Drama voor huurders: €2.000 kosten en nauwelijks warmte

Het warmtenet van Warmtebedrijf Ede werd ooit gepresenteerd als een betaalbare en duurzame oplossing, maar veel gebruikers ervaren het als een molensteen om hun nek. De Edese Vos ontving afgelopen jaar tientallen klachten over hoge vaste lasten, gebrek aan keuzevrijheid en onduidelijke kostenopbouw.

Wat betekent het warmtenet voor de inwoners van Ede? We analyseren de cijfers, luisteren naar de verhalen van gebruikers en kijken naar de rol van Warmtebedrijf Ede, de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de nieuwe wetgeving, die nog weinig verlichting biedt.

‘Je voelt je machteloos’

Hassan, een bewoner van een studio in Ede, dacht met het warmtenet duurzaam en voordelig bezig te zijn. Zijn eindafrekening voor 2023 vertelt echter een ander verhaal: €1.800, ondanks dat hij nauwelijks thuis was. “Ik ben maar een paar nachten per maand thuis geweest door mijn nieuwe relatie, maar de kosten blijven komen. Warmtebedrijf Ede geeft vage antwoorden op mijn vragen. Je voelt je machteloos.”

Claudia, die in een flat woont, betaalt €2.500 per jaar voor warmte. “Mijn verwarming staat vaak uit, maar de vaste lasten van €55 per maand betaal ik toch. Daar komen ook nog eens kosten voor gemeenschappelijke ruimtes bij, zoals de hal. Die kosten zijn volstrekt onduidelijk.”

Desiree vertelt over haar dochter, die vanuit een woning met gasverwarming verhuisde naar een nieuwbouwappartement op het warmtenet. “Bij haar vorige woning betaalde ze €50 per maand voor gas en elektriciteit. Nu is dat €140, alleen voor warmte. Overstappen kan niet.”

Wat betaal je eigenlijk voor warmte?

De kosten van Warmtebedrijf Ede bestaan uit variabele kosten per gigajoule (GJ) en vaste lasten. Het probleem zit vooral in het hoge vastrecht. Vergelijkingen laten zien dat het warmtenet vaak de duurste optie is, terwijl een elektrische warmtepomp voordeliger uitvalt. Deze vergelijking is indicatief, omdat factoren zoals isolatiekosten verschillen per woning.

Kosten van warmte per jaar in 2024:

Toelichting: er is uitgegaan van reële kosten. Bij een warmtepomp vervalt het vastrecht op gas of warmtenet; vastrecht elektra heeft iedere woning, dit is dus buiten beschouwing gelaten. Bij de gasaansluiting komen nog de vaste kosten van de energieleverancier, deze zijn gemiddeld €80 per jaar, dit valt dus iets hoger uit dan in de tabel is vermeld. Met dank aan onderzoeker Renate Giesbers.

Ontkoppeling van de gasprijzen

Warmtenettarieven zijn gekoppeld aan de gasprijs via het ‘niet-meer-dan-anders’-principe. Dit principe, bedoeld als bescherming voor consumenten, werkte averechts toen de gasprijzen stegen.

De Wet collectieve warmte, die nog door de Tweede Kamer moet, wil de koppeling met gasprijzen gedeeltelijk losgelaten. Tarieven worden dan gebaseerd op de daadwerkelijke kosten van warmtelevering, plus een redelijke winstmarge. De ACM geeft aan dat een volledige ontkoppeling nog niet haalbaar is omdat warmtebedrijven meer tijd nodig hebben om hun boekhouding op orde te krijgen.

Het vastrecht voor warmte zou in 2025 flink verlaagd worden, maar minister Hermans van Klimaat en Groene Groei heeft dit teruggedraaid. Dit gebeurde onder druk van de warmteleveranciers, terwijl de Woonbond keer op keer heeft aangegeven dat deze hoge vaste kosten voor huurders onrechtvaardig zijn. De vaste kosten voor warmte blijven door deze koerswijziging even hoog als in 2024.

Hoewel het maximumtarief in 2024 iets is verlaagd door een rekenfout van de ACM, merken gebruikers weinig verschil. Claudia vat samen: “Ze zeggen dat de koppeling met gasprijzen wordt losgelaten, maar mijn rekening blijft stijgen. Die vaste lasten blijven veel te hoog.”

Geen keuzevrijheid

Voor veel gebruikers is het grootste probleem het gebrek aan keuzevrijheid. Warmtebedrijf Ede heeft een monopoliepositie, mede dankzij afspraken met woningcorporatie Woonstede. Huurders zijn verplicht gebruik te maken van het warmtenet, ongeacht de kosten.

Hassan zegt hierover: “Het voelt alsof je gevangen zit. Bij andere leveranciers kun je overstappen, maar hier heb je geen enkele optie.” Dit gebrek aan concurrentie versterkt het gevoel van machteloosheid, terwijl gebruikers zich afvragen of hun kosten wel eerlijk zijn.

Gebrek aan transparantie

Veel gebruikers begrijpen hun rekening niet. De kostenopbouw is onduidelijk en communicatie vanuit Warmtebedrijf Ede schiet tekort. Hassan merkt op: “Ze zeggen dat biomassa duurzaam is en dat ze geen winst maken, maar waarom betaal ik dan zoveel?”

De ACM probeert met nieuwe wetgeving transparantie te bevorderen, maar gebruikers merken daar in de praktijk weinig van. Claudia: “Je krijgt een rekening en dat is het. Geen uitleg, geen specificatie. Je moet maar vertrouwen dat het klopt.” Deze week publiceerde de ACM een nieuwe ‘Leidraad warmtelevering’ met verplichtingen voor de leverancier.

Wat doet de ACM?

De ACM speelt een belangrijke rol bij de regulering van warmtenetten. De toezichthouder stelt jaarlijks een maximumtarief vast en controleert het rendement van warmtebedrijven. Warmteleveranciers mogen gemiddeld 4,7% rendement maken, maar de ACM kan dit niet afdwingen. Hierdoor blijven klachten over hoge vaste lasten bestaan.

Warmtebedrijf Ede stelt dat de vaste lasten nodig zijn voor investeringen in duurzaamheid, onderhoud en infrastructuur. De Rendementsmonitor van de ACM laat zien dat sommige warmtenetten zeer rendabel zijn, terwijl andere nauwelijks winst maken. Hoe Warmtebedrijf Ede scoort, blijft onduidelijk, omdat het bedrijf geen cijfers deelt.

Is er een oplossing?

Hoewel de nieuwe wetgeving en het toezicht van de ACM stappen in de goede richting zijn, bieden ze voor veel gebruikers nog geen directe verlichting. Zonder meer transparantie, lagere vaste lasten en keuzevrijheid blijven de problemen bestaan.

Gebruikers voelen zich gevangen in een systeem dat ze niet begrijpen en waarop ze geen invloed hebben. De beloftes van duurzaamheid en betaalbaarheid blijven uit. Het is tijd voor een fundamentele herziening waarin gebruikers niet alleen gehoord worden, maar ook daadwerkelijk worden ontlast.