heeft namens het college een verweerschrift ingediend, waarop door de Edese Vos een aanvullende reactie aan het dossier is toegevoegd. De uitspraak is over 3-4 weken.
NASCHRIFT 5 september 2025: Patricia Nep, woordvoerder van het college, heeft de Edese Vos verzocht het verweerschrift te anonimiseren omdat daarin de naam en handtekening van de jurist stond. Wij hebben hiermee ingestemd. Nep gaat wat verder en stelt dat het document “uitzonderlijk in het kader van de bezwaarprocedure” is verstrekt en niet openbaar had mogen worden gemaakt; volgens haar zou publicatie een datalek opleveren en dreigt de gemeente met “melding bij de Autoriteit Persoonsgegevens.”
De Edese Vos betwist dit. Het verweerschrift is rechtmatig verkregen op basis van artikel 7:4 Awb, dat de bezwaarmaker expliciet inzage en afschrift garandeert – zonder geheime code of stilzwijgende beperking. Daarnaast biedt de AVG ruimte voor publicatie in journalistieke context (zie artikel 85, journalistieke exceptie). Het verweer dat er sprake zou zijn van een datalek is ongegrond: datalekken betreffen de verwerkingsverantwoordelijke (de gemeente), niet een journalist die een rechtmatig verkregen document gebruikt. De noemen van de naam van de jurist is gerechtvaardigd uit journalistiek oogpunt; de handtekening is verwijderd omdat die geen nieuwswaarde heeft en misbruikgevoelig is.
Gezien het grote publieke belang – en de weinig transparante houding van de gemeente – kiezen wij bij de Edese Vos bewust voor maximale openheid binnen de kaders van de wet. Inwoners van Ede hebben recht op inzicht in bestuurlijke besluitvorming, vooral wanneer die zich liever afspeelt achter gesloten deuren.
Dit artikel maakt deel uit van ons dossier ‘Democratie onder druk in Ede – over burgerinvloed, bestuurscultuur en transparantie’, onderzoek dat mede mogelijk is gemaakt door het Fonds BJP.
Wordt het niet een keer tijd om als Edese Vos de landelijk media op te zoeken. In deze tijd van bestuurlijke puinhoop in dit land en met het oog op de komende Tweede Kamer verkiezingen lijkt mij dat een heel goede zet. Pakkende voorbeelden zijn er genoeg in dit piratennest. Raadsleden die dure jaarkaaren accepteren, de achterkamertjes, het functioneren van de gemeenteraad in algemene zin (lijkt mij de kern van de problematiek in deze gemeente) etc. Je kunt er met gemak 6 pakkende afleveringen van Zembla op rij mee vullen lijkt mij. Of zie ik dat verkeerd.
We tippen de vakgenoten van andere media regelmatig, dus als ze willen kunnen ze erin duiken. Soms helpt het als een landelijk medium er ook aandacht aan besteedt, maar het echte probleem is het ontbreken van goede plaatselijke en regionale journalistiek. Ede Stad, XON, de Gelderlander, Omroep GLD, Bureau Spotlight… ze laten het allemaal liggen. De Vos pakt het controlerende werk op dat zij niet doen.
Kan helemaal wisselen wat je zegt. Ik erger me vaak wilt aan Gelderse media die zaken laten liggen. Ze zullen daar hun (financiële denk ik dan vooral) redenen voor hebben. Laat onverlet dat het probleem bij de kwaliteit en integriteit van de gemeenteraad ligt. Diep triest. Doet mij denken aan het parlement van Rusland. En dan heb ik het natuurlijk niet over de leden van de raad die hun taak wel serieus nemen. Die zijn er gelukkig ook.
En dan las ik gisteren dat Ede Stad met een digitaal dagblad komt, ze hebben er ook extra mensen voor aangenomen. Lijkt me dat ze dan wel wat extra onderwerpen kunnen behandelen.
Zo lang het de zittende partijen maar ongemoeid laat natuurlijk, dat kun je als verlengstuk daarvan niet hebben… Dus dan gaat het hele feestje al niet door.
Oh, en ook nog 12 euro per maand vragen om dit online dagblad te kunnen lezen. Ik vraag me af of het bestaansrecht heeft.