Marc van der Woude
De Edese gemeenteraad boog zich gisteravond opnieuw over de toekomst van het Warmtebedrijf Ede. Na herhaalde overtredingen en grote zorgen over de biomassacentrales lag de vraag op tafel: moet het warmtenet verder uitbreiden, of juist worden begrensd?
Een kleine, felle minderheid in de raad – Mens en Milieu Ede, BurgerBelangen, GroenLinks, DPE en FvD – wil dat het gemeentebestuur het Warmtebedrijf een halt toeroept. De coalitiepartijen, gesteund door PvdA en D66, kiezen voor een geleidelijke koers: doorgaan met de verduurzaming, maar binnen de kaders van de nieuwe Warmtewet. Het college van burgemeester en wethouders hield die lijn overeind.
Voor inwoners is het belangrijk om te weten welke posities partijen innemen ten opzichte van het disfunctionerende Warmtebedrijf Ede. In de publieke perceptie wordt de gemeenteraad regelmatig gebrek aan daadkracht en bestuurlijk ‘gezwabber’ verweten. Daarom heeft de Edese Vos – net als bij het vorige spoeddebat – de standpunten van de fracties geanalyseerd en gewogen, op basis van hun stemgedrag, motie-indienerschap en bijdragen in het debat.
Verantwoording – We realiseren ons dat er altijd iets op af te dingen valt. Het is een momentopname van een complex dossier, en het blijft voor inwoners niet eenvoudig om te zien waar partijen precies voor staan. Met deze experimentele aanpak proberen we dat inzicht te vergroten. Laat gerust weten wat je ervan vindt in de reacties onder het artikel – jullie feedback helpt ons om deze methode verder te verbeteren.
De belofte van BIT: verduurzaming of schijnbeweging?
Een belangrijk deel van het debat ging over BIT, het datacenter aan de Galvanistraat, dat restwarmte zou gaan leveren aan het warmtenet. Volgens wethouder Versteeg kan die bron – zogeheten datathermie – nog dit jaar worden aangesloten en zou die voldoende zijn voor zo’n duizend woningen.
Dat leek goed nieuws, maar meerdere raadsleden betwijfelden of BIT wel echt verschil maakt. De Bloemenbuurt, een van de wijken die mogelijk wordt aangesloten, telt zelf al ongeveer vierhonderd woningen. Oppositieleden vroegen of de nieuwe duurzame bron niet direct wordt opgeslokt door die uitbreiding – waardoor per saldo nog steeds evenveel hout wordt verstookt.
“De wethouder zegt dat er duurzame opwek tegenover uitbreiding moet staan,” zei MME-raadslid Wesselius. “Maar die bronnen zijn er gewoon nog niet. Dat horen we al vijf jaar van het Warmtebedrijf.”
Ook BurgerBelangen uitte twijfel. Fractievoorzitter Van Druiten vroeg of de wethouder kan garanderen dat er, ondanks nieuwe aansluitingen, niet méér hout wordt verstookt. Versteeg antwoordde dat de warmtevraag in de Bloemenbuurt wordt gecompenseerd door de nieuwe datathermie. Die uitleg overtuigde de oppositie niet: de daadwerkelijke bijdrage van BIT is naar schatting hooguit 2,5 procent van de totale warmtelevering in Ede – symbolisch, maar niet structureel.
Uitbreiden of stoppen: twee visies op tafel
De kern van het debat draaide om de vraag: moet Ede doorgaan met het warmtenet zolang biomassa de hoofdbasis blijft?
Voorstanders van een stop wijzen op gezondheidsschade, gebrek aan keuzevrijheid en een groeiende afhankelijkheid van één bedrijf. De coalitie en het college vinden juist dat stoppen de verduurzaming vertraagt. Maar alternatieve bronnen – zoals geothermie of rioolwarmte – vergen nog jaren ontwikkeling.
Wethouder Versteeg ontraadde daarom de motie om geen verdere uitbreiding van het warmtenet toe te staan. Hij hield vast aan de lijn dat uitbreiding mag doorgaan, mits er tegelijk nieuwe duurzame bronnen worden toegevoegd. Daarmee, zo vonden oppositiepartijen, schuift het college de verantwoordelijkheid opnieuw naar het Warmtebedrijf zelf – het bedrijf dat juist onder vuur ligt vanwege overtredingen en misleidende duurzaamheidsclaims.
Wat verandert er concreet?
De raad besprak negen moties, waarvan er acht in stemming kwamen.
Een deel kreeg steun, maar de meeste “harde” voorstellen haalden het niet.
Het college deed wel enkele toezeggingen, waaronder een plan om het warmtenet te verduurzamen – de zogenoemde routekaart, die uiterlijk in het eerste kwartaal van 2026 naar de raad komt.
Daarnaast wordt onderzocht of permanente emissiemeting juridisch kan worden afgedwongen en komt er steun voor bewoners die gezamenlijk een claim voorbereiden tegen het Warmtebedrijf.
Correctie – Door een storing tijdens de stemmingen is de informatie van twee moties niet goed verwerkt in deze tabel:
– Uitfaseren biomassacenttrales (MME e.a.) 6 voor 31 tegen
– Schone lucht in Ede – continumeten en handhaven (MME e.a.) unaniem aangenomen
De belangrijkste uitkomsten:
- Geen stop op uitbreiding: het moratorium werd met 25 tegen 12 stemmen verworpen.
- Geen directe uitfasering van biomassa: verworpen met 7 tegen 30 stemmen.
- Wel een routekaart: plan van aanpak voor verduurzaming in voorbereiding.
- Wel strengere handhaving: onderzoek naar continu-meting loopt via de ODDV.
- Wel steun voor bewoners: motie over collectieve claim aangenomen.
- Wel marktonderzoek: de VVD-motie over een “gezonde warmtemarkt” kreeg brede steun.
Politieke verhoudingen: kleine minderheid trekt aan de noodrem
Het stembeeld liet zien hoe breed de kloof is in de raad. De fracties van MME, BurgerBelangen, DPE, GroenLinks en FvD vormen samen een minderheid van negen zetels. Zij willen harde grenzen stellen, biomassacentrales uitfaseren en verdere groei van het warmtenet stoppen. De rest van de raad – dertig zetels – kiest voor een bestuurlijke aanpak: verbeteren binnen het bestaande systeem.
De coalitie houdt zo de meerderheid stevig in handen. Hun lijn is: het warmtenet is een belangrijk onderdeel van de energietransitie, en het Warmtebedrijf verdient, ondanks alle ellende, toch de kans om zich te bewijzen.
“Niet blokkeren, maar bijsturen,” vatte een raadslid de stemming van de meerderheid samen. “We willen dat het schoner wordt, maar we gooien de sleutel niet weg.”
Analyse: vertrouwen op krediet
Het debat liet vooral zien dat het vertrouwen in het Warmtebedrijf diep is gespleten. Een deel van de raad ziet het als een partner die nog één kans krijgt om te verduurzamen, de rest als een bedrijf dat die kans allang verspeeld heeft.
De komende maanden moet blijken of dat vertrouwen opnieuw gerechtvaardigd is. Als de beloofde alternatieve bronnen uitblijven en de uitstoot niet daalt, zal de roep om harde grenzen alleen maar sterker worden.
Zo erg verdeeld is de raad niet. Natuurlijk zoek je naar bestuurlijke oplossingen echter het warmtebedrijf heeft de sleutel en zij moet hun bedrijfsvoering op orde brengen. Laten zij vooral investeren in hun personeel die dit technische hoogstandje in de lucht moeten houden en het stookproces onder wisselende omstandigheden volledig onder de duim krijgen. Het zijn hoogwaardige ovens daar hoort hoogwaardig opgeleid en getraind personeel bij.
Met andere woorden, we blijven aanmodderen…. En het WBE lacht in zijn vuistje. De storm is weer gaan liggen, komen ze toch weer weg met het gevoerde beleid en smoesjes waarom er dingen anders gelopen zijn.
Het is voor mij onbegrijpelijk dat een bedrijf dat keer op keer heeft laten zien dat het onbetrouwbaar is in afspraken en misleidend is in zogenaamde duurzame bedrijfsvoering nog een laatste kans krijgt. Ik mis de daadkracht binnen dit college.