Marc van der Woude
De Wilde Peen, een kleine zelfoogsttuin aan de rand van Ede, dreigt eind dit jaar te verdwijnen. De pacht van het terrein loopt af en een nieuwe plek is nog niet gevonden. Dat terwijl het initiatief – waar inwoners zelf groente kunnen verbouwen – precies past in het gemeentelijke beleid voor lokaal en duurzaam voedsel.
In de gemeenteraad waarschuwden GroenLinks, PvdA, D66, ChristenUnie en MME dat de gemeente wéér een voorbeeldproject dreigt kwijt te raken. De Wilde Peen, schrijven de fracties, wordt in gemeentelijke visiedocumenten genoemd als inspirerend voorbeeld van stadslandbouw en biodiversiteit, maar staat nu letterlijk met lege handen.
De Wilde Peen huurt op dit moment grond van een particuliere boer in het buitengebied tussen Ede en Lunteren, maar deze pacht loopt af en wordt niet verlengd. Het initiatief had een ander stuk grond op het oog dat te koop stond, maar die grond is onlangs door de gemeente Ede aangekocht voor natuurcompensatie bij Doesburgerbroek. Voedselinitiatieven kunnen financieel niet opbieden tegen grote partijen als gemeente en projectontwikkelaars.
Geen grond op de plank
Wethouder Jan Pieter van der Schans (CDA) erkent dat het initiatief waardevol is, maar ziet geen rol voor de gemeente om het overeind te houden. “De gemeente is geen bedrijfsmakelaar bij sympathieke initiatieven,” zei hij in het raadsdebat van 9 oktober. “We vinden dit soort projecten belangrijk, maar hebben zelf geen grond op de plank liggen.”
Tijdens het debat toonde GroenLinks een foto van het Koekeltseveld bij de Dwarsweg, als mogelijke nieuwe locatie. Van der Schans reageerde dat het om grond gaat die momenteel is onderverpacht en niet beschikbaar is. Wel onderzoekt de gemeente volgens hem of er in de toekomst – aan de rand van de bebouwde kom – ruimte kan komen voor stadslandbouw. Maar dat duurt nog jaren, terwijl De Wilde Peen nu al weg moet.
Beleid dat nieuwe boeren buitensluit
Een ander struikelblok is het Edese pachtbeleid. Alleen boeren met minstens tien hectare eigen grond mogen meedingen naar gemeentelijke pacht. Voor nieuwe en kleinschalige initiatieven, zoals De Wilde Peen, is dat onmogelijk. Daarmee sluit de gemeente juist de mensen uit die haar voedselbeleid zouden moeten dragen.
De spanning tussen ambitie en uitvoering is niet nieuw. In 2023 verloor Ede het volkstuinencomplex aan de Dr. Hartogsweg doordat de gemeente te laag bood en een projectontwikkelaar ermee vandoor ging. Ook wijkmoestuin De Vrolijke Pastinaak in Kernhem moest wijken omdat de grond nodig was voor waterberging. En het plan van Herenboeren op De Ginkel strandde na ingrijpen van het college met een beroep op het Didam-arrest.
Foodbeleid op papier, faalbeleid in praktijk
Ede investeerde ruim een ton in het programma Voedsel Dichtbij, bedoeld om inwoners te betrekken bij lokale voedselproductie. Maar de praktijk laat vooral verliezen zien. Toenmalig raadslid en nu wethouder Bram van der Beek (ChristenUnie) noemde het destijds “een concrete vermindering van volkstuinen in plaats van uitbreiding.”
Het lot van De Wilde Peen staat symbool voor een bredere kloof tussen Edese ambities en uitvoering. De gemeente profileert zich graag als “voedselhoofdstad van Nederland”, maar slaagt er niet in om de pioniers van dat beleid een plek te bieden. Dirk Roep, deskundige op het gebied van voedseliniatieven, gaf daar destijds een uitgebreid interview over aan de Edese Vos.
Gemeenteraad grijpt in
Tijdens de begrotingsbehandeling van 13 november nam de gemeenteraad een motie aan om het college op te dragen nieuwe instrumenten te ontwikkelen voor Voedsel Dichtbij-beleid en in de tussentijd alle mogelijkheden te benutten om initiatieven als De Wilde Peen te ondersteunen. De motie werd ingediend door Mens en Milieu Ede, D66, GroenLinks, de Democratische Partij Ede, PvdA en ChristenUnie, en kreeg brede steun.
Daarmee erkent de raad dat het beleid tot nu toe tekortschiet, en dat er op korte termijn iets moet gebeuren om De Wilde Peen te behouden. We blijven het volgen.
