Marc van der Woude
Huis-aan-huisblad Ede Stad heeft haar kritische columnisten met stille trom gewisseld.
Dit betreft zowel vaste columnist Nando Eskes als de wisselende columnisten van Ede Dorp – Douwe Meijer, Astrid Wagenaar, Jolmer Winkel, Mo van Ede, Jos van der Panne en Marcèl van Dalen – wiens bijdragen vrijwel wekelijks in de krant verschenen.
Begin oktober werden zij geconfronteerd met een nieuwsbericht op de voorpagina van de krant: ‘Columnisten gezocht.’ Ede Stad wilde het opiniedeel van de krant en website vernieuwen en kondigde aan op zoek te zijn naar nieuwe schrijvers. De bestaande columnisten waren hierover niet geïnformeerd en moesten het voornemen hen te vervangen in de krant lezen.
Nando Eskes ‘weggewipt’
De bijdragen van Ede Dorp zijn sindsdien niet meer doorgeplaatst in Ede Stad, zonder dat hierover enige communicatie is geweest. Nando Eskes hield de eer aan zichzelf en kondigde begin november zelf zijn vertrek aan. In zijn laatste column in de huis-aan-huiskrant schreef hij:
“Als columnist zit je altijd op een schopstoel. Niet met gebonden handen en voeten, gelukkig niet, als het goed is ben je vrij om te schrijven wat je wilt. Maar je zit wel op de wip. Op een gegeven moment wordt die wip omhoog geslingerd en word je voor ‘honderd of minder jaren verbannen’.”
Eskes had jarenlang een vaste plek in de krant. Eerst in de Edese Post en na het opheffen van die titel in Ede Stad. Zijn column werd veel gelezen en breed gewaardeerd. Hoewel hij zelf is gestopt en niet expliciet is gevraagd om te vertrekken, “voelde ik de slinger al een beetje bewegen,” zegt hij.
Toen hij in een column op 11 oktober 2023 het onveilige klimaat voor journalisten aansneed en daarbij de rol van de gemeente Ede ook aanstipte, dwong bladmanager Erik Spit hem om de verwijzing naar de Edese Vos eruit te halen. De column waarin Eskes de houding van burgemeester René Verhulst expliciet onder kritiek stelde, verscheen gecensureerd wel in de krant, maar is daarna door Ede Stad offline gehaald (de enige column die ontbreekt in de zoekresultaten).
De Edese Vos wordt door de mediamonopolist al vanaf het begin geboycot. Zo werd het persbericht over de lancering van de journalistieke nieuwkomer niet doorgeplaatst. Een vraag hierover op LinkedIn leidde tot een block. Eskes mocht in de bio onder zijn vaste column wel vermelden dat hij eigenaar is van de Edesche Concertzaal, maar niet dat hij ook uitgever is van de Edese Vos. Kennelijk vreest Ede Stad concurrentie.
“Dat wrong, het voelde naar,” zegt Eskes hierover. “En toen ik aangaf dat ik wilde afronden, kwam er geen enkele reactie van Ede Stad. Meerdere verzoeken om opheldering en pogingen om tot een afspraak te komen strandden.”
De lange arm van Verhulst?
Hij heeft zijn plek gunnend afgestaan, maar vermoedt dat zijn kritische bijdragen over burgemeester Verhulst mogelijk hebben meegespeeld in het besluit nieuwe columnisten aan te trekken.
Ook Douwe Meijer, initiatiefnemer van burgerplatform Ede Dorp, heeft niets meer van Ede Stad vernomen. Zelfs geen mailtje. Ook hij staat er gunnend in: “Op zich hartstikke goed, nieuwe columnisten. Laten we hopen dat het beter is dan wat wij hebben gedaan. Maar ik krijg wel het gevoel dat onze meningen misschien te pittig waren of zo. Misschien heeft de burgemeester wel gezegd: ‘Als jullie Ede Dorp erin zetten, ga ik niet meer schrijven.'”
De anonieme Ede Dorp-columnist Mo ligt al jarenlang slecht bij Verhulst. De burgemeester schreef zijn frustraties over het kritische burgerplatform al eens van zich af in een omstreden boekje. Bronnen in het gemeentehuis bevestigen off the record dat Verhulst er op gebrand was de identiteit van de columnist te achterhalen om aangifte tegen hem te kunnen doen.
Ede Dorp-columnist Jos van der Panne uit Otterlo besloot zich niet zomaar te laten wegreorganiseren en reageerde begin november met een sollicitatie op de nieuwe vacature. Maar Ede Stad pareerde deze sollicitatie met de mededeling dat de termijn al was gesloten, terwijl er geen enkele sluitingsdatum was gecommuniceerd. Van der Panne reclameerde en vroeg om opheldering, zo blijkt uit correspondentie die hij doormailde naar de Edese Vos, maar ontving geen enkele reactie meer.
“Of Ede Stad wel onafhankelijk is, is een vraag die ik als raadslid ook al eens heb gesteld,” zegt hij. “De afhankelijkheid van advertentieinkomsten van de gemeente Ede helpt niet denk ik. Het kan goed zijn dat er druk vanuit het gemeentehuis is uitgeoefend om kritische columnisten weg te werken.”
‘Er kon nog geen bedankje vanaf’
Erik Spit, de ‘verwerkend redacteur’ van BDU die als bladmanager verantwoordelijk is voor Ede Stad, ontkent ten stelligste dat er invloed is uitgeoefend vanuit het gemeentehuis. De vraag of de relatie met de gemeente een rol heeft gespeeld in het besluit de kritische columnisten te wisselen, heeft hij niet willen beantwoorden. Hij ontkent ook dat er afscheid is genomen van Ede Dorp en houdt de optie open dat er af en toe toch nog eens een column wordt doorgeplaatst. Maar dat is al drie maanden niet meer gebeurd.
“Nando Eskes heeft dit najaar zelf aangegeven dat wat hem betreft ‘het vuur wel weg is, met het idee dat het stopt’,” schrijft Spit in een reactie. Eskes noemt dit desgevraagd “kletspraat.” Uit de context van de appjes die hij Spit stuurde blijkt dat hij is gestopt omdat het vuur van motivatie door de opstelling van Ede Stad zelf was gedoofd. Jarenlang schreef hij onbezoldigd voor de krant. “Er kon nog geen bedankje vanaf,” zegt Eskes. “Ontzettend onprofessioneel.”
Op specifieke vragen over zijn motivatie voor de columnistenwissel of hoe de nieuwe columnisten precies gaan bijdragen aan het publieke debat heeft Spit niet meer gereageerd.
De nieuwe columnisten Juko de Vries, Cynthia Lukassen, Jaap van Ree, Daniëlle Horneman en Harrold Harbers lijken, gezien hun ’track record’, vooral te zijn geselecteerd op ‘feel good’ onderwerpen. Zo schrijft De Vries gedichten, Lukassen blogt over het moederschap en Van Ree schreef een boek over de vroegere ULO in Bennekom. Of er ook kritisch opiniërend wordt geschreven over politiek-maatschappelijke thema’s moeten we dus even afwachten.
De tweewekelijkse columns van burgemeester Verhulst en natuurfilmer Michael de Vries, die innig met elkaar samenwerken, zijn wel behouden.
Eskes stopt niet met schrijven. Als redactielid van de Edese Vos denkt hij na over een nieuw format.
Nando Eskes is in deze kwestie als bron benaderd en heeft geen invloed uitgeoefend op de totstandkoming van dit artikel.
NASCHRIFT 8 januari 2024: Nando Eskes heeft Erik Spit van Ede Stad om opheldering gevraagd waarom zijn gewraakte column niet (meer) online stond. Volgens Spit zou de column niet zijn verwijderd, maar nooit online zijn verschenen, wat evengoed curieus is. Een opheldering, ‘sorry’ of bedankje kon er niet vanaf, laat Eskes desgevraagd weten.
NASCHRIFT 10 januari 2024: Ede Stad heeft vandaag alsnog een column van Mo van Ede geplaatst. Mogelijk in reactie op dit artikel op de Edese Vos. Mochten er toch weer structureel columns van Ede Dorp worden doorgeplaatst, dan zullen we dat melden.
Edese Vos
Ik heb er als simpele burger natuurlijk weinig zicht op, maar als ik dit zo lees krijg ik het vermoeden dat de inspiratie van Ede Stad en het gemeentebestuur uit Rusland of China komt, zelfde insteek, zelfde manier van handelen, doet een beetje extremistisch aan. Ben je niet voor ons dan ben je tegen ons, discussie gesloten. Onbegrijpelijk, wat een droeftoeters.
Heb mij wel eens laten vertellen dat ‘Mo uit Ede’ een ambtenaar is bij de gemeente Ede en dat hij/zij daarom bang is om uit de anonimiteit te treden. Met een burgemeester als Verhulst is dat wel begrijpelijk. Deze man stelt alles in het werk om zijn eigen positie te behouden. Een lichtgewicht die geen enkele toegevoegde waarde heeft en geen flauw benul heeft wat hij aan het doen is. En daarom maar kritische journalisten via een omweg de mond snoert.