Marc van der Woude
Hoe gaat het met natuurgebied De Braamhorst, dat een paradijs voor zandhagedissen en hazelwormen moet worden? Nog niet zo goed, constateert de Edese Vos na een inspectie in het gebied. Het in opdracht van de gemeente gestorte dekzand is allesbehalve schoon.
Omwonenden meldden bij de Edese Vos dat er bouwafval en puin in het zand zou zitten, terwijl de gemeente had toegezegd een schone deklaag aan te zullen brengen.
Tijdens een inspectie ter plaatse blijkt dat het dekzand – dat volgens de gemeente “schoon” zou zijn en “uiteraard gecontroleerd op vervuilingen” – toch niet zo schoon is. We treffen grote stenen, stukken beton, plastics, piepschuim, doeken en voedselverpakkingen aan – duidelijk materiaal dat niet thuishoort in een natuurgebied. Het is geen zwerfvuil dat op het zand terecht is gekomen, maar zit er daadwerkelijk in. Onze fotoreportage onderaan dit artikel geeft een indruk van de situatie.
Opheldering en onderzoek
Uiteraard is niet alles zichtbaar. Mogelijke vervuiling met zware metalen, microplastics en PAKS zijn met het blote oog niet te zien en vragen om nader onderzoek. De Edese Vos heeft wethouder Jan Pieter van der Schans schriftelijk om opheldering gevraagd:
1. Wat is de norm voor ‘schoon’ zand?
De gemeente spreekt van een schone deklaag, maar het begrip ‘schoon’ blijkt relatief. Is er een specifieke norm die hier gehanteerd wordt en hoe is deze bepaald?
2. Hoe en wanneer is gecontroleerd op vervuilingen?
Er is door de gemeente gesteld dat het zand gecontroleerd is. Maar hoe zijn deze controles uitgevoerd, en door wie? Zijn er monsters genomen voordat het zand werd aangevoerd? En zo ja, wat waren de resultaten?
3. Welke partij is verantwoordelijk voor de controle?
Transparantie is hier cruciaal. Welk bedrijf of welke instantie heeft het aangevoerde zand beoordeeld, en hoe is de onafhankelijkheid van deze beoordeling gewaarborgd?
De woordvoerder van de wethouder liet het volgende weten:
“De sanering bestaat uit het aanbrengen van een leeflaag met grond. De gebruikte grond is afkomstig van de Kazerneterreinen.
De gebruikte depots zijn gecontroleerd door onafhankelijke milieukundige bureaus. Deze bureaus onderzoeken de depots conform vastgestelde richtlijnen. Conclusie: uit de toetsing van de chemische parameters blijkt dat de partij voldoet aan ‘Klasse Achtergrondwaarde’ conform het Besluit bodemkwaliteit voor toepassing op landbodem. Vervolgens heeft de ODDV akkoord gegeven op het toepassen van de grond op de Braamhorst afgelopen zomer. De gebruikte grond voldoet dus aan alle formele vereisten.
Door het bureau dat de werkzaamheden voor ons coördineert wordt nog een evaluatierapport van de werkzaamheden gemaakt. Die gaat naar het bevoegd gezag (provincie Gelderland). Als die de evaluatie goedkeurt is de sanering formeel afgerond. Zo ver zijn we dus nu nog niet. De gemeente heeft als opdrachtgever geconstateerd dat er wat puin en afvalresten in de aangebrachte laag zitten. Wij hebben nog een vraag uitstaan bij de milieukundige bureaus of dit ook geconstateerd is bij de aanvoer. In het verdere beheer worden deze resten opgeruimd.”
Kostenbesparing ten koste van kwaliteit?
Zoals geschetst in een eerder artikel koos de gemeente bij De Braamhorst voor een deklaag in plaats van volledig saneren. Er is namelijk ook sprake van bodemvervuiling uit het verleden; de Braamhorst was vroeger een vuilstort. De nieuwe deklaag was vooral een kostenafweging; saneren zou heel duur zijn en is daarom niet overwogen. Maar als de kwaliteit van het aangevoerde dekzand tekortschiet, rijst de vraag of hier niet ook op kosten is bespaard ten koste van de milieukwaliteit en de geschiktheid van het terrein als leefgebied voor de beoogde hazelwormen en zandhagedissen.
Het herstel van De Braamhorst is een natuurcompensatieproject dat verband houdt met de ontwikkeling van het World Food Center-terrein. Als de basis van het project – de deklaag – ter discussie staat, heeft dit gevolgen voor de geloofwaardigheid van de gemeentelijke aanpak.
De Edese Vos heeft de kwestie in onderzoek. Heb je een tip die ons kan helpen? Laat het weten.
NASCHRIFT 29 april 2025: Hoe schoon is onze bodem? Een ambtenaar geeft een ontluisterend inkijkje in hoe het er achter de schermen aan toegaat.
NASCHRIFT 30 april 2025: SME bezoekt de Braamhorst
Bestuursleden van de Stichting Milieuwerkgroepen Ede (SME) hebben vandaag samen met een reptielendeskundige van Wageningen University & Research het terrein de Braamhorst bezocht. Hun eerste indruk is positief: het gebied heeft potentie als leefgebied voor reptielen, mede dankzij een goede ligging en geschikt ingericht zand met heidestrooisel. Wel is beheer noodzakelijk om vergrassing en opslag van braam en struiken tegen te gaan. Vervuiling is niet aangetroffen. De gemeente heeft de tijdens onze inspectie in december aangetroffen en gemelde puinresten en plastics opgeruimd. De SME volgt de verdere ontwikkeling, maar ziet op dit moment geen aanleiding om grondmonsters te nemen voor een chemische analyse.
De essentiele woorden hierin zijn ‘chemische parameters’. Vervuilde grond bevat meer dan een bepaalde percentage van niet toegestane stoffen. Anders gezegd: de grond is en blijft vervuild. Wat vervuiling die je er met de hand uit kunt halen (of zeven) wordt bij mijn weten niet gemeten en komt in die waarden dan ook niet terug.
Volgens mij valt de gemeente weer in herhaling. Ik denk hierbij even aan het nieuwe schone zand wat op het Enka terrein gestort werd, nadat het vuile zand was afgegraven. Wat ik me meen te mogen herinneren was dat het zand wat daar gestort is bijna net zo smerig was als wat er uit kwam.
Dat is heel waarschijnlijk. Hier komen we op terug in het volgende artikel.
Ik woon op Enka en het zand is inderdaad niet echt schoon. Bij de aanleg van de tuin genoeg plastic, bewapening van beton en zelfs een nagenoeg compleet hectometerpaaltje gevonden, nog los van alle stenen/grof vermalen puin dat er in ligt. Als je wat dieper de grond in wil komen voor bijvoorbeeld een stroomkabel (in ons geval), dan heb je haast een pikhouwel nodig om er te komen.
Dezelfde troep ligt op de zandweg langs de spoorlijn, de Wildzoom. Heb ik jaren geleden gemeld aan de gemeente, volgens mij ook nog eens wat over geschreven in Ede Stad. Dat was zgn ook schoon. Spel: zoek de neergelegde boomstronk met ingegroeide ijzeren stang. Nu ligt er op dat weiland ernaast ook weer van alles. Onder het zand ligt plastic afdektroep.
Ik krijg de indruk dat de ambtenaren achter hun computertje wat parameters zitten te bekijken en druk met elkaar overleggen maar nooit poolshoogte nemen. In de tientallen jaren dat ik daar bijna dagelijks rondloop heb ik nog nooit een ambtenaar in functie gezien, tenzij op mijn verzoek. De enige ambtenaren zijn degenen die ‘s morgens in een 4×4 over de zandwegen rijden en af en toe een omgevallen boom omzagen.
In mijn ogen komt het neer op afstandelijke liefdeloosheid. Wel met kekke autootjes rijden met daarop ‘Ede Groen’ maar niet je daarnaar voegen. Loop voor de grap eens langs de N224 over de Ginkelse Hei. Je kunt er vuilniszakken vol zwerfafval ophalen inclusief rood-witte afzetlinten.
En dan onlangs in antwoord op vragen uit de gemeenteraad antwoorden dat de hoeveelheid zwerfafval minder is geworden. Dat was de vraag toch niet, meer of minder? De vraag is: wat doe je eraan om het te stoppen en schoon te doen zijn. Is het zo moeilijk? Als wethouder wel mooi weer spelen bij de dag voor schoon Ede waar schoolkinderen gedwongen worden andermans troep op te ruimen. Window dressing. Maar ondertussen afval draperen door heel Ede heen, afval dressing.
Bovenstaand artikel lezend, heb ik, nu achteraf, enige jaren geleden zelf ook geconstateerd dat het fietspad langs de Koekeltse Boslaan diep uitgegraven werd en dat de laag onder de tegels werd vervangen door “grond” met daarin plastic, batterijen en zelfs stukjes asbestachtige troep. Was dit ook al zo’n opbergpoging voor honderden tonnen onmogelijk afval?
Er wordt erg vaak gezegd dat alles schoon is, totdat daarna naar boven komt dat het tegenovergestelde het geval is. Wij burgers worden erg vaak op de verkeerde been gezet!