Edese Vos
Het spant er echt om. Achter de schermen wordt druk gelobbyd vóór of juist tégen de Food Experience die vanavond oordeelsvormend in de Edese gemeenteraad wordt besproken en op 6 december in de Provinciale Staten in Arnhem.
In een poging de volksvertegenwoordigers van hun standpunten te doordringen, hebben diverse partijen brieven geschreven die via de griffies zijn verspreid. In het informatiesysteem van de Provinciale Staten staat een openbare brief van 17 ‘bezorgde burgers over de WFCE in Ede’. Initiatiefnemer Rob Hendriksen laat de Edese Vos weten dat de burgers zich spontaan hebben georganiseerd. Eerder stuurden ze de Edese gemeenteraad ook al een open brief met bezwaren.
‘Geld kan beter gebruikt worden’
Ze storen zich eraan dat er in Ede “ongemerkt en ongecontroleerd enorm veel geld over de balk wordt gesmeten” dat veel beter besteed kan worden aan woningbouw en andere voorzieningen die voor de inwoners belangrijk zijn. “Voor het project Food Experience bestaat in de Edese gemeenschap totaal geen draagvlak en veel burgers maken zich zorgen over de grote financiële risico’s die ermee gemoeid zijn,” aldus de ondertekenaars.
“Er is geen enkele zekerheid dat dit project zal renderen of de beoogde doelstellingen haalt. Gemeente en provincie komen aan alle kanten geld tekort. Onlangs bij de aanpassing van de hondenbelasting door de gemeenteraad klaagde de wethouder dat hij dan voor 160.000 euro geen dekking heeft. Ook de WOZ belasting wordt extra verhoogd. De Food Experience is geen noodzakelijke investering, maar een bodemloze put in oprichting.”
‘Ontwikkeling food belangrijk’
De mening dat het project beter kan worden afgeblazen wordt niet gedeeld door Ferdie Olde Bijvank. Hij vertegenwoordigt een burgerplatform dat met de Food Experience samenwerkt voor een meer lokale invulling van het concept. Naar de door het college aangepaste business case heeft hij niet gekeken, zo laat hij de Edese Vos telefonisch weten. Maar hij stuurde de gemeenteraad wel een brief waarin hij pleit voor behoud van de visie en het concept.
Ook Patrick van der Pijl, directeur van Aeres MBO in Ede, klom in de pen. “Dinsdagavond heb ik nog een brief aan de raad geschreven,” vertelt hij de Edese Vos in een telefoongesprek. Aeres zit nu met twee lokalen in de Mauritskazerne en wil haar opleiding in een nieuw duurzaam pand op het WFC-terrein vestigen. Hiervoor werd vorige week een intentieovereenkomst getekend.
Heel toevallig vlak voor de bespreking in de raad. Maar Van der Pijl zegt dat het geen opzet is. “Wij zijn hier al langer mee bezig en vinden de connectie tussen onze opleiding en de start-up bedrijven op het WFC-terrein erg belangrijk.” Hij zou het prettig vinden als de Food Experience er komt, maar noodzakelijk is het niet. “Wij gaan sowieso door met onze plannen,” laat hij weten.
Lobbywerk niet transparant
Er wordt in de coulissen dus druk gelobbyd. De ingekomen brieven van burgers worden door de Gelderse Staten openbaar in het informatiesysteem gezet, maar Ede doet dat niet. Daardoor weten inwoners dus niet welke partijen invloed proberen uit te oefenen op de besluitvorming. Dit zou eigenlijk transparant moeten zijn.
De Edese Vos ondervond dit zelf ook toen we een mail aan de griffie stuurden met onze zienswijze op de advocatenkwestie. Deze kreeg in eerste instantie de status ‘niet openbaar’ en kon dus alleen door raadsleden worden ingezien. Het argument dat de griffie hiervoor had was ‘bescherming van de privacy’. Nadat we hierover aan de bel trokken is de brief alsnog openbaar gemaakt.
Wie de raadsvergadering wil volgen kan om 19:00 uur de livestream aanzetten. Inleestip: de Edese Vos analyseerde de nieuwe plannen en de mistige business case.
NASCHRIFT 1 december 2023: Hoe ging het gisteren in de raad? Zoals verwacht gaat de Food Experiece er hoe-dan-ook komen, zeker als de Provinciale Staten volgende week ook instemmen met hun college. Doordat tweederde van de Edese gemeenteraad in de coalitie zit, is er voor collegeplannen altijd draagvlak en hebben oppositiepartijen meestal het nakijken. Dan worden er misschien nog wel toezeggingen of antwoorden van de wethouder verkregen, maar sneuvelt een plan zelden.
Wat hier bovendien meespeelt is dat cruciale informatie geheim is verklaard, waardoor de weging en besluitvorming voor Edenaren (en dus ook de Edese Vos) niet transparant is. Er kan in de raadsvergadering zelfs niet uit deze geheime informatie worden geciteerd, wat een effectief debat belemmert.
Onder inwoners van Ede lijkt er nauwelijks draagvlak te zijn voor de Experience. Dit is nooit goed onderzocht. Toch stemmen de meeste volksvertegenwoordigers mee met het college en dreigen zo de verbinding met burgers te verliezen.
“Voor het project Food Experience bestaat in de Edese gemeenschap totaal geen draagvlak en veel burgers maken zich zorgen over de grote financiële risico’s die ermee gemoeid zijn,” aldus de ondertekenaars.
Totaal geen draagvlak… Vervolgens worden vlak erna voorstanders genoemd, en weg is je standpunt. Hadden ze beter kunnen schrijven “weinig draagvlak” o.i.d.
Ja, een iets genuanceerdere formulering was verstandig geweest. Anderzijds: het college en de raad weten best wel dat het draagvlak onder inwoners heel smal is. Uit een recente poll onder onze lezers bleek 11 procent draagvlak voor de Food Experience. Laat dat onder Edenaren iets hoger zijn, een meerderheid zit er niet in.
Het draagvlak lijkt in Ede inderdaad niet al te groot, dat klopt. Maar dergelijke uitspraken die je niet kunt onderbouwen maken het natuurlijk niet gemakkelijk om serieus genomen te worden.
Er staat bijvoorbeeld ook in “Er zijn grote vraagtekens te plaatsen bij nut en noodzaak van een FE”. Vanuit preventie en educatie denk ik dat het nut er juist wel is gezien de prevalentie van allerlei ziektes en gezondheidsproblemen en de link met voedsel. Zouden er van alle kinderen die op een schoolreisje (dus ook zij voor wie de toegang tot dergelijke informatie normaliter lastiger is) het FE bezoeken slechts 1% het gedrag op jonge of latere leeftijd aanpassen, dan scheelt dat denk ik al snel meer in de ziektekosten (en dus zorgverzekering) dan dat het FE kost. Dit lijkt me bij uitstek dan ook een taak voor de overheid, maar dan wel de Nederlandse overheid en niet de Edese. De insteek zou dan ook anders zijn dan nu, het hoeft dan niet per se een winstgevende businesscase te zijn. De winst komt uit de gezondheidsvoordelen o.a.
Dan rest nog de vraag of het FE in Ede gevestigd zou moeten worden. Als grootste stad in de regio FoodValley in het midden van Nederland en dicht bij het OV knooppunt station Ede-Wageningen is daar wat voor te zeggen, maar tegelijkertijd zullen daar ook voldoende bezwaren tegenop te werpen zijn. Als tegenstander zou ik me daar dan meer op richten. Daarnaast zou je een soort van “onhaalbaarheidsonderzoek” kunnen doen, waarin je goed onderbouwt waarom het niet gaat werken. Of je houdt het bij een brief met alleen je mening, maar niet zoals deze brief een mening die als feit gepresenteerd wordt zonder goede onderbouwing. Dat maakt mijns inziens niet echt indruk. Dus mochten de schrijvers meelezen, doe er je voordeel mee.
Ter verduidelijking: de griffie is voor het openbaar publiceren van persoonsgegevens gebonden aan de privacyregels in de AVG. Daarom komen brieven van inwoners standaard niet openbaar op de website. Alle brieven worden echter wel transparant vermeld in het overzicht van ingekomen stukken en zijn door iedereen op te vragen. In dat geval verzorgen we een geanonimiseerde versie. Pas als mensen expliciet toestemming verlenen hun namen openbaar te maken, of schrijven vanuit een openbare functie (bijvoorbeeld als bestuurslid van een organisatie) zal een brief openbaar geplaatst worden.
Dank voor je toelichting. De provincie houdt zich ook aan de AVG en maakt ingezonden brieven wel openbaar. Ze nemen de moeite om de privégegevens in zo’n brief zwart te lakken. Ede zou daar toch ook voor kunnen kiezen? Tenslotte zijn die brieven onder de Wet open overheid gewoon op te vragen en worden ze bij zo’n aanvraag ook gelakt. Het is ietsje meer werk, maar zou de transparantie van wat in de raad passeert bevorderen.
Het lijkt misschien “ietsje” meer werk, maar er komt meer bij kijken dan je zou verwachten. Om alles standaard in tweevoud te plaatsen, waarvan een openbare zwartgelakte versie, en beiden voldoend aan de eisen van digitale toegankelijkheid, vraagt tijd en middelen die we momenteel gewoon niet hebben. Het staat wel op ons ‘verlanglijstje’, maar tot die tijd is de afweging gemaakt om alles op afroep beschikbaar te stellen. En daarvoor hoef je niet eens een beroep te doen op de wet open overheid, een mailtje naar griffie@ede.nl volstaat.