‘Stop met dure projecten, kies voor de gemeenschap’

Uit een lezerspoll van de Edese Vos blijkt dat respondenten willen dat het college en de raad stoppen met dure, controversiële projecten zoals het nieuwe zwembad en ARTBASE. De voorkeur gaat uit naar kleinschalige initiatieven en essentiële diensten die direct de gemeenschap ten goede komen.

Dat is in een notendop de uitkomst van een poll die de Edese Vos onder haar lezers hield en waaraan 388 mensen deelnamen. De poll is indicatief, niet representatief.

Achtergrond: miljoenen tekort

De gemeente Ede verwacht een financieel tekort van 20 tot 30 miljoen euro in 2026. Het college heeft alvast belastingverhogingen aangekondigd, zonder participatie van inwoners bij het maken van deze keuzes. Afgelopen donderdag werd in de gemeenteraad gesproken over de vraag hoe Ede door het financiële ravijn komt.

Om inwoners toch – onafhankelijk van de gemeente – te betrekken, besloot de Edese Vos een lezerspoll te houden om de financiële voorkeuren te peilen. Dit artikel zet de belangrijkste bevindingen en meningen op een rij.

Weerstand tegen OZB-verhoging

Een opvallend punt in de gemeentelijke plannen is de voorgestelde verhoging van de OZB-belasting voor woningeigenaren. De vraag in de poll luidde:

“De OZB (de belasting die woningeigenaren betalen) gaat in 2025 met 13,5% omhoog (inclusief inflatiecorrectie), los van de woningwaardestijging. Vind je dit in het licht van de uitdagingen waar de gemeente voor staat redelijk?”

Een grote meerderheid van 84% vindt deze belastingverhoging niet redelijk, terwijl slechts 11% het acceptabel vindt. Dit benadrukt dat respondenten de financiële lastenverzwaring als onevenredig ervaren.

Liever geen nieuw zwembad

Het voorstel voor een nieuw zwembad, waarvoor een investering van 27 miljoen euro is gepland, wordt eveneens kritisch bekeken. In de poll werd gevraagd:

“De gemeente wil voor 27 miljoen euro een nieuw zwembad bouwen. Voorstanders benadrukken dat dit het zwemwatertekort oplost en de sportontwikkeling in Ede versterkt (Polar Bears), terwijl tegenstanders de kosten en exploitatie bekritiseren en wijzen op alternatieven zoals De Peppel. Vind je dat dit nieuwe zwembad er moet komen?”

Hier gaf afgerond 86% van de respondenten aan tegen de bouw van het zwembad te zijn, terwijl 9% het plan ondersteunt.

Cultuur: kleinschaligheid boven prestige

Als het gaat om de Cultuurvisie is eveneens een duidelijke scheiding te zien tussen wat de respondenten wensen en de plannen van de gemeente. De vraag aan de deelnemers was:

“In de Cultuurvisie moeten ook financiële keuzes worden gemaakt. Wat heeft jouw voorkeur?”

Maar liefst 74% geeft de voorkeur aan kleinschalige, door inwoners geïnitieerde projecten die financiële ondersteuning van de gemeente ontvangen. Slechts 14% prioriteert grotere culturele voorzieningen, zoals ARTBASE en Akoesticum, en vindt dat deze best wat mogen kosten. Hiermee lijkt de ambitie van de gemeente om Ede tot een ‘culturele hotspot’ te maken minder breed gedragen te worden.

Prioriteiten bij gemeentelijke uitgaven

De poll vroeg deelnemers ook om prioriteiten aan te geven voor de toewijzing van gemeentelijk budget. De vraag was:

“Er moeten prioriteiten worden gesteld. Waar zou het geld volgens jou vooral naar toe moeten?”

Respondenten gaven de volgende drie gebieden de hoogste prioriteit:

• Onderwijs
• Veiligheid (brandweer, politie, boa’s)
• Maatschappelijk werk, zorg en welzijn

Deze bevindingen komen grotendeels overeen met de programmabegroting van de gemeente, waarin 60% van het budget naar deze gebieden gaat. Dit benadrukt dat er een belangrijke overeenkomst is tussen gemeente en inwoners op het gebied van essentiële uitgaven.

Deze drie gebieden worden als minst belangrijk beschouwd:

• Gemeentelijke organisatie
• Duurzame energieopwekking
• Recreatie en toerisme

Hoewel de gemeentelijke organisatie noodzakelijk is voor de uitvoering van beleid, benadrukken veel respondenten dat deze zo efficiënt mogelijk moet blijven. De gemeentelijke overhead bedraagt momenteel 15% van het totale budget, een percentage dat in vergelijking met andere gemeenten niet buitensporig is, maar waar inwoners nog steeds zuinigheid en efficiëntie verwachten.

Roep om transparantie en betrokkenheid

De laatste vraag in de poll bood ruimte voor opmerkingen. Hieruit kwam een sterke behoefte naar voren aan meer inspraak en transparantie. Inwoners uitten zorgen over de uitgaven aan prestigeprojecten en de kosten van externe adviseurs en communicatie. Velen voelen dat gemeenschapsgeld beter besteed kan worden aan directe behoeften, zoals zorg, onderwijs, en de verbetering van infrastructuur en fietspaden.

We vatten de meningen van de respondenten in vijf hoofdpunten samen:

1. Kritiek op prestigeprojecten: Projecten als het WFC, het nieuwe zwembad, ARTBASE en het Pico Bello Pad worden gezien als te kostbaar in tijden van bezuinigingen.
2. Roep om burgerparticipatie en transparantie: Inwoners wensen een meer transparante communicatie van de gemeente over bestedingsplannen en beslissingen en pleiten voor bredere betrokkenheid bij deze keuzes.
3. Efficiënter gebruik van belastinggeld: Er is een duidelijke oproep om kosten te besparen binnen de gemeentelijke organisatie, onder meer door minder externe adviseurs in te huren en de ambtelijke overhead beperkt te houden.
4. Herziening van prioriteiten: Deelnemers zien het liefst geld gaan naar onderhoud van de openbare ruimte, verkeersveiligheid en brede sportvoorzieningen die toegankelijk zijn voor alle inwoners.
5. Behoefte aan voorzieningen en ondersteuning: Respondenten benadrukken het belang van voorzieningen zoals buurthuizen, betaalbare woningen voor ouderen en jongeren, en ondersteuning voor kwetsbare groepen, zoals jeugdzorg en WMO.

Conclusie

De resultaten van de poll laten zien dat de respondenten duidelijke voorkeuren hebben voor de besteding van het gemeentelijk budget. Er wordt gepleit voor minder grootschalige projecten, meer directe investeringen in de gemeenschap en een voorzichtige omgang met belastinggeld.

Inwoners en gemeente lijken op het gebied van essentiële uitgaven grotendeels dezelfde prioriteiten te hebben, wat een positieve basis biedt voor samenwerking. De inzichten uit deze poll kunnen de gemeente helpen om beter in te spelen op de behoeften van de inwoners en hen meer te betrekken bij de aankomende begrotingsbesprekingen.