Marc van der Woude
Smaakpark Ede ontving een half miljoen euro subsidie uit de Regiodeal Foodvalley voor de ontwikkeling van een foodlab voor fermentatie. Hoe ging dat in zijn werk? De Edese Vos analyseerde de procedure en het ingediende projectvoorstel.
Waarom besteden we hier aandacht aan? Het faillissement van Smaakpark, dat een belangrijke rol werd toegekend in de Edese en regionale foodvisie, vormt een goede aanleiding om wat meer inzicht te krijgen in het functioneren van de Regio Foodvalley, een samenwerkingsverband van acht gemeenten, bedrijven en onderwijsinstellingen in de Gelderse Vallei.
Ook biedt de Smaakpark-casus inzicht in de manier waarop subsidies worden verstrekt en welke controles daar op zijn. Veel burgerinitiatieven moeten het doen met de bonnen van € 7,50 van Ede Doet of krijgen zelden iets bij de overheid gedaan, terwijl andere partijen soms forse subsidies binnenhalen, omdat ze een netwerk hebben, zakelijk slimmer zijn, of aansluiten bij een ambitie van de overheid zelf en daarmee een zichtbaar visitekaartje kunnen worden. Zoals de Edese Vos eerder berichtte gaat het om een bedrag van € 477.150, waarvan € 380.000 (80%) in najaar 2022 aan Smaakpark BV is uitgekeerd.
Bij de subsidie-aanvraag voor het Fermentatielab waren meerdere partijen betrokken: de Regio Foodvalley, Stichting Foodvalley NL en de Provincie Gelderland. Die gaven op vragen van de Edese Vos in eerste instantie halve antwoorden en verwezen naar elkaar. Dat wekte de indruk dat geen van deze partijen echt ‘in control’ was. Halverwege de week na het faillissement was er kennelijk wél gecoördineerd en liep de woordvoering over Smaakpark via de provincie Gelderland.
Waar komt de subsidie vandaan?
“Wij hebben even tijd nodig gehad om voor de Regio Foodvalley uit te zoeken wat de impact is van de faillissementsaanvraag van het Smaakpark waar jullie over berichten,” zegt directeur Arjen Droog. “Allereerst vinden we het vreselijk voor de medewerkers en eigenaren van het Smaakpark. We kennen ze al lang en beschouwen het Smaakpark als een grote toevoeging aan de regionale dynamiek rond het verduurzamen van ons voedselsysteem, wat een van de doelstellingen van de regio is.” Waarna een disclaimer volgt: “Financieel zijn er geen noemenswaardige banden tussen Regio Foodvalley en het Smaakpark. Voor zover die er zijn beperkt dat zich tot het huren van hun locatie voor een regionale activiteit. Regio Foodvalley voert geen financiële transacties uit rond de regiodeal en heeft geen bevoegdheid subsidies te verstrekken; Ede en Gelderland wel.”
“De subsidie waar jullie over berichten komt voort uit de Regiodeal Foodvalley,” zegt Mariken Fellinger, de programmamanager van de Regiodeal Foodvalley. In deze regiodeal, een uitvoeringsprogramma met vele projecten en ruim 70 miljoen aan financiering, zit geld van meerdere overheden: de acht Foodvalley-gemeenten, twee provincies en het Rijk. Het bestaat uit drie sporen: transitie van de landbouw, voeding en gezondheid, en kennis en innovatie. Een van de projecten in het derde spoor is een ‘Fonds gedeelde onderzoeksfaciliteiten’. De projectleider (en beheerder) van dit fonds is de provincie Gelderland die de subsidie aan het Smaakpark voor inrichting van het Fermentatielab heeft verstrekt.
De Stichting Foodvalley NL werkt samen met de Regio Foodvalley en verbindt en adviseert partijen die een subsidie willen aanvragen. De stichting begeleidt subsidieaanvragen en adviseert de provincie op technische aspecten. “Daarbij wordt vooral gekeken naar het innovatie-ecosysteem,” zegt Fellinger. “Is er bijvoorbeeld voldoende vraag vanuit potentiële gebruikers naar zo’n Fermentatielab.” Ze hoopt daarom op een doorstart. “Het is een waardevolle bijdrage aan de voedseltransitie.”
Emmanuel Anom, de ‘shared facilities’ manager van Foodvalley NL, laat weten dat er een commissie is samengesteld van vier onafhankelijke experts die het Smaakpark-voorstel hebben beoordeeld. “Er waren verschillende criteria die werden gescoord op basis van een 5-puntsschaal. Er zijn ook vragen gesteld aan Smaakpark die naar tevredenheid werden beantwoord. Op basis daarvan is door het bestuur van Foodvalley NL een advies uitgebracht aan de provincie.”
Hier past een kanttekening: Stichting Foodvalley NL wordt grotendeels door de provincie Gelderland gefinancierd. “Dankzij deze steun kunnen we als onafhankelijke partij (soms tegenstrijdige) belangen combineren,” stelt de stichting op haar eigen website. Het is de vraag hoe onafhankelijk je werkelijk kunt zijn als je financiering komt van de partij die je moet adviseren. Hier speelt mogelijk een verstrengeling van belangen. Het wekt de indruk van drie spelers die claimen onafhankelijk van elkaar te opereren, maar elkaar wel de bal toespelen.
Woordvoerder Everdien Gunsing van de provincie Gelderland is nu het aanspreekpunt voor vragen over de toegekende subsidie. Op verzoek van de Edese Vos geeft ze de volgende cijfers uit de aanvraag:
Totale begroting Fermentatielab: € 954.302
Dekking:
Subsidie € 477.151
Eigen bijdrage € 254.714
Inkomsten € 222.437
Smaakpark zou dus 50% zelf inbrengen – een deel als eigen bijdrage en een deel als te verwachten inkomsten uit de verhuur van het lab. Gunsing laat weten dat van deze specifieke subsidie 64% van de provincie Gelderland komt en 36% van het Rijk.
Het projectvoorstel: een (te) zonnig beeld
De provincie vroeg Stichting Foodvalley NL, waar veel expertise zit op het vlak van voeding en innovatie, dus om de subsidieaanvraag van Smaakpark op inhoudelijke criteria te beoordelen. Welke criteria dat concreet zijn wilden beide organisaties in eerste instantie niet kwijt, maar dit document is inmiddels, evenals het projectvoorstel, toch aan de Edese Vos verstrekt. “De subsidie is verleend na een inhoudelijke check door een onafhankelijke commissie van deskundigen,” zegt Gunsing. “De provincie checkt de subsidietechnische zaken, zoals staatssteun, partners, etc. en doet de financiële afhandeling.”
In het projectvoorstel, ingediend op 16 juni 2022, komt Christian Weij met een opmerkelijk zonnige voorstelling van zijn financiële situatie:
Nu is het niet ongewoon om een subsidie aan te vragen voor activiteiten die de eerste jaren nog niet renderen. Maar er wordt gesuggereerd dat juist het opnemen van het Fermentatielab in de Smaakpark BV (lees: het restaurant) het gesubsidieerde project “ongevoelig maakt voor marktfalen.” Het zijn de andere activiteiten van Smaakpark BV die het lab overeind kunnen houden als de markt wat minder is. Dit suggereert een gezonde onderneming. Terwijl het restaurant op dat moment in financiële problemen verkeerde en juist zelf een risico vormde voor het lab.
De organisatie, bestuur en partners van het Fermentatielab zijn in het projectvoorstel zwartgelakt. We weten dus niet welke mensen en partijen in de Foodvalley direct betrokken waren bij het project en hier mede sturing aan gaven. Wel weten we dat Weij in de zes maanden vóór zijn faillissement problemen met enkele partijen in zijn partnerschap had.
Was op het moment van de aanvraag door Smaakpark bij de provincie bekend dat dit bedrijf een negatief eigen vermogen en forse schulden had, en door de coronamaatregelen in de problemen was gekomen? Daarover gaat het in het volgende artikel dat morgen verschijnt.
