Marc van der Woude
De afwikkeling van de boedelverkoop van Smaakpark Ede verliep uiterst moeizaam. Hoe kwam dat? En was er nu sprake van onbehoorlijk bestuur? Curator Artjan de Putter licht zijn bevindingen toe in een gesprek met de Edese Vos.
Uit het eerste verslag van De Putter blijkt dat de totale schuld van Smaakpark 1,5 miljoen euro is. In het tweede verslag wordt duidelijk dat Christian Weij het faillissement vooral aan zichzelf te wijten heeft.
Als ik je verslag lees is de conclusie eenduidig: het faillissement van Smaakpark Ede komt door het mismanagement van Christian Weij, en de subsidie van de provincie is aantoonbaar misbruikt. Toch trek je nog geen conclusie over mogelijk onbehoorlijk bestuur. Waarom is dat?
“Omdat het de vraag is of je die conclusie eruit kan trekken. Als curator kan je hem op drie manieren aansprakelijk stellen:
1) op grond van Artikel 248 BW Boek 2, dit is de aansprakelijkstelling die alleen de curator kan instellen;
2) de 2.9 aansprakelijkstelling van de vennootschap jegens de bestuurder;
3) de gewone aansprakelijkstelling voor een onrechtmatige daad, in dit geval collectief door alle crediteuren.
Voor de Artikel 248 aansprakelijkstelling moet er zodanig onbehoorlijk bestuurd zijn dat dit de belangrijkste oorzaak is geweest van het faillissement. En daar ben ik nog niet helemaal uit. Daar zit nuance in.
Dat geldt ook voor de andere vormen van aansprakelijkheid. Uiteindelijk is het geld wat er is geweest wel grotendeels aangewend voor Smaakpark. De venootschap is dus niet heel erg benadeeld. Hij heeft het geld niet voor zichzelf gebruikt of overgemaakt naar vriendjes. De crowdfunding is dan weliswaar niet gebruikt voor het aanleggen van de tuin, maar wel voor het kopen van inventaris en het betalen van personeel. Dan is het juridisch best lastig om onbehoorlijk bestuur aan te tonen.”
Is aansprakelijkstelling niet een kwestie van principe?
In het verslag geef je aan dat maar € 51.740 van de provinciale subsidie van € 381.720 voor het fermentatielab is gebruikt. Het grootste deel is daar dus niet voor gebruikt. De meeste mensen zullen dat toch als onbehoorlijk zien?
“De provincie gaat er zelf vanuit dat 0 procent van de subsidie goed is gebruikt. Zij hebben nu een vordering voor het hele bedrag van € 381.720 ingediend. Die € 51.740 in het verslag zijn de kosten die gemaakt zijn om de subsidie aan te vragen. De provincie vindt dat die niet mogen meetellen en voor rekening van het bedrijf zelf zijn. Die zal ik er in het volgende verslag dus weer uithalen. Ik ben nu in gesprek met de provincie over de vraag of het onbehoorlijk bestuur is. De bottleneck is dat meneer het geld gewoon niet heeft en dan kom je er in het algemeen gewoon mee weg.”
“Als hij zijn poot stijf houdt, dan moet ik hem dagvaarden.”
Maar is aansprakelijkstelling niet een principiële kwestie?
“Ik kan nog overwegen of het dan misschien strafrechtelijk laakbaar is geweest wat hij heeft gedaan. Dan kan ik aangifte doen. Maar in de praktijk is het dan toch vaak zo dat het daar bij blijft. Als hij zijn vorderingen niet kan betalen, wordt het gewoon afgedaan. Geeft hij het toe, dan wordt het pragmatisch opgelost met een klein bedrag dat in termijnen kan worden betaald. Dan doet het nog een beetje pijn. Maar als een bestuurder verweer gaat voeren en zijn poot stijf houdt, dan moet ik hem dagvaarden, en zo’n procedure valt al snel duurder uit dan wat het oplevert.”
Naar verluidt heeft Christian Weij een deel van zijn inboedel terug kunnen kopen en hij heeft ook zijn pand nog. Dus hoe geloofwaardig is het dan dat hij geen middelen meer zou hebben?
“Dat zijn wel twee verschillende dingen. De mate waarin iemand iets kan financieren is natuurlijk niet hetzelfde als dat hij daadwerkelijk iets op de bank heeft. Maar ik ben het wel met je eens. Zolang hij dat allemaal nog heeft en het oogt alsof hij gewoon doorgaat, is dat voor de gedupeerden lastig te verkroppen. Daar gaat op dit moment mijn aandacht meer naar uit dan naar die aansprakelijkheid. De afgelopen maanden heb ik vooral ingezet op het vaststellen welke spullen van Smaakpark zijn en wat Smaakpark allemaal voor Puur-e Vastgoed heeft betaald. Dat wil ik allemaal terug hebben.”
‘Weij had moeten bedenken: dit mag ik allemaal niet doen’
Begrijp ik goed dat de financier van Puur-e Vastgoed, het Groenfonds, het laatste zetje gaf naar het faillissement, omdat ze weigerden nog langer te betalen?
“Ja, hoewel de Rabobank daar ook bij was hoor. Wat ik ervan heb meegekregen is dat het Groenfonds er eigenlijk geen geloof meer in had dat hij dat geld nog zou terugverdienen met het tappen van biertjes. Er is in die twee, drie jaar zoveel geld doorheen gebrand dat je je afvraagt waar hij mee bezig was. Als je bijvoorbeeld naar 2021 kijkt, dan zie je dat hij een omzet van 3,5 ton had, maar ook een verlies van 3,5 ton. Dan heeft hij dus twee keer meer uitgegeven dan hij binnen kreeg. Dat is toch een wonderlijk iets. Dan had je toch wat maatregelen moeten treffen. Als je dat thuis doet gaat het ook niet lang goed hè. Dus dat had je kunnen zien aankomen.”
Samengevat: het geld van de crowdfunders is dus wel voor het Smaakpark gebruikt, maar helaas slecht gemanaged, terwijl de subsidie van de provincie echt is misbruikt.
“Ja, als je die 380.000 euro gebruikt op een manier die niet is afgesproken, dan loop je een keer vast. Dan zul je dat geld alsnog ergens anders vandaan moeten halen om ofwel de activiteiten uit te voeren waarvoor je subsidie hebt aangevraagd, ofwel het bedrag aan de provincie terug te betalen. Dus je creëert daarmee een last voor de vennootschap. Dan kán onrechtmatig zijn, zeker als je op dat moment weet dat je dat nooit zult kunnen terugbetalen. Er is dan wel een momentum waarop je als bestuurder had moeten bedenken: dit mag ik allemaal niet doen.”
Het ene gat met het andere vullen
Het blijft bijzonder dat een ondernemer die weet dat z’n tent zwaar in de problemen zit, tóch een subsidie van een half miljoen aanvraagt, dat geld ‘in goed vertrouwen’ krijgt, en dan gebruikt om het ene gat met het andere te vullen.
“Dat klopt. Sterker nog, in de jaarrekening van 2021 staat letterlijk: ‘We hoeven ons voor 2022 nog geen zorgen te maken, want Smaakpak heeft geld genoeg. We hebben subsidie gekregen en dat kunnen we aanwenden voor de kosten.’ Deze jaarrekening is opgemaakt in december 2022, dus de accountant had dat nooit zo in het verslag mogen zetten.”
Dat is eigenlijk een zelfveroordeling.
“Ja, eigenlijk wel. Je hoeft het niet meer te bewijzen, ze hebben het zelf al opgeschreven.”
Maar dan is de onrechtmatigheid toch klip en klaar?
“Met de nuances die ik eerder heb aangegeven.”
Je vindt het moreel onrechtmatig, maar juridisch is dat niet persé sluitend.
“Zo is het.”
“Geef hem 100.000 euro, het is verdampt voor je het weet.”
Je hebt lang met Weij onderhandeld om tot een doorstart te komen en hebt hem de gelegenheid gegeven om met wat je noemt ‘een goed en gefundeerd voorstel’ te komen. Waarop is dat stukgelopen?
“Op geld. Er moet geld zijn om die spullen terug te kopen en er nog iets van te kunnen maken. Want laten we wel wezen – geef Christian 100.000 euro en het is verdampt voor je het weet. Dus hij zal iets van werkkapitaal moeten hebben en een duidelijk plan waarin vastligt wat hij precies met dat kapitaal gaat doen. Anders is het natuurlijk bij voorbaat gedoemd te mislukken. Het risico lag nu volledig bij de financier en die gaf geen geld meer. Al hij dan gaat proberen eerst een klein beetje geld te regelen, zodat je net de verzekering en de hypotheek kan betalen, maar geen geld hebt om de spullen terug te kopen, dan houdt het op.”
Niet de kachel, wel de zuurkool
Maar hij heeft wel wat teruggekocht. Waar komt dat dan vandaan?
“Dat was fractioneel. In Smaakpark stond een hele grote houtkachel voor de verwarming van het pand. Die heeft hij niet eens teruggekocht. Daarmee geef je niet het signaal af dat je nog serieuze plannen met het pand hebt. Het is een grote ruimte en je hebt wel wat capaciteit nodig om dat te verwarmen. Het is altijd goedkoper om die kachel dan terug te kopen, dan om weer iets nieuws te moeten installeren.”
Dit impliceert dat het pand op dit moment niet exploitabel is.
“Nee, het restaurant zeker niet. Maar hij wil door met fermenteren, daarom heeft hij zijn fermentatieweckpotten en -flessen wel teruggekocht. Veel meer was het niet. Niks groots eigenlijk. Ik was er eigenlijk van uitgegaan dat hij de fornuizen en de afzuigkappen wel zou kopen. Maar daar heeft hij niet eens op geboden. Het kan zijn dat hij dat allemaal gewoon weer gratis van een leverancier krijgt hè, die daar gewoon een showmodel neerzet. Wat hij nu weer gaat doen is kookworkshops geven.”
Heeft hij verder nog iets gekocht?
“De spullen uit één van de tiny houses. De inventaris daarvan hoorde bij Smaakpark. De spullen van de andere tiny house worden nog verkocht. De tiny houses zelf zitten in de Puur-e Vastgoed BV.”
In het verslag lees ik dat er behoorlijk wat getouwtrek is geweest met Weij over de inventaris.
“Ja, daar ben ik erg druk mee geweest. Dat was niet eenvoudig. Hij beweerde dat een deel van de spullen van Puur-e Vastgoed was. De inventaris van de tiny houses en een deel van de inventaris van het restaurant. Dan krijg je discussies, met zijn advocaat erbij. Die eist dan nieuw bewijs of komt met argumenten die nergens op slaan, maar waar je wel iets mee moet. Dat heb ik natuurlijk niet allemaal in het verslag gezet.”
Hoe liep de veiling eigenlijk?
“Op zich goed, er zijn heel veel kopers geweest. De totale opbrengt kan ik je nog niet laten weten, omdat een deel nog moet worden verkocht, maar is meer dan 50.000 euro. Dit maakt overigens niet dat ik heel tevreden ben met de opbrengst. Ik had van te voren meer verwacht.”
Laatstje puntje. Mogelijk paulianeus handelen. Uit de manier waarop dit in het verslag is geformuleerd maak ik op dat dit wel waarschijnlijk is. Klopt dat?
“Ja, dat speelt inderdaad wel, maar ik denk iets anders dan jij verwacht. Dat lees je in verslag drie dat medio januari verschijnt.”
NASCHRIFT: Enkele uren na publicatie van dit artikel liet Weij zijn voormalige crowdfunders weten dat hij voornemens is per december 2023 een eigen doorstart te maken onder de naam Proeftuin Ede.
