Monumentale en waardevolle bomen in Ede: waar zijn ze?

Bomen zijn belangrijk voor Ede. Ze vormen ons ‘groene kapitaal’. Ze koelen de stad in de zomer, bieden ruimte aan biodiversiteit en slaan CO2 op. De afgelopen jaren heeft de gemeente alle monumentale en waardevolle bomen in kaart gebracht.

Het bomenbeleid van de gemeente wordt uitgelegd in het artikel ‘Voor elke boom die wordt gekapt een nieuwe geplant’.

Een monumentale boom is een boom van een zeldzame soort of type of die tenminste 80 jaar oud is. Of een boom die onderdeel is van een monumentale omgeving of een object dat belangrijk is voor de cultuur en geschiedenis. Of een gedenkboom geplant bij een gebeurtenis die belangrijk is voor de samenleving.

Monumentale bomen. Van links naar rechts:
1) Misschien wel de meest iconische boom in Ede: de zogenaamde ‘Tulpboom’ uit 1888, een Sequoia(dendron giganteum), achter de brandweerkazerne, op het vroegere terrein van houthandel Tulp.
2) Rij Gewone beuken uit 1930, aan Op den Berg.
3) Een Struikmagnolia uit 1960 aan de Bergstraat tijdens de bloei.

Een waardevolle boom is een boom die duurzaam is en zich goed kan blijven ontwikkelen. Of een boom die zich verder kan ontwikkelen tot monumentale boom. Of een boom die tenminste 40 jaar oud is.

Waardevolle bomen. Van links naar rechts:
1) Atlasceder voor het gemeentehuis.
2) Een rij zuilvormige eiken uit 1960 aan Op den Berg.
3) Veldesdoorns uit 1972 aan de Arthur van Schendellaan.

De bomenkaart van Ede

Je vindt alle bomen ingetekend op de bomenkaart van Ede. Je kunt hier inzoomen op je eigen wijk.

Op de bomenkaart is elke belangrijke boom ingetekend. Ter oriëntatie: (1) Kuiperplein. (2) Gemeentehuis. (3) Openluchttheater. (4) Arnhemseweg in het centrum. Belangrijke bomen worden aangegeven in kleuren: de monumentale bomen in paars (gemeente) en oranje (particulieren), de waardevolle bomen in groen (gemeente) en blauw (particulieren).

Alle oude en grote bomen zijn dus in kaart gebracht, voor elke hoek van de straat en in elke tuin. Wil je een (naar eigen mening) weinig waardevolle boom als een esdoorn kappen, maar op de gemeentelijke kaart staat die aangegeven als ‘waardevol’, dan is de kans klein dat je een kapvergunning krijgt. Van een boom met het predicaat ‘monumentaal’ moet je sowieso afblijven. Op deze manier probeert de gemeente het groene beeld van Ede te bewaren.

Dit heeft niet alleen consequenties voor ons als bewoners, maar ook voor de gemeente zelf. Een voorbeeld is het nieuw te ontwikkelen Noordplein bij station Ede-Wageningen. Door de aanleg van een fietstunnel onder het spoor in 2024, moet de huidige kiss-and-ride worden opgeschoven. Omdat hier twee zomereiken uit 1930 (in de weg) staan, is besloten de kiss-and-ride precies rond de bomen te laten lopen. Kappen was dus geen optie.

Arboretum en pinetum in Ede

Dat is misschien maar goed ook, want vrijwel alle echt oude bomen in Ede zijn verdwenen. De oudste bomen in Ede zijn van ongeveer 1880.

Op zich is dat logisch, want bos is altijd een economische factor geweest. Je ziet dat nog bij het in particulier bezit zijnde landgoed De Valouwe, tussen Ede en Wekerom, waar nog jaarlijks een stuk volgroeid bos wordt gekapt en daarmee verdwijnen de oudste bomen. Met bomenkap werd en wordt geld verdiend. Monumentale bomen vind je in Ede vooral in het oude centrum, op de Paasberg, in de tuinen van de huizen langs de Stationsweg en op de landgoederen Kernhem en Hoekelum. Staan bomen langs wegen, dan sneuvelen ze vaak bij werkzaamheden. Zo zijn recentelijk alle waardevolle Veldesdoorns (uit 1977) langs de Vossenakker gekapt, voor de aanleg van een nieuwe riolering.

Ede ligt grotendeels op zandgronden. Hierdoor vind je rond Ede bepaalde boomsoorten veel en andere weer minder. Een overzicht van veel voorkomende boomsoorten vind je op de website Atlas van Ede.

Ede heeft ook een informeel arboretum (bomentuin) en een pinetum (naaldbomentuin), de Dennenhorst aan de Boslaan in Lunteren.

Lees ook: Plant Ede beste bomen van Nederland?