Stop de sloop: De kans om het anders te doen in Ede-Zuid

“Stop de sloop,” pleit voormalig Rijksbouwmeester Floris Alkemade. En hij heeft gelijk. De tijd van ondoordachte sloopdrift is voorbij. We kunnen het ons simpelweg niet meer veroorloven – financieel niet, sociaal niet en al helemaal niet ecologisch.

In Ede staan 250 flatwoningen op de nominatie om te worden gesloopt. Flatwoningen waar 97% van de bewoners gebruik maakt van hulpverlening. Waar gemeenschappen leven, ondanks de uitdagingen. Flatgebouwen die, op papier, nog miljoenen waard zijn – en toch dreigen ze te verdwijnen, met als gevolg verlies van woningen, gemeenschappen en een enorme hoeveelheid CO2-uitstoot.

Sloop als reflex – maar tegen welke prijs?

Volgens Alkemade heeft de bouwsector te lang op de automatische piloot gewerkt. “We moeten niet dwangmatig door blijven gaan op een pad waarvan je van mijlenver ziet dat het doodloopt,” zegt hij in een interview op 10 februari 2025 in de Gelderlander. En dat pad loopt inderdaad dood. Sloop is een reflex geworden, omdat het in spreadsheets eenvoudig te berekenen is en projectmatig lekker overzichtelijk oogt. Maar die cijfers vertellen niet het hele verhaal.

De kosten van sloop zijn niet alleen financieel enorm – denk aan de vijf miljoen euro die het Edese project zomaar kan kosten – maar ook ecologisch. Sloop en nieuwbouw stoten gigantische hoeveelheden CO2 uit, nog los van stikstof en fijnstof. “We kijken net als bij stikstof graag naar boeren,” zegt Alkemade, “maar de bouw is een van de grootste vervuilers.” Jaarlijks produceren we 24 megaton bouwafval, omgerekend 760 kilo per seconde. Dat is niet houdbaar.

Renoveren is de toekomst

Het hoeft ook niet zo. Kijk naar voorbeelden dichter bij huis. De Langenhorst-flat in Ede zou in 2008 worden gesloopt. De plannen werden op het laatste moment stilgelegd. Inmiddels heeft de flat energielabel B en nieuwe balkonhekken. De bewoners? Die wonen er nog steeds, zonder dat ze gedwongen moesten verhuizen. Een succesverhaal van behoud en vernieuwing.

Of kijk naar de Klusflat Kleiburg in Amsterdam. Een flat die op het nippertje werd gered van de sloophamer en via een klusproject transformeerde tot een bruisende gemeenschap. Bewoners kochten hun flatwoningen voor een redelijke prijs en knapten ze zelf op. Zo ontstonden niet alleen duurzame woningen, maar ook nieuwe sociale netwerken.

Volgens Alkemade ligt de oplossing in dit soort creatieve aanpakken. “Het omgaan met zo’n erfenis is maatwerk,” zegt hij. Het vraagt om meer denkwerk en creativiteit dan simpelweg de sloopkogel inzetten, maar het resultaat is duurzamer én menselijker. Hij pleit zelfs voor een CO2-heffing op sloopprojecten om deze verborgen milieukosten zichtbaar te maken.

Waarom niet in Ede?

De flatwoningen in Zuid en Groevenbeek hebben geen grote bouwkundige gebreken. Hun WOZ-waarde – samen meer dan 50 miljoen euro – zou bij verkoop nog veel hoger liggen. Waarom zouden we deze flatwoningen slopen als ze ook gerenoveerd kunnen worden? Waarom niet kiezen voor creatieve oplossingen zoals kluswoningen? Verkoop de appartementen tegen betaalbare prijzen aan starters of gezinnen, zoals bij Kleiburg. Laat ze zelf investeren in hun woning, creëer gemengde buurten, en gebruik de opbrengsten om nieuwe woningen in de buurt te realiseren.

Er is ruimte genoeg om te verdichten zonder te slopen. Bestaande flatwoningen kunnen worden gesplitst of samengevoegd om appartementen te creëren van 38 m² tot wel 240 m². Daarmee ontstaat een divers woonaanbod dat past bij verschillende huishoudens – van starters tot gezinnen en senioren.

Oproep: kies voor vernieuwing zonder vernietiging

Sloop is een gemakkelijke oplossing, maar geen verstandige. Het is een oplossing die de echte kosten – financieel, ecologisch en sociaal – verdoezelt. Zoals Alkemade het zegt: “Wat logisch is als je het over anderhalf jaar berekent, is een absurde verspilling als je over vijftig jaar rekent.”

Laten we niet de fouten maken die elders al pijnlijk duidelijk zijn geworden. In Rotterdam werd de Tweebosbuurt gesloopt, maar jaren later staat er nog altijd geen nieuwbouw. Buurten verdwijnen, bewoners worden ontworteld, en er blijft een leegte achter.

De gemeenteraad van Ede heeft nu de kans om te kiezen voor een ander pad. Een pad van duurzaamheid, creativiteit en respect voor bestaande gemeenschappen. Het is niet alleen een urgente opgave, het is ook een kans. Een kans om te laten zien dat Ede niet alleen denkt aan de korte termijn, maar ook aan de generaties die na ons komen.

Rob Hendriksen is een betrokken inwoner van Ede die constructief meedenkt met ontwikkelingen. Hij stuurde een ingezonden brief aan de gemeenteraad. De redactie van de Edese Vos heeft hem geholpen dit in een opiniestuk te verwoorden.

Vandaag is deze kwestie in de gemeenteraad besproken. GroenLinks, PvdA, MME en D66 dienden een motie in om in de toekomst waar mogelijk renovatie en circulaire bouw te stimuleren. Deze motie werd door wethouder Van der Schans ontraden en als ‘overbodig’ beschouwd. Volgens Woonstede zou behoud van de twee voor sloop genomineerde flats niet lonen. “De investeringen voor renovatie zijn onevenredig hoog. We nemen zo’n besluit alleen als het echt niet anders kan.” De motie ontving ook geen steun van andere partijen. Woonstede laat weten dat een definitief sloopbesluit pas volgend jaar wordt genomen.