Edese Vos
De Edese gemeenteraad beslist op 18 september of er twintig nieuwe woningen mogen komen aan de Hoefweg – vlakbij de biomassacentrale aan de Geerweg. Het college vraagt om een positief bindend advies, waarmee de weg vrij komt voor een vergunning. Opmerkelijk, want de GGD waarschuwde vorig jaar voor de volksgezondheid in deze wijk.
Het terrein aan de Hoefweg heeft nu nog een bedrijfsbestemming. Via een Buitenplanse Omgevingsplanactiviteit (BOPA) kan de gemeente toestaan om daarvan af te wijken en er woningen te bouwen. Voor dat plan is ook een natuurvergunning nodig vanwege de stikstofuitstoot in de nabijheid van de Veluwe. Die vergunning is er nog niet, maar de gemeente wil de bouwplannen toch alvast goedkeuren. De ontwikkelaar, Hoefweg BV i.o., accepteert het risico dat er juridisch nog een streep door kan gaan.
Bouwen geen probleem?
Een onderzoek van bureau SPA WNP (mei 2025) stelt dat de woningen net buiten de richtafstanden van de centrale vallen. Daarmee concludeert de gemeente dat de bouw “geen probleem” is. De redenering: er staan al huizen dichterbij, en de centrale moet zich aan de normen houden – dus ook voor nieuwe bewoners zou het veilig zijn.
De werkelijkheid is minder rooskleurig. We weten dat het Warmtebedrijf Ede zich niet aan de normen houdt. Nog steeds wordt er niet continu gemeten bij de centrale. De Omgevingsdienst constateerde in 2024 en 2025 herhaaldelijk overschrijdingen van ammoniak, stikstofoxiden en fijnstof. De GGD waarschuwde in 2024 dat deze uitstoot schadelijk kan zijn voor de gezondheid van omwonenden. Welke maatregelen daarna zijn genomen, is nooit duidelijk geworden. Intussen zijn de filters die met miljoenen subsidie van provincie en gemeente allang geïnstalleerd hadden moeten zijn, nog steeds niet geplaatst.
Volksgezondheid lijkt ondergeschikt
Dat de gemeente dit alles toch doorzet, maakt de keuze politiek beladen. De woningnood is groot, maar in dit geval weegt die zwaarder dan de zorgen om luchtkwaliteit en gezondheid. Dat er al mensen dichter bij de centrale wonen, wordt gebruikt als argument om er nog meer huizen bij te zetten. Daarmee schuift de gemeente niet alleen de risico’s voor zich uit, maar vergroot ze ook.
Als de raad op 18 september instemt, kan de vergunning vrijwel meteen worden verleend. Daarmee legitimeert Ede woningbouw op een plek die al omstreden is sinds de biomassacentrale er staat. De vraag is niet of dit juridisch kan, maar of het verantwoord is om hier nog meer mensen te laten wonen.
Wat vind jij als inwoner? Laat je reactie achter.
NASCHRIFT 25 september 2025: De gemeente hanteert twee maten. Als het gaat om gastouderschap worden strenge normen voor luchtkwaliteit gehanteerd, maar bij woningbouw wordt daar juist soepel mee omgegaan.
Marc van der Woude
Allard Bijlsma
Heel eerlijk: dit is makkelijk scoren en spijkers op laat water zoeken. Je bent tegenwoordig toch nergens meer veilig, als het om luchtkwaliteit gaat. Er wordt in de winter volop hout gestookt met houtkachels en pelletkachels. Veel mensen wonen gewoon naast zo’n mini-biomassa centrale, en die zijn helemaal vogelvrij. Mijn buurman stookt op oud pellet hout. De tranen vliegen vaak in m’n ogen van dat hardnekkige impregneerspul waarmee die dingen zijn behandeld. Ramen en roosters dan maar weer potdicht. Heel eerlijk: wonen naast zo’n centrale is niet gezond, maar dat ding heeft op z’n minst nog filters. Pak niet alleen deze centrale aan, maar alle houtstokers.
Het klopt dat hout- en pelletkachels een groot probleem zijn: naar schatting komt een kwart van alle fijnstof in de bebouwde kom van Ede daarvandaan. Dat verdient óók aandacht.
Maar het dossier rond de biomassacentrale staat daar los van. Dit gaat om een installatie midden in een woonwijk, mogelijk gemaakt met vergunningen, subsidies en politieke steun. De GGD waarschuwde al expliciet voor de gezondheidsrisico’s. Dat de gemeenteraad donderdag beslist over woningbouw naast de centrale, maakt dit onderwerp onmiskenbaar actueel en politiek relevant.
Dat is precies waarom wij hierover schrijven. Niet om “makkelijk te scoren” of “spijkers op laag water te zoeken”, maar om te signaleren wat er speelt en inwoners van Ede de informatie te geven waarop ze hun eigen oordeel kunnen baseren.
Inderdaad, particuliere houtstook is nog vele malen vervuilender.
Een tip voor het aanpakken van je buurman: bewerkt en behandeld hout verbranden mag alleen met een vergunning. Anders is het een milieudelict en strafrechtelijk te vervolgen. Punt is wel dat je dat moet kunnen aantonen. Dus maak vooral foto’s en filmpjes wanneer het hout wordt afgeleverd of wanneer hij het opgehaald heeft. Vanaf de openbare weg kan en mag dit. Verder is het verstandig om je buurman schriftelijk op de hoogte te stellen van je bevindingen en mogelijke vervolgstappen.
Voor de gevestigde orde telt het belang van Jan met de pet niet zo zwaar. Het gaat erom dat de prestigecijfers gehaald worden. Maakt niet uit op welke manier. Zodat deze orde na vier jaar kan zeggen: het ging misschien niet alles zoals gewenst door de burger maar… de cijfers kloppen in ons huishoudboekje.
‘Huizen staan er ook al bij de andere biomassacentrales, dus hoezo kan het daar niet?’ Dat is hoe ze denken. Dat de bewoners daar steeds vaker brandende ogen hebben en keelpijn, daar hebben ze geen oren naar. Dat overal al gezegd wordt dat het geen ideale situatie is, tja daar hebben ze in Ede ook geen nieuws naar. En een buurman die stookt is niet te vergelijken, want een biomassacentrale is keer 10 of meer. Dat wij als wijk Ede Noord er nog steeds last van hebben en klagen geen zin heeft, want het wordt niet genoteerd, of gehandhaafd, en er wordt geen gesprek aangegaan… tja, welke muur heb je dan opgetrokken? En een filter plaatsen, betaald door subsidie, waar denk je dat dat geld is gebleven? Dat is allang verdwenen in de andere 20 bedrijven en eigen zakken. Ook daar is handhaving niet aan toegekomen want ze hebben het zo druk… Gebakken lucht die stinkt.
Onbegrijpelijk dat er niet gehandhaafd wordt. Behalve door woningen wordt het warmtebedrijf omgeven door sportaccommodaties. Duizenden kinderen worden wekelijks blootgesteld aan de uitstoot van het bedrijf van de heer Kleijnen.
Een reactie van veel mensen op dit soort nieuws is: schouders ophalen, het is toch overal wat, ‘je bent nergens meer veilig’, wat me een moedeloze houding lijkt, een houding die getuigt van opgegeven hoop. Het is een moedeloze houding en ook een onverschillige houding. Tot je kanker krjigt of zo, maar dan is het te laat.
Er is geen hoop meer, het is toch al een grote klerezooi, en het wordt alleen maar erger. Dat het een klerezooi is, ben ik het mee eens, maar het is wel onze klerezooi, en we kunnen er nog steeds zelf wat aan doen. Elk plasticje dat je opraapt, elke regel die je wel handhaaft, brengt ons verder weg van de chaos, en dichter bij een leefbaar samenleven. De chaotische krachten gaan toch wel hun gang, dus laat alsjeblieft de ordelijke krachten daar nog enigszins tegenin bewegen.
Of zijn we alle hoop verloren op een gezonde leefomgeving? Hoe cynisch is het, eerst niet te handhaven en daarna die praktijk te gebruiken als nieuw richtsnoer voor nieuwe vergunningen? Dante zou er wel wat mee kunnen. De afdaling naar de hel is begonnen, de willekeurigheid in het al dan niet toepassen van regels (wel: toeslagen invorderen, niet: miljoenenbedrijven handhaven) draagt hier aan bij.
En dat smoesje over woningnood: in de buurt van biomassacentrale Ede Noord zijn afgelopen jaren een tiental huizen gesloopt of buiten werking gesteld, niet vanwege vervuiling, maar vanwege uitbreiding van de industrie (deels met banden met de biomassacentrale) en een autowasbedrijf. Het tegengaan van woningnood is dus slechts een gelegenheidsargument, gebruikt zodra het uitkomt. De ene angst van de mens (te weinig woningen) uitspelen tegen de andere (vervuiling). Om maar om de kern heen te kunnen blijven draaien: namelijk dat je voor een niet-chaotische samenleving, regels nodig hebt die gehandhaafd worden, ook als er heel veel geld in het spel is. Juist dan. Waren we niet allemaal gelijk?
En om het nog chaotischer te maken direct naast de geplande woningen liggen in de richting van de zandlaan – dus állen hemelsbreed nóg dichter bij de centrale – 3 grote studentenflats van de CHE. Welke argument is er dan nog om die wél te laten staan? Dat het voor studenten niet uitmaakt?
Er is eigenlijk maar één goed antwoord op deze situatie: stoppen met biomassastook. Dat de biomassacentrales aan de Geerweg en de Knuttelweg vlakbij woningen zijn neergezet is een politieke blunder van de eerste orde. De Edese politiek heeft indertijd veel te makkelijk geloofd dat biomassa schoon en duurzaam zou zijn. En het hoefde de gemeente ook bijna niets te kosten, want het warmtenet werd door een particulier bedrijf aangelegd. De werkelijkheid blijkt anders: niet duurzaam en niet schoon en de kosten komen terecht bij de inwoners (vaak huurders) die vastzitten aan een contract met het Warmtebedrijf.
Op donderdag 9 oktober dient Mens en Milieu Ede drie moties in met als doel om de leefsituatie voor omwonenden van de biomassacentrales te verbeteren.