Edese Vos
Volgens wethouder Arnold Versteeg plant Ede de beste bomen van Nederland. Dit baseert hij op een onderzoek van Natuur & Milieu waarvan de resultaten vandaag bekend zijn gemaakt.
Versteeg maakte dit trots met een tweet wereldkundig. Aangezien hij maar eens per half jaar iets tweet, valt zoiets meteen op. Nu is het in Ede gebruik om van elk lijstje waarin ‘we’ voorkomen meteen te kijken wat er selectief uit kan worden gevist om in te zetten in de citymarketing. Daarom heeft de Edese Vos het genoemde onderzoek zelf ook maar even doorgenomen om te checken wat er precies in staat. En dat is wel interessant. Omdat niets de Edenaar méér aan het hart gaat dan heide en bomen, gaan we er wat dieper op in.
Onderzoek in 28 grote gemeenten
“Gemeenten kunnen meer doen voor biodiversiteit door de juiste bomen te planten,” meldt milieuorganisatie Natuur & Milieu. Dat blijkt uit een groot bomenonderzoek onder 28 grote Nederlandse gemeenten. De onderzoekers keken naar de gemeentelijke data van 2,5 miljoen bomen. Uit het onderzoek blijkt dat driekwart van de geplante bomen goed is voor de biodiversiteit in de stad.
Uit de studie blijkt ook dat gemeenten zogenaamde invasieve exoten planten en dat dat door de jaren heen niet is afgenomen. Dat zijn boomsoorten die hier van nature niet voorkomen en schadelijk zijn voor dieren en planten in hun buurt. “We hopen dat gemeenten aan de hand van deze studie nog eens goed kijken naar hun bomenbeleid en voor de échte biodiversiteitsboosters gaan,” aldus Rob van Tilburg, directeur programma’s Natuur & Milieu.
Met het onderzoek ontstaat voor het eerst een landelijk beeld van het boomplantbeleid van Nederlandse gemeenten. “Het besef dat we bomen moeten planten heeft inmiddels aardig wortel geschoten, maar we vergeten nog vaak het belang van een zorgvuldige keuze bij het selecteren van boomsoorten. Je hebt soorten die aan honderden insectensoorten een thuis bieden, maar ook bomen die nauwelijks voedsel bieden aan insecten en vogels,” aldus Van Tilburg.
Groene en zwarte bomen
Onderzoekers van Floron en Wageningen University en Research zijn als adviseur betrokken bij het onderzoek. Er werd een groene bomenlijst opgesteld met maar liefst 97 veelal inheemse boomsoorten. Uit de resultaten blijkt dat de zomereik, es en gewone linde de meest geplante soorten zijn in de onderzochte gemeenten. Deze bomen zijn vaak al een ecosysteem op zich: op een zomereik kunnen wel zo’n 450 insectensoorten leven.
Daarnaast is een zwarte bomenlijst opgesteld met bomen die van nature niet in Nederland voorkomen. Bekende voorbeelden zijn de Canadapopulier en de Amerikaanse eik. Op de Amerikaanse eik leven slechts tien insectensoorten, een groot contrast met zijn inheemse tegenhanger de zomereik. Invasieve soorten verspreiden zich vaak makkelijk en verdringen andere bomen, dieren en planten. De kweek en handel van sommige boomsoorten is daarom zelfs bij wet verboden in de Europese Unie.
Ede heeft (samen met Amersfoort) met 81 procent het ‘groenste’ bomenbestand van de 28 grote gemeenten. Bron: Natuur & Milieu.
Slim planten voor biodiversiteit
Het is niet eenvoudig om de biodiversiteit in steden te verbeteren, maar door slim te planten kunnen gemeenten de vogels en insecten in de stad echt vooruit helpen, vindt Natuur & Milieu.
Bomen zijn heel bepalend voor de kwaliteit van de natuur in de stad. Vanwege hun omvang en het feit dat ze tientallen jaren blijven staan. Bomen houden steden leefbaar: ze zorgen voor verkoeling, een betere waterhuishouding in de stad, halen vervuiling uit de lucht en bieden huisvesting.
Natuur & Milieu benadrukt dat bescherming en ontwikkeling van de stadsnatuur steeds belangrijker wordt: steeds meer oppervlak van ons land wordt bebouwd. Bovendien zijn veel mensen liefhebbers van bomen. Uit een recente studie van het Planbureau van de Leefomgeving bleek dat een flinke boom in de buurt al snel tot vijf- tot tienduizend euro extra verkoopwaarde van je woning leidt.
Hoe doet Ede het echt?
Dan nu de data. Voor Ede is gebruik gemaakt van de bomenkaart van Ede met daarop alle monumentale en waardevolle bomen. Dat zijn vooral oudere bomen, dus in hoeverre dat iets zegt over het actuele plantbeleid is de vraag.
Op basis van deze data scoort Ede samen met Amersfoort het hoogst op ‘groene bomen’, namelijk 81 procent. Het aandeel ‘zwarte bomen’ is 4 procent, waarmee Ede een middenmoter is. Ede staat in de top-8 van gemeenten met veel Canadese populieren en Amerikaanse eiken in de openbare ruimte, en dat zijn invasieve soorten.
Vergeleken met de andere grote gemeenten heeft Ede wel de allerlaagste diversiteit in bomen. In Ede bestaat meer dan de helft van de bomen uit slechts drie soorten. Een derde (35,8 procent) zijn zomereiken en een tiende (10,1) beuken.
Ede heeft (direct gevolgd door Deventer) de allerlaagste diversiteit in het bomenbestand. Bron: Natuur & Milieu.
Meer over het Edese bomenbeleid lees je in het artikel ‘Voor elke boom die wordt gekapt een nieuwe geplant’.
Marc van der Woude
Jurre van Breugel
Mooi artikel en inderdaad, vaak haalt iemand of in dit geval een gemeente selectief data uit een onderzoek. Opzich staat Ede er dus niet zo slecht voor, maar dit onderzoek leent zich er perfect voor om meer te leren en in de toekomst te verbeteren. Meer verschillende “groene” soorten voornamelijk. Concrete handvaten dus om het beter te doen. Hopelijk denken de verantwoordelijken binnen de gemeente er ook zo over i.p.v. alleen te denken dat alles al “het beste” is.
Ik moet hier zo om lachen, als het niet dieptriest is… In 2018 ging de wijk Ede Noord op de schop. Nieuwe riolering, gas etc werd geplaatst. Prachtige bomen (61!) sneuvelden. Nu 5 jaar later zitten we nog steeds met voor de derde keer afgeknapte boompjes! Ede Noord is duidelijk geen prestige object…
Ter info Gerrie: hier staan meerdere mooie burgerinitiatieven tegenover (o.a. via Ede Doet en enkele werkgroepen). In goede samenwerking met de gemeente Ede, zullen deze ook in 2024 verder worden uitgevoerd. Op die manier zijn bijvoorbeeld al duizenden bloembollen geplant in de wijk en zullen binnenkort nieuwe bomen en struiken worden geplaatst in Park Reehorst. De gemeente Ede financiert daarbij het voorstel vanuit de bewoners van Ede Noord.
Hallo Edese Vos. Ik lees jullie artikelen met veel interesse maar hier hadden jullie misschien beter een deskundige om advies gevraagd. ‘Ede staat in de top-8 van gemeenten met veel Canadese populieren en Amerikaanse eiken in de openbare ruimte, en dat zijn invasieve soorten.’ Dit is niet juist. Canadese populieren en Amerikaanse eiken zijn uitheems maar niet invasief. Invasieve soorten zijn bijvoorbeeld de hemelboom en de Amerikaanse vogelkers. Nederland heeft momenteel het klimaat van Parijs 50 jaar geleden. Dan is het juist verstandig ook uitheemse bomen aan te planten. Zo zijn we klaar voor de toekomst.
We hebben ons gehouden aan de classificering uit het rapport van Natuur & Milieu waarnaar in het artikel is gelinkt. Hier wordt de Canadese populier “potentieel invasief” genoemd en de Amerikaanse eik omschreven als een boom die “soms voor problemen zorgt in natuurgebieden. Ze verspreiden zich makkelijk en beconcurreren inheemse soorten.” Beide staan op de zwarte lijst.
In het rapport wordt dit als volgt toegelicht: “Op basis van verschillende bronnen is bepaald of een soort inheems of uitheems is. Een uitheemse soort kan grote meerwaarde hebben voor de biodiversiteit; deze soorten zijn toegevoegd op de groene lijst. Sommige (maar niet alle) uitheemse soorten zijn invasief. Deze invasieve exoten vormen de zwarte lijst.”
Het is natuurlijk prima dat bomendeskundigen met elkaar van inzicht verschillen, maar ons journalistieke kader is het correct weergeven van wat in het rapport staat, niet het vanuit een deskundigenperspectief onder kritiek stellen van het rapport zelf.
Eens Karin. Ik zou dan ook wel benieuwd zijn naar de scores van de gemeenten wanneer je een blik in de toekomst werpt. Daarmee bedoel ik: in 2050 heeft Nederland naar verwachting het klimaat dat momenteel Parijs heeft, volgens mij te vergelijken met dat van Bordeaux 50 jaar geleden. Stel we zouden in 2050 aanbelanden, zijn de huidige bomen die aangeplant worden dan nog bestand tegen dat klimaat? Of kunnen we beter de soortenmix van jonge aanplant iets wijzigen, en dan met name de soorten die het meest aangeplant worden en dus grotere impact hebben. We hebben de afgelopen jaren natuurlijk wel gezien dat beuken zich niet comfortabel voelen bij de drogere en warmere zomers, om maar een voorbeeld te noemen.
Verder valt me hier in de wijk ook op dat veel jonge aanplant binnen 2 jaar het loodje legt en dan moet er weer opnieuw aangeplant worden. Als ik het goed gezien heb is die sterfte het hoogst onder aanplant in de voorjaarsronde, wat mij logisch te verklaren lijkt doordat in het voorjaar of aansluitend de zomer al snel droogteperikelen en warmte/hitte voorkomen. Je zou dan kunnen beredeneren dat de gemeente alleen nog in de herfst gaat aanplanten, wat hen kosten bespaart (liefst in te zetten in het groenbeleid) en inwoners meer groen oplevert.