Leve de democratie in Ede!

Eten en drinken in je eentje, lekker efficiënt. Niemand kijkt je op je vingers. Smek en smak wat je wilt, sla je dankgebed over, besmeer de pindakaas dubbeldik – waarna je merkt dat het als cement aan je gehemelte plakt en het kauwen niet zo soepel meer gaat.

Met ‘leve de democratie’ eindigde onze burgemeester zijn jongste column in Ede Stad, na beklag over het verdwijnende vertrouwen in de overheid. In eerdere columns en in zijn toespraak bij zijn herbenoeming ondermijnt hij dat vertrouwen zelf. De landelijke overheid doet het niet goed, laat ons het maar oplossen, hamert Verhulst steeds, ‘we improviseren wel’. Aha, maar was dat improviseren niet juist het probleem van die landelijke politiek?

In 2021 schreef Verhulst een boekje over ‘Ede City’. Hij ergert zich aan Ede Dorp, want daar blogt iemand onder pseudoniem over Ede. Hij vindt het gek dat ‘serieuze’ journalisten uit landelijke media kritiek hadden op hem. Dat bijvoeglijke naamwoord ‘serieus’ is venijnig. Verhulst maakt zichzelf een instrument om lokale journalistiek te diskwalificeren. Ede heeft amper journalisten dus nemen betrokken burgers initiatief. Maar dat zint het gemeentehuis niet.

Begin dit jaar richtte ik, met anderen, het lokale onderzoeksjournalistieke platform Edese Vos op. Net bezig, gaf Verhulst ons drieën al aan bij het Openbaar Ministerie. Dat maakte gehakt van die melding. Daarna stuurde de gemeente via haar advocaat een dreigbrief. Gewoon, zomaar uit de blauwe hemel. Geen ambtenaar had eerst gebeld. Deze drie acties maken onveilig en pogen ontluikende persinitiatieven om zeep te helpen.

In een gezonde democratie beschermt een overheid de journalist. Het stadhuis bewerkt nu een onveilige sfeer. Ze intimideert, ze heeft onbeperkte middelen en gebruikt die zonder openheid. De raad houdt geen toezicht op de behandeling van de lokale pers. De burgemeester gebruikt zijn positie om lokale platforms aan te geven of de maat te nemen.

Vooral mensen met macht hebben moeite met mensen die vragen stellen. Dat is wat journalisten doen. Om dingen inzichtelijk te maken en transparant te houden. De gemeente werkt deze persvrijheid bewust tegen. Ze denkt het goede te doen. Maar ondermijning van de democratie is altijd nabij. Zou men dat op het stadhuis beseffen? Of improviseert men daar maar wat? Het lijkt er sterk op. Het moeten sterke benen zijn die de weelde van de macht kunnen dragen.

De drie columns van burgemeester René Verhulst in Ede Stad van respectievelijk 6 september, 20 september en 4 oktober 2023.

NASCHRIFT 5 januari 2024: Deze column van Nando Eskes is door Ede Stad eerst gecensureerd en vervolgens offline gehaald.