Jeannet Hubbeling over de strijd voor de natuur in Ede

Met een kleine, maar toegewijde groep zet de Stichting Milieuwerkgroepen Ede (SME) zich al sinds de jaren zeventig in voor het beschermen en herstellen van de natuur en het milieu in en rond Ede. Voorzitter Jeannet Hubbeling blikt terug op de lange strijd die de groep voert, het succes van strategische rechtszaken en de uitdagingen van burgerparticipatie in de gemeente.

Haar belangrijkste boodschap: “Als wij het niet doen, wie dan wel? Volhouden is de enige manier om iets te bereiken.”

De juridische strijd voor de natuur: een kwestie van volhouden

Voor Hubbeling en haar team is het juridisch aanvechten van vergunningen en projecten een belangrijk middel om natuurschade te voorkomen. “Veel mensen denken dat wij altijd tegen alles zijn,” vertelt ze. “Maar het gaat ons niet om het tegenhouden van verandering. Wij willen alleen dat de gemeente en projectontwikkelaars zich aan de wet houden en dat de impact op de natuur en het milieu wordt geminimaliseerd.”

Een voorbeeld hiervan is de rechtszaak tegen de Food Experience. Hoewel dit project nu van de baan is, was de rechtszaak voor SME essentieel vanwege de stikstofuitstoot. “Je kunt niet onderhandelen over natuurvergunningen,” zegt Hubbeling resoluut. “Het was voor ons niet acceptabel dat er zoveel bezoekers zouden komen zonder een passende natuurvergunning. Of er is een vergunning, of die is er niet.”

Vaak worden er binnen de gemeentelijke en provinciale politiek zogenoemde ‘geitenpaadjes’ genomen. “Politici en ambtenaren proberen vaak via achterdeurtjes de regels te omzeilen. Dit zie je vooral bij de uitbreiding van vakantieparken en megastallen. Er worden trucs gebruikt om wetten te omzeilen, en dat ondermijnt de rechtsstaat,” zegt ze fel. “We hebben te maken met partijen die hun eigen belang vooropstellen, zonder zich te bekommeren om de gevolgen voor natuur en milieu.”

Burgerparticipatie: problemen voorkomen door tijdig in actie te komen

SME werkt vaak al in een vroeg stadium samen met de gemeente om milieukwesties te bespreken. “We worden betrokken bij de eerste plannen, juist om procedures te voorkomen,” legt Hubbeling uit. Dit vroegtijdig ingrijpen is essentieel om natuurschade te beperken. “We houden alles goed in de gaten, van vergunningaanvragen tot bestemmingsplanwijzigingen, en komen in actie wanneer dat nodig is. Maar het systeem is niet bepaald gemaakt om burgers actief te laten deelnemen, het vergt veel juridische kennis om op het juiste moment in te stappen.”

“We worden regelmatig door bewoners gevraagd of we hen kunnen helpen. Vaak is het dan voldoende om de juridische procedures uit te leggen, waarmee de buurtbewoners dan weer zelf verder kunnen.” Deze voorlichting ziet SME als één van haar taken.

Druk vanuit de gemeente: dreigementen en subtiele chantage

Een van de meest schokkende ervaringen van SME was de druk die vanuit de gemeente werd uitgeoefend in de zaak rondom de Food Experience. “Een ambtenaar merkte op: ‘Als jullie doorgaan met deze procedures, weten we niet zeker of we ons nog houden aan de afspraken over het verplaatsen van beschermde dieren zoals de zandhagedis en de hazelworm.’ Dat soort subtiele dreigementen komen nooit zwart op wit, maar worden mondeling gesuggereerd,” vertelt Hubbeling. “Het is verwerpelijk dat dit soort druk wordt uitgeoefend op een actiegroep die juist probeert de wet na te leven.”

Volgens Hubbeling zijn er grote verschillen tussen de afdelingen binnen de gemeentelijke organisatie. “In Ede is het net als in andere gemeenten: je hebt een afdeling die schitterende plannen maakt om de biodiversiteit te vergroten, en daarnaast een afdeling die vakantieparken faciliteert zonder goed te kijken naar de natuur,” legt ze uit. “Deze afdelingen werken volledig langs elkaar heen, en wij proberen die zaken samen te brengen.”

Naast de druk vanuit de gemeente, kampt SME ook met de traagheid van de rechtspraak. “De rechtbank in Arnhem en de Raad van State zijn ontzettend traag,” zegt Hubbeling. “Soms moeten we jaren wachten op een uitspraak, en dat kost veel geld. De griffierechten zijn hoog, en hoewel we het geld vaak terugkrijgen als we winnen, blijven de kosten voor ons als kleine organisatie zwaar.”

Van VVD naar milieuactivisme: een pragmatische aanpak

Opvallend is dat Hubbeling ooit van plan was om de gemeenteraad in te gaan namens de VVD. “Ik wilde van binnenuit iets veranderen,” legt ze uit. “De VVD stond in mijn ogen voor goed voorbereid beleid en een pragmatische aanpak. Groenrechts, zou je kunnen zeggen. Maar uiteindelijk vond ik dat ik meer impact kon maken buiten de politiek, door mij volledig te richten op het milieuactivisme.”

Hubbeling omschrijft zichzelf als een liberaal met een groene insteek. “De partij heeft een traditie van goede milieuministers, denk aan mensen als Nijpels en Winsemius. Ik geloof in het beschermen van de natuur, maar wel met een pragmatische en liberale aanpak.”

Naast het juridisch vechten voor natuurbehoud, brengt Hubbeling ook de schrijnende situatie in de kalvermesterij ter sprake. “De bio-industrie en specifiek de kalvermesterij zijn voor ons een groot probleem. De kalveren worden opzettelijk in bloedarmoede gehouden om hun vlees wit te houden. Het is een verschrikkelijke vorm van dierenmishandeling,” vertelt ze emotioneel. “Zeven maanden lang worden deze dieren gehouden in omstandigheden die eigenlijk onmenselijk zijn. Het is triest dat dit nog steeds gebeurt en dat er zo weinig aandacht voor is.”

De toekomst: volhouden voor structurele verandering

Ondanks de obstakels blijft Hubbeling vastberaden dat SME zal blijven strijden voor de natuur en het milieu in Ede. “We houden vol, want als wij het niet doen, wie dan wel?” Ze benadrukt dat het doel van SME verder gaat dan alleen natuurbehoud: “De natuur in Ede is zwaar belast. We zitten op zeven keer de kritische depositiewaarde voor stikstof. Als we daar niets aan doen, zullen we in de toekomst alleen maar meer geld kwijt zijn aan herstelmaatregelen. Het moet nu structureel veranderen.”

Met deze vastberaden woorden laat Jeannet Hubbeling zien dat SME, ondanks haar beperkte omvang, een onmisbare stem is in de discussie over natuurbescherming in Ede. “We moeten volhouden, want alleen zo brengen we de verandering die nodig is.”

Jeannet Hubbeling deelt haar perspectief ook in de vijfde aflevering van de Tegenmacht Podcast over de kracht van burgerinitiatieven in Ede.

Dit artikel maakt deel uit van ons dossier ‘frustratie in de burgerparticipatie’, onderzoek dat mede mogelijk is gemaakt door het Fonds BJP.