Marc van der Woude
Vanavond, woensdag 3 september, organiseert de gemeente opnieuw een zogeheten ‘stadsgesprek’ over de toekomst van Ede-Stad. Eerder onderzoek van de Edese Vos toonde aan dat het ‘participeren’ vooral neerkomt op het presenteren van beleid. Wethouder Jan Pieter van der Schans weigert een gesprek over de kritische conclusies van dat onderzoek.
Opvallend is dat de gemeente de avond dit keer een ‘presentatie en informatiemarkt’ noemt. Bezoekers krijgen uitleg over het Ontwikkelkader voor de westkant van Ede en kunnen bij posters hun reactie kwijt. Daarmee bevestigt de gemeente zelf dat de inspraak vooral eenrichtingsverkeer is, waarbij de regie strak in handen wordt gehouden.
Onderzoek toont aan: regie boven invloed
De Edese Vos besloot een Woo-onderzoek in te stellen, nadat Van der Schans een gesprek met omgevingsmanager Sterre van der Zee – verantwoordelijk voor de organisatie van de stadsgesprekken – had geblokkeerd. Op basis van 242 interne gemeentelijke documenten kwamen we tot de volgende bevindingen:
- De kaders van het project stonden vooraf al vast.
- Kritische inbreng werd geregistreerd, maar zelden verwerkt.
- De wethouder werd strategisch ingezet om kritiek op hoogbouw te neutraliseren.
- De terugkoppeling naar de burgers ontbrak vrijwel volledig.
Onze analyse staat niet op zichzelf. Ook in de gemeenteraad klinkt brede kritiek op de bestuurs- en participatiecultuur, zoals bleek tijdens de Algemene Beschouwingen over de Perspectiefnota 2026-2029.
Een half jaar lang volgden we de participatiepraktijk, wat resulteerde in 21 publicaties. Onze eindconclusie: de participatie in Ede werkt niet zoals het hoort.
Nieuwe ronde, geen rekenschap
Op 24 augustus vroegen we wethouder Van der Schans om een ‘on-the-record’ gesprek over onze bevindingen. Er kwam geen reactie. Pas na een herinnering gisteren ontvingen we het korte antwoord van zijn woordvoerder: “Jan Pieter maakt geen gebruik van je aanbod.”
De gemeente gaat liever stug door op de ingeslagen weg. De fundamentele kritiek wordt genegeerd en je kunt je afvragen wat de waarde is van een participatietraject dat vooral lijkt te draaien om zenden en het managen van beeldvorming.
Waarom wij niet meer meedoen
Zolang de wethouder geen verantwoording wenst af te leggen over de bevindingen uit het onderzoek, zien wij geen reden om deze ‘stadsgesprekken’ nog te behandelen als serieuze participatie. Om die reden verslaan wij de bijeenkomst dit keer niet actief.
We nodigen inwoners die wel aanwezig zijn uit om hun ervaringen met ons te delen. Dat kan onder dit artikel. De Edese Vos blijft signalen verzamelen en het gemeentelijk beleid kritisch volgen, maar werkt niet mee aan een proces dat vooral gericht is op door de gemeente gewenste beeldvorming.
NASCHRIFT 30 september 2025: Ook bij de verplaatsing van de ziekenbarakken op het kazerneterrein was sprake van pseudoparticipatie.
Dit artikel maakt deel uit van ons dossier ‘Democratie onder druk in Ede – over burgerinvloed, bestuurscultuur en transparantie’, onderzoek dat mede mogelijk is gemaakt door het Fonds BJP.
Allard Bijlsma
Na de deceptie van participatie mbt de herinrichting van de Zeeheldenbuurt is het raadzaam om je als burger niet te laten misbruiken in zogenaamde participatietrajecten. Mijn conclusie is dat er selectief gewinkeld wordt in de wensen van burgers: als het past in het al kant en klare plan wordt het te pas en te onpas als wens van de burger geframed, ook al heeft slechts één iemand het gezegd, maar als je een enquête houdt met respons van 30% dan is het niet representatief (als de uitkomst onwelvallig is). Wat niet past wordt niet benoemd of kan niet om onduidelijke en steeds verschillende redenen. Oftewel deze trajecten zijn enorme verspilling van gemeenschapsgelden. Dure adviseurs en ambtenaren houden zich hiermee bezig terwijl de uitkomst al vaststaat. Helaas, is ook het lerend vermogen van de gemeente beperkt. Nu leren ze wel om het geen participatie te noemen, zodat daar geen commentaar meer op kan komen, maar werkelijk luisteren naar de burgers is verder weg dan ooit.
De informatieavond van 3 september ging erover waar Ede naar toe wil als het gaat om de inrichting van de openbare ruimte. De basis hiervoor is de omgevingsvisie die in 2022 al vastgesteld is en al richting geeft.
Er was ruimte voor plenaire vragen (die soms gekaapt werd door publiek om meteen aan te geven dat ze in de weerstand zaten) en vragen voor diverse medewerkers op de markt. De verkeersdeskundigen hadden een prima uitleg. Bij andere gemeentevertegenwoordigers vond ik het verhaal soms wat vaag. ‘dit is een impressie’.
Het ‘ontwikkelkader’ staat vol algemene ambities waar niemand wat op tegen zal hebben (behoud karakteristieke gebouwen, groen dichtbij elke woning, en welja: meer parken). Maar de concrete invulling ontbreekt. Er moeten 6500 woningen bij in Ede dorp (pardon ‘stad’), dik 1000 als hoogbouw op ‘t kazerneterrein, een paar leegstaande kantoorgebouwen worden benut. Nog steeds 5500 zoekplaatsen over. Maar wat en of er gesloopt gaat worden om ruimte te maken, daar was desgevraagd niets over te zeggen.
Maar al met al: interessante avond!
Dank voor je reactie Betty. Tja, Ede is geografisch gezien nu eenmaal een stad met ook alle stadse problemen die erbij horen, dus laten we het beestje dan ook gewoon bij de naam noemen: stad.
Ik snap dat iedereen een plekje om te wonen moet hebben, dat uitbreiden lastig is en dat inbreiding (dus meer en hogere hoogbouw) dan de voornaamste oplossing is. Daar ben ik dan op zich ook niet op tegen. Infrastructurele knooppunten en wegen zoals rondom het station of de Dreeslaan/Keesomstraat lijken me daarvoor ook de meest logische plekken, dus daar ben ik ook niet op tegen (en nee, het is niet zo dat ik dat zeg omdat ik het niet vanuit mijn achtertuin kan zien, want dat kan ik wel degelijk). Meer hoogbouw kan tegelijkertijd ook meer ruimte voor groen opleveren, helemaal goed en dat komt de geluksfactor en leefbaarheid ook alleen maar ten goede.
Ik hoop echter vooral dat het esthetische verhaal me kan bekoren. Om wat (mijns inziens) succesjes te benoemen, ik vind dat de recente nieuwbouw in het centrum tegenover Bojangles geslaagd is, evenals het al wat oudere nieuwbouw waar de Scapino en dergelijke zich in bevinden. Ook het terugbrengen van verschillende gevels in oorspronkelijke staat spreekt me aan, net als de nieuwbouwwijk Enka. Gemeenschappelijke deler daarin is dat de gebouwen karakter hebben. De 2 woontorentjes in het centrum vind ik dan weer zielloze blokkendozen en ik hoop dan ook van harte dat nieuwe hoogbouw in Ede qua uiterlijk in een oudere bouwstijl met karakter gebouwd wordt.
Maar wellicht ben ik met die mening in de minderheid, er zullen immers ook mensen te vinden zijn die het omgekeerde mooi vinden. Qua participatie zou de gemeente dat dan ook mooi kunnen testen door uiterlijk van nieuwbouw te laten kiezen door inwoners op eenzelfde manier zoals ook voor het uiterlijk van het Marktplein of kunstwerk op de Ginkelse Hei gekozen is (waar inwoners uit 3 ontwerpen konden kiezen en de meeste stemmen gelden).
In mijn ervaring is participatie in Ede een wassen neus.
2 maal 3000 handtekeningen ophalen voor een autoverbinding bij de Kerkweg, die al in het bestemmingsplan staat en noodzakelijk is vanwege de nu ontstane barrière tussen noord en zuid (regeringsbeleid is het dit tegen te gaan). 3 “schouwen” met de wethouder en minder validen omtrent de Somatunnel, die de oplossing moet zijn, maar voor sommigen een onneembare hindernis en dan zwijgen we nog over de onveiligheid in het donker en bij vorst.
Overigens is de diepte noodzakelijk zodat hulpdiensten niet hoeven om te rijden, bevestigt dus de barrierevorming. Busdienst naar ziekenhuis en centrum vanaf seniorencomplex opgeheven omdat die te ver moest omrijden, nogmaals…
Verder wacht ik nog steeds op een afspraak op verzoek van wethouder Van der Schans omtrent speeltuin de Zanderij, ook hier in Ede Zuid. Inmiddels heeft Malkander het overgenomen, maar van de wethouder heb ik niks meer vernomen. Samenwerken met de gemeente Ede, zeker als vrijwilliger. Ik doe het nooit meer, ze maken misbruik van je, komen afspraken niet na en maken zaken onnodig ingewikkeld.
Om nog maar te zwijgen over de chaos hier met alle werkzaamheden aan de weg. Communicatie is iets moeilijks.