Marco te Brömmelstroet
Stel. Stel, je hebt een zwembad en je hebt geïnvesteerd in een nieuwe glijbaan om het zwembad een nieuwe kwaliteitsimpuls te geven. En stel, dat bij ingebruikname al snel blijkt dat verschillende gebruikers van die glijbaan gewond raken. Vooral kinderen. Stel dat daar zelfs driemaal een ambulance voor moet uitrukken. Wat doe je dan?
Omwonenden, automobilisten, fietsers, kinderen, experts en politici zitten allemaal in hun maag met de gevaarlijke situatie die er is ontstaan bij de nieuwe turborotonde op de Zandlaan. In een hele kleine ruimte is hier geprobeerd om zowel een goede doorfietsroute voor fietsers als de doorstroming van het groeiende aantal auto’s een plek te geven. Burgers en experts die betrokken waren bij het ontwerp hiervan geven aan dat zij al vroeg aan de bel trokken: je kunt hier niet alles een plek proberen te geven op een manier die ook veilig is. Toch is precies dat gebeurd.
Maar goed. Twee maanden later hebben we zeven geregistreerde ongevallen, zeker vijf gewonden waaronder een peuter, heel veel meer bijna aanrijdingen, angstzweet bij automobilisten, RTL5 verslaggevers die hun ogen niet geloven en ouders die hun kinderen hier niet meer zelfstandig overheen durven te sturen. Wat nu?
Gemeente Ede in actie
Twee maanden lang konden we met z’n allen nog net doen alsof het iets is wat nu eenmaal normaal is op onze straten. Net als bij de Kade, of de Slotlaan, of de Kastelenlaan, of de Klaphekweg vinden er nu eenmaal overal in Ede heftige ongevallen plaats. En net als bij de glijbaan hierboven zijn hier ook vaak kinderen het slachtoffer.
Maar nu roepen raadsleden en omwonenden op tot actie. Onder druk wordt alles vloeibaar. En nadat er een burgeractie werd aangekondigd en er een besloten woordvoerdersoverleg plaatsvond kwam er een publieke reactie vanuit wethouder De Pater.
“Sorry ouders, sportclubs en scholen, de doorstroming van auto’s is nu eenmaal het allerbelangrijkst.”
De urgentie wordt gevoeld, maar acute actie lijkt niet mogelijk. In plaats daarvan wil men nu eerst meer studie doen, camera’s ophangen om eens te kijken wat er gebeurt, een schouw, nog eens een overleg over een week, en wat extra waarschuwingsborden. De boodschap naar de burger: ‘We hebben geen idee wat er misgaat, we gaan er serieus naar kijken’. Maar ook: ‘Het komt door het gedrag van fietsers en automobilisten. Sorry ouders, sportclubs en scholen, maar de doorstroming van auto’s is hier nu eenmaal het allerbelangrijkst. Dus u blijft hier sowieso de komende maand nog gevaar lopen.’
Dat is al een stap voorwaarts na het beschamende bord met ‘Fietser, voorrang moet je niet nemen maar krijgen’. Maar nog steeds volstrekt onvoldoende.
De glijbaan in De Peppel
De oplettende lezer wist natuurlijk al dat die glijbaan geen gedachte-experiment was. In november 2018 werd de Crazy Cone in zwembad De Peppel geopend en al vrij snel weer gesloten na meerdere blauwe plekken en zelfs een gebroken enkel. Drie keer rukte een ambulance uit. Een woordvoerder van de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) in De Gelderlander: ‘Er is een goedkeuringscertificaat, maar als er in zo’n korte tijd zoveel ongelukken gebeuren, dan is het niet verstandig om de glijbaan open te houden.’
Met de opdracht aan het zwembad om de glijbaan per direct te verzegelen, samen te studeren op aanpassingen en pas weer open te gaan na een herkeuring. Hoelang dat zou duren was onbekend. Een woordvoerder van het zwembad: ‘Wij hopen natuurlijk dat het onderzoek niet te lang duurt, maar voor ons is één ding duidelijk: de baan blijft dicht totdat het veilig is.’ Het onderzoek en de aanpassingen duurden acht maanden en in juli 2019 ging de vernieuwde, en nu bredere en minder steile glijbaan ‘met een gerust hart’ weer open.
Standaard veiligheidsdenken
In geen enkele fabriek, winkel of zwembad zouden we het OK vinden als zoveel mensen gewond raken of bang zijn. En we zouden, zeker bij herhaling, daarbij niet wijzen naar de eigen verantwoordelijkheid van mensen om veilig om te gaan met een gevaarlijke machine, gladde vloer of te steile glijbaan. Dat is niet alleen moreel een probleem, maar ook juridisch onhoudbaar.
In een reactie op een vorig artikel op de Edese Vos verwees lezer en jurist Christiaan naar het Kelderluikarrest en Jetblastarrest. De verantwoordelijkheid om maatregelen te nemen bij een onveilige inrichting ligt niet bij de gebruiker, maar bij de ontwerper. Mensen maken nu eenmaal fouten, en als dat tot letsel kan leiden moet de omgeving daarop worden aangepast. Het is wachten tot iemand de gemeente juridisch aansprakelijk stelt.
“Het is wachten tot iemand de gemeente juridisch aansprakelijk stelt.”
De huidige turborotonde heeft een veel te krappe bocht naar de Zandlaan en door de hoek die daardoor ontstaat kunnen automobilisten hier niet op een veilige manier gebruik van maken. Dat ligt niet aan die automobilisten, of aan de fietsers, e-bikes, fatbikes of scooters. De inrichting zelf deugt niet. Net als bij algemeen veiligheidsdenken (zie de Hierarchie van Controle in het schema hieronder) kijk je hierbij allereerst naar het weghalen van het gevaar (bovenaan) in plaats van het gedrag aan te passen of potentiele slachtoffers extra te beschermen (onderaan).
De enige juiste oplossing
Sluit net als bij de onveilige glijbaan onmiddellijk deze situatie af. Vooral de afslag van de rotonde naar de Zandlaan. Zorg er direct voor dat je inwoners veilig gebruik kunnen maken van deze verbinding. Zorg ervoor dat zowel automobilisten als fietsers zonder doodsangst onderweg kunnen zijn. En zorg ervoor dat onze kinderen geen levensgevaar lopen op weg naar hun school, hun sport of hun vrienden. Het gebeurt vaker, zoals in Doetinchem.
Vervolgens kun je, met een gerust hart, onderzoek doen naar óf en hóe deze plek weer veilig open zou kunnen. Dan denk ik graag mee: hoe kun je hier je eigen S.T.O.M.P. principes (Stappen en Trappen op één, de privé-auto als laatst) in de praktijk brengen? Hoe kun je er met verhogingen en versmallingen voor zorgen dat niet de doorstroming van auto’s, maar de veiligheid van fietsers hier centraal staat? Kun je misschien zelfs meerdere vliegen in één klap vangen?
Eénrichtingsverkeer kan direct zorgen voor minder geluidsoverlast voor bewoners rondom de Suze Robertsonstraat, voor rustigere en veiligere straten voor fietsers en wandelaars (net als in Houten) en voor een fijnere openbare ruimte voor alle studenten van de CHE.
Totdat onze wethouder met deze enige juiste oplossing komt, gaan wij doen wat van eigenlijk van hem verwacht mag worden. Vanaf maandag gaan wij met een groep van ruim 25 bezorgde ouders en omwonenden bij drukke momenten op de weg staan. Ons doel is om alle mensen te helpen hier veilig over te steken. Totdat de situatie zelf veilig is. Wil je ook voor de veiligheid van onze kinderen staan? Meld je dan aan en/of steun ons, zoals verschillende sportverenigingen al doen.
We hopen uiteraard dat we dit niet hoeven blijven te doen. Kom op wethouder, toon wat moed en ga achter je eigen beleid staan. Stappen en trappen op één, meer op de fiets, het 8-jarig kind dat zelfstandig naar school moet kunnen. Dat vraagt om een bestuurder die niet alleen luistert naar zijn verkeerskundige, maar ook naar zijn inwoners. Het vraagt om een bestuurder die moedige keuzes maakt.
Marc van der Woude
Edese Vos
Gastauteur
Van harte mijn instemming met dit artikel! Prima als men een mooie fietsroute aanlegt, maar NOOIT ten koste van onze veiligheid (en die van onze kinderen). En als die doorstroming van het autoverkeer zo belangrijk is, had men deze fietsroute nooit mogen aanleggen!
Treffende vergelijking met de glijbaan.
Ik fiets over die rotonde op mijn niet-elektrische fiets naar mijn werk en terug en kijk altijd of de auto’s mij zien. Toch sta ik alsnog meerdere keren per week strak op de rem om niet van m’n fiets te worden gereden.
Dat ligt echt niet aan de automobilisten die ongetwijfeld geen intentie hebben om mij aan te rijden of aan de gemiddelde fietser zoals ik, maar aan het ontwerp.
Tijd om het voor iedereen veilig te maken. Tot maandag!
‘When we fault a human user for being human, we are demanding that the human user be superhuman. In such a case the failure is not human error. It’s species error. And because the species is a well known constant, species error in system failure is not the fault of the human user. It’s the fault of the system’s designers.’
– Professor Peter Norton
Heel leuk die burgeractie, maar als hardwerkende loodgieter wil ik dit soort bureauhelden graag ook tegenspreken. Waar de schrijver van dit artikel misschien fijn met zijn fiets of met het openbaar vervoer naar zijn werk kan, kan ik dat als loodgieter dus niet! Er rijden ook mensen op de weg omdat ze een baan hebben of iets moeten doen waarvoor ze de auto moeten gebruiken. Of zal ik al mijn gereedschap op de fiets of in het OV meenemen? Als de schrijver een keer een lekkage heeft, en mij belt, dan zal ik hem hard uitlachen en zeggen dat ik niet kan komen omdat hij mij de werkbus uit wil jagen. De groeten!
Beste meneer Edens,
Ik denk dat uw bedenkingen terecht zijn. En ze spreken dit bovenstaande stuk ook helemaal niet tegen. Wel heb ik drie observaties die wellicht helpen om het één en ander te verduidelijken:
1. Ik hoop dat u als loodgieter onderweg naar een klus ook graag op een veilige manier over straat gaat. Het lijkt mij verschrikkelijk om per ongeluk iemand leed aan te doen. Dat is wat er op deze rotonde om de haverklap gebeurt en gun ik niemand.
2. Als schrijver wil ik helemaal niemand uit een werkbus jagen. In dit stuk, en mijn eerdere stukken beschrijf ik het GEMEENTEBELEID. Daarin staat dat er vanwege een heleboel redenen minder rijdende en stilstaande auto’s zouden moeten zijn in Ede.
3. In al die beleidsvisies, in mijn stukken en in al het onderzoek dat ik ken zijn vooral werkgerelateerde verplaatsingen hierbij gebaat. Ede wil ‘niet-noodzakelijke’ ritten verminderen. Dus autoritten die te vervangen zijn met andere vervoersmiddelen. Eén van de redenen hiervoor is om de stad bereikbaar te houden voor noodzakelijke ritten. Daar valt uw werk denk ik zeker onder. U wilt toch ook door kunnen rijden en ergens eenvoudig voor de deur kunnen parkeren? VVD wethouder Pieter Litjens zei het ooit treffend: “om de stad voor auto’s bereikbaar te houden, moeten er veel minder auto’s zijn in de stad.”
Maar misschien mis ik iets?
Je mist een hele hoop.
1. Wat mij vooral opvalt zijn jonge kinderen en “aso’s” die op een fat-bike of electrische fiets steeds harder over de fietspaden heen racen. Dan kan je nog zo goed kijken, met die snelheid gaat het veel vaker mis.
2 en 3. Het begint altijd met een kleine maatregel, maar waar eindigt het? Juist ja. Neem Amsterdam eens als lichtend voorbeeld wat voorop loopt. Betaald parkeren in het centrum is alleen nog voor de rijke elite. Vanaf volgend jaar moet je werkbus electrisch zijn. Als loodgieter bedank ik tegenwoordig voor klussen daar. Het is het mij niet waard om 50 euro per dag aan parkeerkosten voor mijn bus te betalen. Vanaf volgend jaar is de gehele middenstand daar niet meer te vinden. Voor de mensen die daar wonen dikke pech. Gaat Ede ook die kant op? Dan gaan de burgers in Ede ook veel meer betalen. Het kan mij niks schelen.
Stop met het betuttelen van de automobilist. De fietsers zijn namelijk zelf de voornaamste hoofdschuldigen van de steeds groter wordende groep aan fietsongelukken.
Waar ik wat moeite mee heb om direct een oplossing in te schieten (afslag naar de Zandlaan afsluiten) zonder dat we weten wat daar weer de impact van is op andere verkeersstromen. Persoonlijk ben ik ook van mening dat het huidige fietspad aan de verkeerde kant van de weg ligt (was die dure tunnel ook niet nodig geweest). Maatregelen zijn zeker nodig maar wel zonder de problemen te verplaatsen. Er verdwijnt hier in Ede toch genoeg gemeenschapsgeld, laat ze er maar permanent verkeersregelaars neerzetten.
Beste Ben,
De afslag afsluiten is geen oplossing. Het is, net als dat de glijbaan verzegeld werd, de enige juiste actie om nu te voorkomen dat nog meer mensen letsel en trauma oplopen. Zie hierboven dat naast morele redenen, er ook juridische redenen zijn: de gemeente neemt nu een onverantwoord risico om aangeklaagd te worden.
Verkeersregelaars of afsluiten zou per direct moeten gebeuren, zodat je ‘met gerust hart’ het onderzoek kunt doen. In plaats van te blijven spelen met de veiligheid van grote groepen inwoners, waaronder notabene veel kinderen.
Wel jammer dat alle focus nu op deze rotonde komt te liggen en de ontelbare andere problemen, waaronder nog een zeer gevaarlijke rotonde, van deze ‘route’ ondergesneeuwd raken.
Als burgers moeten we ergens concreet beginnen. Maar de redactie staat open voor een stuk over de gehele ‘route’.
Zouden er niet simpelweg toch stoplichten geplaatst kunnen worden op het fietspad en voor de relevante rijbanen?
Net terug van deze actie. Wat me opviel:
– deze rotonde is nog gevaarlijker dan ik zelf heb ervaren als fietser. Ga er maar een half uur staan en kijk mee. Dat er niet meer ongelukken zijn gebeurt kan alleen maar doordat fietsers en automobilisten doorgaans enorm hun best doen voor elkaar.
– de dankbaarheid van zowel fietsers als automobilisten dat we daar stonden; zwaaitjes, knikjes, “dank” geroep en opluchting op de gezichten (vooral bij automobilisten). Dit gaf voor mij wel de bevestiging dat actie nodig is en wel nu.
Wethouder, pak je verantwoordelijkheid! Zet verkeersregelaars neer of zet de zandweg af tot je een oplossing hebt. Dit kan niet langer!
Eens!
– Met tien personen in hesjes konden we het goed en veilig regelen. Dank aan al die dappere mensen!
– vooral die arme kinderen die vanaf Bennekom komende hier linksaf de Zandlaan in moeten. Hoe dan?
– 5 minuten na de actie ging het direct al 2x bijna mis. Het voelt ook machteloos dat we met 10 burgers ‘slechts’ een half uur het probleem konden oplossen. Zonder daadkracht van gemeente zal het hier blijven misgaan. Kom op: toon moed (zoals wij hebben laten zien)!
– 1 meneer die principieel niet eens was met het tegenhouden van fietsers. U heeft gelijk, dat is verre van ideaal. Maar liever een veilige oversteek op dit moment dan 1 waarbij je levensgevaar loopt. Er is een moment en plaats om hierover in gesprek te gaan. Dat was niet door daar tegen fietsers tekeer te gaan dat ze tóch door moeten fietsen. Door het gevaar wat hierdoor ontstond voor kinderen moesten wij 2 minuten eerder onze actie staken. Doe vooral je eigen actie. Wij denken dat hier alle automobilisten tegenhouden door burgers alleen maar zorgt voor nog meer problemen.
Wat mij betreft zou het een grote verbetering zijn als het fietspad vanaf Bennekom richting Ede gewoon aan de rechterkant zou zijn (gebleven). Het ligt er al, alleen bij de rotonde (Zandlaan/Horalaan) houdt het op. Waarom is mij volstrekt onduidelijk en onlogisch. Waar nu een troittoir aangelegd is (voor de kantoren) zou ook prima een fietspad kunnen lopen.
Ik vermoed dat dit te maken heeft met de aanwezigheid van scholen, sportparken en groot deel bebouwde kom aan de “linkerkant”. Door het fietspad dan tweezijdig aan de linkerkant te leggen hoeven fietsers niet de Parklaan over te steken om dergelijke bestemmingen te bereiken en zal de gedachte geweest zijn dat dit veiliger is.
De praktijk blijkt weerbarstiger doordat dit fietspad de drukke Zandlaan kruist op een voor velen onoverzichtelijk punt. Een tunnel of brug zou dan inderdaad een oplossing zijn, maar wel een dure oplossing. Ik snap overigens niet waarom dan altijd fietsers volledig moeten dalen en stijgen, terwijl de autoweg gewoon op maaiveld blijft liggen. Ze zouden toch ook met een deel van het uit te graven zand de autoweg een meter of anderhalve meter kunnen verhogen, waardoor beiden moeten dalen en stijgen. Gedeelde smart is halve smart…
Of de autoweg ondertunnelen op een manier zoals men van plan is bij de kruising Nijenoord Allee/Chruchillweg in Wageningen. Je zou dan de rechterrijstroken op de Parklaan als op- en afritten kunnen gebruiken, er is dan immers geen noodzaak meer voor 2×2 rijstroken. Illustratie rechtsboven op deze pagina is het betreffende kruispunt: https://www.gelderland.nl/projecten/beter-bereikbaar-wageningen . Zou je op het weggedeelte Ede > Bennekom niet de rechter, maar de linkerrijbaan gebruiken als op- en afrit dan creeer je overigens direct meer opstelruimte en overzicht voor auto’s die de Zandlaan inslaan en het fietspad moeten kruisen.
Fietsers moeten meestal dalen of stijgen omdat de kosten voor een fietstunnel of fietsbrug maar een fractie is van een autotunnel of brug, vaak 25% of minder op een bedrag dat globaal ergens tussen de 10-20 miljoen euro zit.
De eerste plannen voor de Parklaan dateren al van heel lang geleden. Die zijn een aantal keren bijgesteld om de nodige vergunningen te krijgen, onder andere in overleg met de SME. Dit om bijvoorbeeld het onnodig kappen van bomen tegen te gaan. Zo is de Parklaan smaller geworden. Er is vooral gekeken naar een snelle doorstroming voor de auto’s. Fietsers waren en zijn kind van de rekening. Benieuwd hoe de gemeente dit gaat oplossen.
Ik kom zelf nooit over die rotonde maar toch is het wel fijn voor álle weggebruikers dat ze nu geholpen worden door ‘verkapte klaarovers’. Hopelijk komt de gemeente SNEL met maatregelen. Niet eerst maandenlang de beelden bekijken dan nog maanden discussiëren over hoe het toch beter kan.. en denken oh de burgers hebben het inmiddels zelf opgelost. En die meneer op de fiets die zegt dat men toch moet doorfietsen terwijl regelaars in hesjes zeggen even wachten om veiligheid te creëren, ach die zie ik vanzelf een keer terug op mijn werkadres. Al gun en wens ik dat niemand toe. Twee minuten wachten (als het al zolang duurt om te wachten) is niets op een mensenleven.
Wethouder de Pater kan volgens mij meerdere dingen doen. Of hij neemt nu eindelijk verantwoording en komt heel snel met een gedegen oplossing. Of hij treed af en laat iemand anders de rommel opruimen.
Wat ik mij nu bedenk…. als ik het goed heb ligt er ook een pad vanaf het sportpark rechtstreeks naar de zandlaan wat uitkomt bij “Het Streek” waarom word dit pad niet gepromoot bij de fietsers waardoor zij in minder grote getalen bij de bewuste rotonde komen? Afsluiten van de Zandlaan thv van de rotonde voor auto’s gaat alleen maar meer gevaarlijke situaties opleveren ben ik bang. Afsluiten van het fietspad tussen het sportpak en de rotonde is een in mijn ogen veiligere optie desnoods fietsers omleiden via Sportparkweg/Kanonnenpad/Bovenbuurtweg. Ja, er moet iets gebeuren dat is zeker maar kijk niet alleen naar de automobilist als oplossing maar kijk ook naar andere stromen. Alleen samen kunnen we dit oplossen.
Helemaal eens met dit initiatief van burgers. De vraag die wel bij mij opkomt: wat zijn de juridische aspecten als je zomaar als burgers het verkeer gaat regelen?
Daar is naar alle waarschijnlijkheid vooraf in overleg met de wethouder een strategische keuze gemaakt. Ambtenaren, politie, waren benaderd maar bleven bewust afwezig om zo wel juridisch gevrijwaard te blijven. De rotonde voldoet aan de normen en als je binnen de normen sterft klopt het.
Het gemotoriseerde verkeer lijkt nog steeds te denken dat ze overal en altijd voorrang hebben, terwijl er weinig tot geen rekening wordt gehouden met de veiligheid van niet-gemotoriseerde verkeersdeelnemers, zoals fietsers en voetgangers.
In Ede zouden er ongeveer twaalf extra verkeerslichten moeten worden geplaatst, waarbij de rode fase met vijftien seconden wordt verlengd en de groene fase met tien seconden wordt verkort. Dit zou al zorgen voor een betere doorstroming van het fietsverkeer.
Dit geldt niet alleen voor Ede, maar ook voor Bennekom, waar twee extra verkeerslichten nodig zijn. Eén zou geplaatst moeten worden op de Kierkamperweg ter hoogte van Hofrust en één bij het huidige SHELL-tankstation. Ook op de Edeseweg, ter hoogte van huisnummers 110, 112 of 114, zouden verkeerslichten een welkome toevoeging zijn.
Verder zou er in Ede-Oost, op de kruising van de Zandlaan en de Edeseweg/Bennekomseweg richting Ede, zo’n 60 meter voor de Enkalaan, ook een verkeerslicht moeten komen. Al deze aanpassingen zouden gezamenlijk kunnen zorgen voor veel meer veiligheid in het verkeer.