Edese Vos
De Duitse digitale expert Martin Andree waarschuwt voor de systematische overname van onze samenleving door techgiganten. In zijn boek Big Tech muss weg! beschrijft hij hoe Amerikaanse bedrijven zoals Google en Meta niet alleen ons internetverkeer domineren, maar ook steeds meer invloed krijgen op de toekomst van lokale media.
Terwijl het internet van alle mensen zou moeten zijn, is de macht steeds meer geconcentreerd in de handen van een paar grote spelers. Andree toont aan dat deze bedrijven niet alleen de digitale advertentiemarkt beheersen, maar ook politieke opinies vormgeven via algoritmes die bepalen wat mensen zien.
Dit heeft verstrekkende gevolgen voor lokale journalistiek en zelfs voor de sociale cohesie. Als mensen via digitale platforms steeds meer in afzonderlijke informatiesilo’s terechtkomen, raken gemeenschappelijke waarden en verbinding binnen lokale gemeenschappen onder druk.
Wat betekent dit voor de nieuwsvoorziening in Ede?
De opmars van digitaal feodalisme
Binnen vijf jaar zouden techgiganten traditionele media volledig kunnen verdringen, waarschuwt Andree. Hij spreekt van een ‘digitaal feodalisme’ waarin platforms als Facebook en Google fungeren als nieuwe leenheren die bepalen welke informatie mensen bereikt. Hun verdienmodel draait om persoonlijke data en gedragssturing, wat niet alleen de vrije markt ondermijnt, maar ook de democratische controle bedreigt.
Journalistieke media worden hierdoor in een wurggreep gehouden. Ze moeten betalen om zichtbaar te blijven, terwijl de platforms zelf bepalen welk nieuws prioriteit krijgt. Dit zet kleinere spelers zoals lokale kranten verder onder druk en draagt bij aan een fragmentatie van het publieke debat en vermindering van het wederzijdse begrip.
De situatie in Ede: journalistiek onder druk
De gevolgen van deze ontwikkelingen zijn ook in Ede zichtbaar. Lokale en regionale media zoals Ede Stad en De Gelderlander ervaren een afname in inkomsten en kiezen voor snelle kostenbesparingen, vaak ten koste van journalistieke kwaliteit. Ede Stad heeft een betaalmuur ingesteld, wat voor veel inwoners een barrière vormt om lokaal nieuws te lezen. Tegelijkertijd richt De Gelderlander zich steeds meer op de regio Arnhem-Nijmegen, waardoor Ede minder aandacht krijgt.
Dit leidt tot ‘contentverschraling’: minder diepgaande analyses en minder controle op de macht. Inwoners worden daardoor minder goed geïnformeerd over politiek-maatschappelijke kwesties die hun directe leefomgeving raken. Bovendien dreigt verlies van sociale cohesie doordat inwoners niet langer dezelfde verhalen delen die hen verbinden als gemeenschap.
De Edese Vos: een alternatief model
In dit complexe landschap kiest de Edese Vos voor een andere aanpak. Het platform werkt vooralsnog zonder betaalmuur en streeft ernaar grotendeels reader-funded te zijn, wat de onafhankelijkheid waarborgt. Door zich te richten op een ‘mail-first’ strategie communiceert de Edese Vos direct met lezers via nieuwsbrieven, zonder afhankelijk te zijn van sociale media-algoritmes.
Kenmerken van het model:
- Onafhankelijkheid van Big Tech
- Directe verbinding met lezers
- Focus op diepgravende journalistiek
- Vrij toegankelijk voor iedereen
- Gedragen door de lokale gemeenschap
Deze aanpak maakt het mogelijk om journalistiek te brengen die aansluit op de behoeften van inwoners, zonder te vervallen in oppervlakkigheid of afhankelijkheid van commerciële belangen.
Politieke actie is noodzakelijk
Hoewel innovatie van de lokale journalistiek een belangrijke stap is, benadrukt Andree dat er meer nodig is. Hij pleit voor maatregelen zoals:
- Strikte regulering van techbedrijven om de macht over informatiestromen te beperken.
- Transparantie over algoritmes die bepalen welk nieuws mensen zien.
- Meer controle voor gebruikers over hun data en nieuwsconsumptie.
- Actieve bescherming van lokale media tegen de dominantie van platforms.
Zonder sterke lokale journalistiek wordt niet alleen de democratische controle op macht ondermijnd, maar verdwijnt ook de verbindende kracht die een gemeenschap nodig heeft om samen te werken en wederzijds begrip te behouden. Edenaren die hier waarde aan hechten zullen dus zelf ook een actieve rol moeten spelen om een onafhankelijke informatievoorziening te behouden.
Vind je dit interessant? Lees dan ook het artikel van Nando Eskes : ‘Wat Ede nodig heeft is onafhankelijke journalistiek’.
Dit artikel ondersteunt de gedachte die in dit huishouden al eventjes rondgaat. Mijn vrouw en ik, zelf uit de generatie MS DOS -> Windows -> vervolgens MSN erop -> Hyves -> Facebook en inmiddels al weer een paar jaar zonder Facebook, hebben het er wel eens over gehad: de polarisatie in de maatschappij en de rol daarin van sociale media.
Als voorbeeld: in de beginperiode van Forum voor Democratie een filmpje ervan bekeken op Facebook omdat een Facebookvriend deze een “like” gegeven had. Vervolgens kreeg ik meer van hetzelfde door Facebook voorgeschoteld met telkens nieuwe filmpjes van deze partij, maar ook filmpjes over complottheorieën die ik voorheen nooit zag. Als je breed georiënteerd wil blijven, dan is dat natuurlijk zeer onwenselijk. Uiteindelijk is dit een belangrijke oorzaak geweest om ook weer afscheid te nemen van Facebook (en Twitter).
In mijn middelbare schooltijd kon je het internet (o.a. Wikipedia) nog goed raadplegen voor informatie voor een spreekbeurt of (profiel)werkstuk, inmiddels kun je er niet zomaar meer vanuit gaan dat de informatie die je treft ook klopt. Het is wat dat betreft soms een “open riool” van allerlei opvattingen en misvattingen welke iedereen gewenst en ongewenst kan plaatsen.
Interessant dat u weet dat de voorgeschotelde reclame van Forum voor Democratie kwam door een like van een vriend.
Het kan ook zijn dat het forum via triggers die notbene u zelf heeft opgegeven op uw profiel en op basis van uw profiel (bijvoorbeeld een andere politieke voorkeur) heeft ingesteld.
Dit om juist andere/nieuwe kiezers te werven. U reactie is wel dubbel, u klaagt dat u breed georienteerd wilt blijven, vervolgens gebeurt dit door andere opvattingen voorgeschoteld te krijgen zoals complottheorieën en niet uw eigen politieke opvattingen. Dit staat juist haaks op dit artikel dat hier gepost is en spreekt dit eerder tegen dan dit bevestigd wordt. U had blijkbaar liever alleen uw eigen vastgeroeste opvattingen voorgeschoteld gekregen.
bovendien wat voor de een een open riool is, is voor de ander juist het kunnen geven van een andere dan de sociaal gewenste meningen, die vaak komen vanuit links dogmatische hoeken die de vrijheid van meningsuitingen eerder willen beperken dan deze toejuichen. De tijd van autoexec.bat en config.sys zijn eindelijk voorbij, hetgeen deze generatie maar moeilijk kan verkroppen. 🙂
Je reactie bevat een paar misverstanden en aannames:
1. De werking van algoritmen: Het klopt dat advertenties op social media zowel kunnen worden gestuurd door interacties van vrienden (zoals likes) als door gegevens die gebruikers zelf beschikbaar stellen (interesses, profielinformatie, enzovoort). Dit maakt algoritmen echter niet transparant of neutraal. Ze zijn ontworpen om interactie te maximaliseren, vaak door inhoud aan te bieden die polariseert of emotionele reacties uitlokt. Dit kan zowel ‘andere’ perspectieven betreffen als inhoud die juist aansluit bij bestaande overtuigingen. De vraag blijft of dit bijdraagt aan een brede oriëntatie, of juist aan een meer gepolariseerde ervaring.
2. Het punt over “breed georiënteerd willen blijven” versus het ontvangen van complottheorieën is eigenlijk een valse tegenstelling. Breed georiënteerd zijn betekent niet dat men openstaat voor desinformatie of manipulatie. Het is niet inconsistent om een breed scala aan opvattingen te willen zien, zonder daarbij inhoud te accepteren die aantoonbaar schadelijk of onwaar is.
3. Vrijheid van meningsuiting wordt vaak verkeerd begrepen als een absolute vrijheid zonder consequenties. Het is een recht, maar niet zonder grenzen. Sociale media zijn platforms die regels mogen stellen, net zoals een café iemand mag weigeren die overlast veroorzaakt. Het verschil tussen een “open riool” en een platform voor diverse meningen ligt vaak in de intentie en kwaliteit van de discussie. Een mening kan waardevol zijn, maar inhoud die oproept tot haat of desinformatie verspreidt, ondermijnt juist de vrijheid waar je voor pleit.
4. Generatiekloof: De vergelijking met oude computerdagen (autoexec.bat en config.sys) lijkt hier vooral een ad hominem opmerking. Technologie evolueert, en elke generatie heeft haar eigen uitdagingen. De discussie over algoritmen en vrijheid van meningsuiting gaat niet over nostalgie, maar over de ethische keuzes die we nu maken in het digitale tijdperk.
Kortom, deze discussie is complex en vraagt om nuance. Het zou zinvoller zijn om de kernvraag te bespreken: hoe zorgen we ervoor dat social media daadwerkelijk bijdragen aan een geïnformeerde, diverse samenleving, zonder te vervallen in echo chambers of schadelijke desinformatie?
PS: Wat betreft je andere opmerkingen: lees even het moderatiebeleid door. Daarin wordt helder uitgelegd waarom reacties soms blijven ‘hangen’ en ook waarom we hechten aan constructieve gesprekken op onze website en socials. -> https://edesevos.nl/moderatiebeleid/