Gemeente Ede koopt geheimzinnige stikstof in Bennekom

‘Bouwprojecten Ede kunnen doorgaan na aankoop stikstofruimte’ kopte de gemeente Ede onlangs in een persbericht. En twee derde van die stikstofruimte wordt nu ‘teruggegeven’ aan de natuur. Maar waar die stikstof precies is gekocht, wil de gemeente liever niet zeggen.

Ruim een jaar geleden meldde wethouder Jan Pieter van der Schans dat de forse groeiambities van Ede in de koelkast kunnen, want het stikstofdossier heeft alles op slot gezet.

Maar nu is er toch een oplossing gevonden, want de gemeente heeft stikstofruimte aangekocht van een stoppende boerderij. Daardoor kan een fors aantal bouwprojecten in Ede toch weer vooruit, en kan een agrarisch ondernemer op een fatsoenlijke manier stoppen. Zo’n tien projecten profiteren daarvan, waaronder de gebiedsontwikkeling WFC, het Noordplein, woningbouw aan de Jan Voermanstraat, de fietstunnel aan de Emmalaan en het nieuwe zwembad.

Wanneer deze bouwprojecten worden gerealiseerd is afhankelijk van meer factoren dan de stikstofruimte alleen. Over een deel van de projecten is bijvoorbeeld nog geen definitief besluit genomen. Voor deze projecten geldt dat er nu wel meer vaart gemaakt kan worden, omdat stikstof geen probleem meer is.

35% voor bouwen, 65% voor natuur

Van de aangekochte stikstof wordt 35% ingezet voor deze bouwprojecten en het grootste deel, 65%, stopt en komt daarmee ten goede aan de natuur. De natuur op de Veluwe is in slechte staat. Daarom mag een bouwplan geen negatieve effecten hebben op de natuur en moet de stikstofdepositie worden gecompenseerd.

Jeannet Hubbeling, voorzitter van de Stichting Milieuwerkgroepen Ede, was op de hoogte van de deal en is door de gemeente geconsulteerd.

“Wij zijn als SME in principe tegen extern salderen, het overnemen van andermans stikstofrechten,” zegt ze. “Als de provincie een natuurvergunning afgeeft met extern salderen, dan maken wij daar altijd bezwaar tegen. Op basis van de jurisprudentie van de Raad van State mag dat alleen als er al maatregelen in de natuur zelf zijn genomen die al werken. Maar wij zien ook het algemeen belang van woningbouw en bij dat soort projecten maken we geen bezwaar.”

De gemeente Ede heeft een soort ‘hack’ bedacht: “Die wil in het algemene potje stikstofemissierechten van de provincie een eigen onderpotje hebben waar alleen Ede stikstofrechten instopt en uithaalt. En wat wij heel goed vinden is dat ze er dan maar 35% van de stikstofemissierechten die ze kopen in stoppen. Dat betekent dus dat 65% van wat wordt aangekocht naar de natuur gaat. Dat wordt dus niet meer gebruikt. Daar zijn wij heel erg positief over. Want bij de normale beleidsregels voor extern salderen is dat veel minder.”

Wel woningbouw, geen veehouderij

Hubbeling kijkt wel kritisch naar de bouwprojecten waarvoor die stikstofruimte dan wordt gebruikt. Projecten waar de inwoners van Ede echt wat aan hebben, zoals sociale woningen, gasloze nieuwbouw en fietstunnels zijn voor SME geen probleem. Maar als het wordt gebruikt om een andere veehouder te laten uitbreiden, dan gaan de natuuractivisten er wel voor liggen. “Dat volgen we allemaal kritisch. Als de gemeente een doel kiest waar wij het niet mee eens zijn, dan komt er gewoon weer een procedure tegen.”

Van welke boerderij concreet de stikstofrechten zijn gekocht weet ze niet. Dat wilde de gemeente niet vertellen. Maar hoe is dat dan te controleren? Hoe weet je of er daadwerkelijk een bedrijf is uitgekocht en om hoeveel stikstof het dan gaat?

“Dat kunnen wij allemaal controleren hoor, en dat gaan we doen ook,” zegt Hubbeling. “Ten eerste moet de natuurvergunning van het bedrijf worden ingetrokken, dat houd ik in de gaten. Dus dan mogen ze gewoon niet meer werken. In de natuurvergunning staat wat hun emissierechten waren. En als er een bouwproject is, dan moet er ook een Aerius-berekening worden gemaakt. Dan kun je zien hoeveel emissie dat kost. Dat kun je dan optellen en aftrekken.”

Gemeente: ‘Geheim vanwege privacy’

Als de Edese Vos de gemeente Ede vraagt om welke boerderij het gaat, wordt dit afgeschermd met een beroep op “de privacy van de verkopende partij.” Bijzonder, want een piekbelaster is geen privépersoon (waarop de AVG van toepassing zou kunnen zijn), maar een bedrijf. Deze informatie zou dus gewoon verstrekt moeten worden, zodat wij de feiten kunnen checken. We willen ook weten om hoeveel stikstof het gaat. Maar het blijft lang stil.

Melvin Hazeleger, raadslid voor de SGP en zelf pluimveehouder in Kootwijkerbroek, vindt het ook raar dat de gemeente dit geheim houdt. “Daar hebben wij ook vragen over gesteld. Want agrariërs willen weten waarom zij moeten reduceren terwijl de gemeente ineens wat opkoopt. Wij willen dat transparant wordt waar stikstof wordt opgekocht en waar dit naar toegaat. Gaat het bijvoorbeeld naar Schiphol of bouwprojecten?”

SGP: ‘Salderen moet transparant worden’

“Ik kan me wel voorstellen dat dit een vertrouwelijke koop is geweest, daar kunnen redenen voor zijn, maar die wil ik dan graag weten. Je ziet met de Lbv-plus regeling [landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties – red.] wel dat de piekbelasters er niet heel erg mee te koop lopen. Dat is misschien schaamte of niet van tevoren allerlei wildwestverhalen over jezelf willen horen en eerst duidelijkheid willen hebben. Ik zou er zelf geen moeite mee hebben, hoor.”

Waar hij wel wat moeite mee heeft is dat het salderen niet wordt ingezet om PAS-melders te helpen legaliseren. “Maar als de belangen maar groot genoeg zijn, dan kan er wel extern gesaldeerd worden voor woningbouwprojecten, voor een fietstunnel en noem het allemaal maar op. Ja, daar heb ik wat moeite mee.”

Een boerderij in Bennekom

Intussen is er nog steeds geen antwoord van de gemeente. Als de Edese Vos contact opneemt met de woordvoerder van wethouder Van der Schans en laat weten dat als de informatie niet wordt verstrekt, er een uitgebreider woo-verzoek zal worden ingediend, komt er opeens toch beweging.

Het blijkt om de stikstofruimte van drie stallen van een pluimveehouderij aan de Langschoterweg 16 in Bennekom te gaan. De gemeente koopt de boerderij niet op, maar betaalt een vergoeding aan de eigenaar van het bedrijf om zijn bedrijfsactiviteiten te beëindigen. Het gaat om 24.954 (groot)ouderdieren van vleeskuikens met een totale emissie van 10.621,56 kg.

Het gaat om een bedrijf dat 48.000 mol stikstof deponeert op stikstofgevoelige natuur. Dit wordt berekend met behulp van de Aerius-calculator. Van die 48.000 mol wordt maximaal 35% ingezet voor de Edese projecten. De rest vervalt en komt daarmee ten goede aan de natuur.

Het is niet uit te sluiten dat de boerderij in een latere fase alsnog door de gemeente wordt opgekocht, want het bedrijf ligt in het zoekgebied ten zuiden van de A12 waar de gemeente de sportvelden van de Hoekelumse Eng naar toe wil verhuizen. De gemeente heeft op dit gebied de zogeheten Wet voorkeursrecht gevestigd, wat betekent dat ze het eerste recht op koop heeft.