Marc van der Woude
Voor elke boom die wordt gekapt, wordt ook een nieuwe geplant. Dat is het Edese bomenbeleid in een notendop. De Edese Vos ging na of en hoe dit in de praktijk werkt.
Naar aanleiding van het artikel van Boyce de Jong waarin het Edese bomenbeleid wordt uitgelegd, kwamen enkele specifieke vragen binnen, onder meer over de Parklaan. De Parklaan is de nieuwe verbindingsweg aan de oostkant van Ede, waarmee de A12 en N224 worden verbonden en het kazerneterrein beter wordt ontsloten. In het kader van de aanleg van deze nieuwe weg en de verdere ontwikkeling van het kazerneterrein is een groot aantal bomen gekapt, waaronder waardevolle beuken. Hoe wordt hier in de praktijk mee omgegaan en waar wordt dan herplant?
Marjolein Sterk, bewoonster van de nieuwbouwwijk Simon Stevin, is er niet gerust op. “Er worden op dit moment bomen aangeplant in plaats van de bomen die zijn gekapt, maar ik verbaas me over de soorten die door de gemeente zijn geselecteerd.” Volgens haar gaat het om uitheemse soorten zoals de Amerikaanse eik met slecht verteerbaar en verzurend blad in plaats van inheemse soorten die beter zijn voor de bodemdiversiteit.
Elke boom heeft een paspoort
Pim Steenbergen, de woordvoerder van wethouder Arnold Versteeg, laat weten dat de gemeente stuurt op een divers bomenbestand, juist om weerbaar te zijn tegen ziektes en plagen. “In het verleden hebben we in veel gebieden monoculturen van boomsoorten aangeplant. Dit leidt er soms toe dat een bepaalde ziekte grote gevolgen kan hebben. Momenteel kiezen we voor meer boomsoorten door elkaar in een gebied. Daarnaast hebben we ook met een veranderend klimaat te maken. De genoemde soorten zijn soms beter bestand tegen extremer weer. We planten veel inheemse bomen aan, maar soms ook exoten om uitval van bomen tegen te gaan. Specifiek voor de Parklaan zijn we in overleg met deskundigen tot deze soortkeuze gekomen. Hierbij is uitvoerig gekeken naar locatie, bodem, gebied en bestaande bomen. Naast de genoemde exoten worden er ook andere boomsoorten aangeplant zoals berken en lindes.”
Als er bomen worden gekapt willen inwoners graag weten waarom, of het wel echt nodig is, en waar dan met herplant wordt gecompenseerd. En hoe houdt de gemeente dat precies bij? Als ik enkele weken later in het raadhuis met Steenbergen en beleidsadviseur Groen Marije Wesselius afspreek, krijg ik een gedetailleerde uitleg hoe dit wordt bijgehouden. Er is een uitgebreide bomenadministratie. “Elke boom op gemeentelijke grond heeft een eigen paspoort,” zegt Wesselius, “en is ingetekend in een database.”
Op de bomenkaart van Ede die voor iedereen toegankelijk is staan alle monumentale en waardevolle bomen ingetekend. Geograaf Allard Bijlsma schreef daar voor de Edese Vos een bijdrage over. Daarnaast heeft de gemeente een interne database waar álle bomen op gemeentegrond in staan, niet alleen de bijzondere. De ‘gewone’ bomen op particulier terrein staan hier niet in, dit valt buiten de scope, maar de gemeente monitort dus wel alle eigen bomen.
De herplantingsplicht geldt alleen voor bomen waarvoor een kapvergunning vereist is, legt Wesselius uit. Dit betekent dat niet alle bomen gecompenseerd hoeven worden, maar in de praktijk doet de gemeente dit vaak wel. “Als er in een straat bomen worden gekapt omdat ze ziek zijn, worden er op diezelfde plekken nieuwe bomen geplant.” De herplant vindt in de regel altijd plaats in het directe gebied waar gekapt is, alleen bij uitzondering kan in een ruimere regio worden gecompenseerd.
Parklaan: 1.208 bomen gekapt, 1.081 geplant
Voor de kap in het gebied van de Parklaan is dit gedetaileerd bijgehouden op de projectwebsite van de Parklaan. Er is bewust in de maanden januari-maart 2022 gekapt, dus vóór het broedseizoen, om de natuur niet te verstoren. Als bomen behouden kunnen blijven, dus ingepast in de planontwikkeling, gebeurt dit. Hierover is ook overleg met plaatselijke natuurorganisaties. Op die manier zijn bij het ontwerp van de Parklaan zo’n 200 bomen behouden.
In totaal zijn 1.208 bomen gekapt waarvan 944 bomen kapvergunningsplichtig waren en dus gecompenseerd moesten worden. De gemeente plant meer bomen terug, namelijk 1.081, en deze worden zoveel mogelijk binnen het ontwerp van Parklaan geplaatst. Ook zijn of worden 8 bomen verplaatst door de wortels uit te graven en de boom ergens anders te herplanten.
De herplant betreft niet alleen ‘sprietjes’, dus hele jonge bomen, maar ook wat grotere bomen met een omtrek van 30-40 centimeter. Dit staat natuurlijk niet in verhouding tot de volwassen bomen die zijn gekapt, maar dat is inherent aan bouwen en stadsontwikkeling. Die belangenafweging is deel van de democratische politieke besluitvorming. “Veel mensen vinden dat bomen hun volle leeftijd zouden moeten bereiken en dan op een natuurlijke manier dood gaan, maar dat is zelden het geval,” zegt Steenbergen. “In Nederland beheren we de natuur, wat betekent dat er eerder wordt gekapt en vervangen.”
De gedetailleerde bomenkaarten van de Parklaan, waarin is ingetekend waar bomen stonden, waarom ze zijn gekapt, en waar binnen het project herplant plaatsvindt, staan online.
Meer gedetailleerde kaarten vind je hier. Hierop is ook goed te zien dat de omgeving van de Parklaan groen blijft. Zijn we 10 jaar verder in de tijd, dan zijn de bomen veel groter en ziet het beeld er al heel anders uit.
Drie bomen aan de Durendaal
De Parklaan is een project waar veel Edenaren bij betrokken zijn en iets van vinden. Daarom is het bomenbeleid in de communicatie goed meegenomen. Hoe zit dat in andere wijken van Ede? “Als meerdere bomen in een straat worden gekapt vanwege een ziekte, dan communiceert de gemeente dat in een brief aan de omwonenden,” zegt Wesselius. “Maar bij losse gevallen handelt onderhoud naar bevind van zake.”
Mogelijk zou dit in de nabije toekomst online meer inzichtelijk kunnen worden gemaakt, zodat inwoners altijd op een kaartje kunnen zien wat er aan de hand is als een boom in hun straat wordt gekapt. “Dat is ook een afweging van middelen,” zegt Steenbergen. “Mensen kunnen het in ieder geval altijd melden als klacht over de openbare ruimte, dan zoeken we het uit en melden terug wat er aan de hand is.”
Een concrete test dient zich diezelfde dag al aan. In een plantsoen aan de Durendaal in Veldhuizen ligt een boom die met wortel en tak is verwijderd. Volgens de bewoner van het huis er tegenover was een waterleiding die onder de boom doorliep op die plek lek. De mensen van Vitens hebben de boom laten weghalen, zodat ze bij de leiding konden. De twee direct aangrenzende bomen worden binnenkort ook gekapt, die schijnen ziek te zijn. De kruin is deels kaal.
Is de boom terug te vinden in het gemeentelijke systeem, wat weet de gemeente ervan, en wordt op deze drie plekken dan een nieuwe boom geplant?
“De boom is inderdaad versneld verwijderd vanwege een calamiteit aan de waterleiding,” meldt Steenbergen terug. “Daardoor kon er niet vooraf gecommuniceerd worden. De boombeheerder gaat bekijken of er op deze locatie weer een boom terug geplant kan worden. Dit hangt af van de ruimte in de ondergrond (kabels en leidingen). Als deze ruimte gevonden wordt dan komt er een nieuwe boom, is deze ruimte er niet dan komt er geen boom. De boom is niet kapvergunningsplichtig waardoor er geen verplichte herplant geldt. Hoe het zit met de twee andere bomen gaat de boombeheerder nog nakijken.”
Samenvattend: de stelling ‘Voor elke boom die wordt gekapt wordt ook een nieuwe geplant’ klopt voor bomen waarvoor een kapvergunning vereist is. Als er geen kapvergunning is vereist, wordt zo mogelijk wel een nieuwe boom geplant, maar dat gebeurt niet altijd. Die afweging ter plaatse wordt door de boombeheerder van de gemeente gemaakt.
Lees ook het artikel van Allard Bijlsma, ‘Ede kapt op grote schaal bomen, maar is dat wel nodig?’
Jurre van Breugel
Schrijf een reactie