Cultuurvisie Ede mist concrete plannen en daadkracht

De langverwachte Cultuurvisie voor Ede, die op 17 oktober 2024 op de agenda van de gemeenteraad staat, had de belofte in zich om het culturele landschap van de gemeente nieuw leven in te blazen. Helaas blijft de visie steken in algemene ambities. Dat helpt niet om ‘de culturele hotspot van de Foodvalley’ te worden.

De Cultuurvisie is vooral een opsomming van bestaande initiatieven, zonder de broodnodige vernieuwing en concrete actieplannen die de culturele sector echt vooruit kunnen helpen. Een kritische analyse in 7 punten.

1. Visie of stilstand?

Een visie is het beeld of de verwachting die men heeft van de toekomst; daar horen echte ambitie en stippen op de horizon bij. Maar in plaats van een ambitieus plan presenteert de gemeente een document dat vooral achterom kijkt. Bestaande evenementen zoals Woest & Bijster en Zomerbries worden veelvuldig genoemd, maar heldere ideeën en plannen voor vernieuwing of uitbreiding ontbreken. De visie biedt in deze vorm weinig perspectief voor makers en inwoners die hopen op een heldere route naar een dynamischer en gevarieerder cultureel aanbod in Ede.

2. Gebrek aan concrete ondersteuning voor nieuwe initiatieven

Hoewel er in Ede veel creatieve ideeën opborrelen, blijft de gemeente vaak terughoudend tegenover culturele initiatieven. Een sprekend voorbeeld is de Kunstfactorij van Elise Huijberts. Ondanks haar voortdurende inzet om kunst toegankelijk te maken voor kinderen en de Bennekomse gemeenschap, stuit ze op bureaucratische obstakels. De gemeente bestempelt haar initiatief als ’te commercieel’, onder meer vanwege de workshops die ze geeft om haar gratis activiteiten te kunnen financieren. Ook staat de regel ‘voor bewonersinitiatieven mag nooit huur aan derden worden betaald’ steun aan dit soort initiatieven in de weg, terwijl de gemeente niet of nauwelijks eigen vastgoed beschikbaar heeft. Dit getuigt van een gebrek aan begrip voor de realiteit van culturele ondernemers.

3. Ruimtegebrek blijft onderbelicht

Een van de grootste problemen in het culturele veld van Ede is het tekort aan fysieke ruimte voor culturele activiteiten. Hoewel de visie prestigeprojecten zoals PK50 en ArtBase noemt, bieden deze geen oplossing voor het structurele ruimtegebrek dat kleinere initiatieven en specifieke groepen als koren ervaren. Concrete plannen om dit probleem aan te pakken ontbreken in de visie.

Het ‘ringmodel’ voor de culturele infrastructuur van gemeenten. Bron: VNG.

4. Innovatie blijft een hol begrip

De visie spreekt over innovatie en groei, maar maakt niet duidelijk hoe dit in de praktijk vorm krijgt. Er is weinig aandacht voor experimentele projecten of nieuwe ideeën op lokaal niveau. De gemeente zou meer ruimte moeten maken voor lokale experimenten en bewonersinitiatieven die cultuur van onderaf laten groeien.

5. Gebrek aan praktische ondersteuning

Een cruciale tekortkoming is het ontbreken van praktische ondersteuning voor culturele initiatiefnemers. Er is geen centraal loket of kenniscentrum waar mensen terecht kunnen voor advies over projectopzet, financieringsmogelijkheden of begeleiding bij de uitvoering. Dit gebrek aan ondersteuning zorgt ervoor dat veel potentieel waardevolle initiatieven juist hierdoor vroegtijdig stranden.

6. Misplaatste prioriteiten

De keuze om het ‘vestigingsklimaat’ als eerste pijler van de visie te benoemen, laat zien dat de gemeente prioriteit geeft aan het aantrekken van nieuwe inwoners en bedrijven, terwijl het versterken van de culturele infrastructuur voor de huidige inwoners bovenaan het lijstje zou moeten staan. De ambitie om Ede een ‘culturele hotspot van de Foodvalley’ te maken lijkt megalomaan, gezien het feit dat Ede qua cultuur nog altijd laag scoort op de ranglijst van de 50 grootste gemeenten. De basis van het culturele veld is dan ook nog lang niet op orde.

7. Uitvoeringsprogramma en toezicht ontbreken

Een visie zonder concreet uitvoeringsprogramma is in principe geen halszaak. Maar in het geval van het Edese cultuurbeleid wel: sinds de Cultuurnota uit 2016 heeft de gemeente immers nauwelijks resultaten geboekt. Evaluatie en vervolgactie bleven te lang uit. Voldoende reden om nu in deze visie krachtig door te pakken met een helder uitvoeringsplan. De visie die er nu ligt blijft anders een papieren tijger. Er is dringend behoefte aan een praktisch plan waarin staat hoe en wanneer de doelen uit de visie worden bereikt, en met welk budget. Daarnaast moet de gemeenteraad haar controlerende taak serieus nemen en actief monitoren of de gestelde doelen daadwerkelijk worden gehaald.

Conclusie

De Cultuurvisie voor Ede blijft, wederom, steken in algemene ambities en mist de concrete stappen en keuzes die nodig zijn om het culturele leven in de gemeente echt te laten bloeien. De gemeenteraad staat nu voor de uitdaging om het College aan te zetten tot actie: er is behoefte aan een duidelijke uitvoeringsagenda met meetbare doelen, meer ondersteuning voor initiatieven vanuit de samenleving, en een realistische aanpak van het ruimtegebrek. Alleen dan kan Ede uitgroeien tot de bruisende culturele gemeente die het wil en kán zijn.

Wat ons verder opviel:

– Het college/de gemeente heeft de interviews met zichzelf prominent bovenaan in de bronvermelding gezet. In het tweede lijstje met bronnen wordt een aantal bekende spelers in het culturele werkveld genoemd. Uit het bronnenlijstje blijkt dat inwoners c.q. cultuurdeelnemers, niet de gelegenheid is geboden om directe, persoonlijke input te geven.

– Journalistieke media vallen volgens de gemeente ook onder cultuur. Een hele paragraaf is gewijd aan XON. De rest wordt samengevat als: “Lokaal nieuws uit Ede en omgeving is te lezen in onder meer Ede Stad, het Mediafonds en diverse huis-aan-huis bladen.” Ede heeft maar één huis-aan-huisblad, het Mediafonds is geen nieuwsmedium, en de andere journalistieke media zijn kennelijk niet in beeld bij de gemeente.

NASCHRIFT 18 oktober 2024: Bij de bespreking van de Cultuurvisie in de gemeenteraad kwamen de punten uit deze kritische analyse veelvuldig langs. De vaagheid van de visie, het ontbreken van een concreet uitvoeringsplan, de gebrekkige lokale gerichtheid en ondersteuning van met name kleinere initiatieven. Wat de raadsleden ook niet lekker zit is dat het college bij instemming eigenlijk ‘carte blanche’ krijgt om eigen prioriteiten te stellen.