Leger des Heils: de vrome belofte en de harde werkelijkheid

Ze overleefde de straat, maar dreigt er nu opnieuw te belanden. Natasja Schreuder, ernstig ziek met complexe problematiek, wordt uit haar woning gezet door het Leger des Heils en Oranje Steengoed Beheer. Een verhaal over de kloof tussen vrome beloften en de praktijk.

Het is zaterdagochtend vroeg als de mail binnenkomt die haar leven opnieuw ontwricht: ‘Opzegging bruikleenovereenkomst’. Voor Natasja Schreuder betekent het dat haar dagen in het kleine paviljoen op Batelaar in Lunteren geteld zijn. Per 28 juli moet ze haar kamer(s) verlaten.

In overlevingsstand

Schreuder is geen willekeurige bewoner. Ze is een ervaren medewerker van het Leger des Heils met een verleden op straat. Door een crisis werd ze zelf dakloos en belandde in een tentje langs het spoor in Ede. Haar lichaam draagt nog de littekens van een leven vol uitdagingen: hersenletsel door een val, chronische darmklachten waarvoor ze nu sondevoeding krijgt, een progressieve hoornvliesaandoening die door stress verergerde, en neurologische beperkingen die samenhangen met hoogbegaafdheid en PTSS.

Ze is dus zorgbehoevend en haar medische behandelingen zijn afhankelijk van een vaste woonplek. Zonder adres vallen alle zorgtrajecten weg. “Ik overleef. Ik probeer alleen maar te herstellen,” mailt ze mij. “Ze gooien me gewoon weer de straat op. Ik ben geen overlastgever. Ik ben complex en helaas ook ziek.” Desgevraagd levert ze transparant alle informatie aan die nodig is om haar verhaal te controleren.

De opzegbrief komt van vastgoedbeheerder Oranje Steengoed, die de panden van het Leger des Heils beheert. De reden: klachten over grensoverschrijdend gedrag. Schreuder weerlegt ze. “Ik ben erin geluisd,” zegt ze. Het botert niet met haar buurvrouw, maar onderhuids speelt ook mee dat ze de confrontatie is aangegaan over de bestemming van Batelaar. Dat ligt, zo merk ik al snel, gevoelig bij de zorgorganisatie. Maar zelfs als iemand ‘lastig’ is, waar kan zo’n ernstig zieke vrouw heen als de organisatie, die er juist zou moeten zijn voor mensen zoals zij, het laat afweten?

Drie mannen, drie excuses

Robert Dijkstra (Oranje Steengoed Beheer) nam de beslissing over Schreuders lot. Hij geeft toe dat er geen wederhoor is gepleegd over de klachten. “Ik heb haar die vrijdag gebeld. Als ze niet opneemt, tja…” De klachten zijn volgens hem ernstig, maar een inhoudelijk gesprek vooraf vond niet plaats. “Wij zijn een vastgoedbeheerder, geen zorgverlener,” stelt hij zakelijk. Wat er met Schreuder gebeurt, valt buiten zijn verantwoordelijkheid. Om er zeker van te zijn dat ze vertrekt, heeft hij alvast een deurwaarder ingeschakeld.

Jan Overweg (regiodirecteur Leger des Heils) neemt op vanaf zijn vakantieadres. “Nee, daar ben ik nog niet van op de hoogte,” zegt hij over de uitzetting van zijn collega-hulpverlener. Hij verwijst naar Dijkstra van Oranje Steengoed, die laat weten de kwestie met zijn opdrachtgever te hebben overlegd. Als eigenaar van het pand kan het Leger des Heils de opzegging stoppen, maar doet dat niet. Op zijn social media-profiel prijkt het motto: “Doen wat wél kan.”

Catharinus van den Berg (geestelijk verzorger) is initiatiefnemer van het geplande Pelgrimshuis op Batelaar – een ‘heilige ruimte’ voor stilte en gebed, direct naast Schreuders paviljoen. Over haar uitzetting zegt hij: “Het Pelgrimshuis is geen partij in deze. Wij staan hier volledig buiten.” Hij suggereert dat onze eerdere berichtgeving heeft bijgedragen aan de escalatie – de journalist en het slachtoffer worden verantwoordelijk gemaakt, terwijl hijzelf de handen in onschuld wast.

Drie mannen, drie excuses. Cartoons: Reynaert.

De missie

Het Leger des Heils werd in de 19e eeuw opgericht door William en Catherine Booth. In zijn laatste toespraak in 1912 vatte William Booth de missie van de organisatie als volgt samen:

“Zolang er nog vrouwen huilen, zal ik strijden.
Zolang er nog kinderen honger lijden, zal ik strijden.
Zolang er nog mannen naar de gevangenis gaan,
erin en eruit, erin en eruit, zal ik strijden.
Zolang er nog één verslaafde is, zolang er nog
één meisje verloren op straat loopt, zal ik strijden.
Zolang er nog één mens het licht van God niet
heeft gezien, zal ik strijden, strijden tot het
bittere eind.”

Tegenwoordig is het Leger des Heils een omvangrijke zorgorganisatie met strakke managementlagen. Hun communicatieafdeling reageert in algemene frasen: “Wij laten nooit iemand vallen.” Concretisering blijft uit.

De levensbedreigende werkelijkheid

Bronnen uit de hulpverlening die Natasja Schreuder kennen, schetsen een zorgwekkend beeld. “Terugkeer naar de straat kan ernstige gevolgen hebben,” stelt een van hen. “Zonder medische zorg kan het haar dood worden.” Haar bereidheid om zich uit te spreken over misstanden maakt haar in bureaucratische systemen tot een ‘lastig persoon’. Deze ‘lastigheid’ lijkt nu gesanctioneerd te worden.

Het Leger des Heils heeft als eigenaar van Batelaar alle mogelijkheid om de uitzetting te stoppen. De keuze om dit niet te doen, past in een breder patroon van falend beleid rond dakloosheid, waar “oplossingen” vaak tijdelijk of ontoereikend zijn.

Wie is hier de naaste?

In de Bijbel vraagt iemand aan Jezus: “Wie is mijn naaste?” Jezus antwoordt met de gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan. Het gaat er niet om wie jouw naaste is, maar voor wie bén jij een naaste?

In die gelijkenis komen drie mannen langs iemand in nood. Een priester en een leviet – religieuze leiders – lopen voorbij met hun excuses, hun functies, hun prioriteiten. Maar de Samaritaan, die juist gehaat werd door de Joden, stopte en ontfermde zich.

Volgende week komt Schreuders beste maatje vrij. Een man die samen met haar in een tentje langs het spoor in Ede sliep, toen ze alles kwijt was. Hij had niets. Geen huis. Maar hij deelde wat hij had en stond voor haar klaar. Hij was haar naaste.

En nu?

Drie mannen lopen voorbij. De regiodirecteur van het Leger des Heils, de geestelijk verzorger met zijn ‘heilige ruimte’, en de vastgoedbeheerder. Alle drie hebben ze een huis, een salaris, een auto, vakantiedagen. Alle drie kijken ze weg. Ze beroepen zich op regels, protocollen en privacy, en schuiven de verantwoordelijkheid van zich af.

Wie is hier de naaste? Wie stopt er deze keer?

NASCHRIFT 18 juli 2025: Schreuder krijgt van Oranje Steengoed Beheer uitstel van executie tot 1 oktober, op voorwaarde dat ze tekent voor haar eigen vertrek. Hoewel ze aanvankelijk weigerde te tekenen, laat ze de Edese Vos nu weten dat ze mogelijk geen andere optie heeft. “Ik ben medisch ingestort, moet rusten en mijn lijnen herpakken.” Het zwaard van Damocles blijft boven haar hoofd hangen en daarmee de voortdurende stress waardoor haar herstel wordt vertraagd.

NASCHRIFT 29 september 2025: Het Leger des Heils heeft niets voor Schreuder gedaan en zet haar op 1 oktober alsnog op straat.