Ctgb maakt draai: toch kankerrisico bij pesticiden

Na kritiek vanuit de wetenschap geeft het in Ede gevestigde College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) eindelijk toe dat de risico’s op kanker door pesticiden jarenlang met een te soepele testmethode zijn beoordeeld.

De toezichthouder wil dat de internationale richtlijnen worden aangescherpt. Maar herbeoordeling van middelen die nu al op de markt zijn, zoals het ook rond Ede veelgebruikte glyfosaat, blijft uit.

De ommezwaai komt na herhaald onderzoek van Zembla, waarin journalisten Ton van der Ham en Vincent Harmsen blootlegden hoe het Ctgb tumoren bij proefdieren ‘wegrekende’. Het college gebruikte jarenlang een tweezijdige statistische test die het risico op kanker kleiner doet lijken. Deze methode wijkt af van internationale protocollen en werd verdedigd met verwijzing naar een omstreden Amerikaanse statisticus, die door Bayer werd betaald.

‘Ctgb bedrijft slechte wetenschap’

Een groep prominente wetenschappers, onder wie KNAW-directeur Geert de Snoo en toxicoloog Ad Ragas, luidde de noodklok: het Ctgb zou “slechte statistiek en slechte wetenschap” bedrijven. Tijdens een besloten bijeenkomst in februari – met ook het RIVM aan tafel – drongen zij aan op strengere toetsing. Kort daarna stuurden Ctgb-voorzitter Rob van Lint en directeur Marcel van Raaij een brief aan landbouwminister Femke Wiersma (BBB), waarin zij erkenden dat een scherpere analysemethode “meestal de voorkeur” verdient.

Toch blijft het Ctgb bij het eerdere besluit om glyfosaat, het meest gebruikte onkruidmiddel ter wereld, niet opnieuw te beoordelen. En dat terwijl het middel volgens de WHO al in 2015 werd aangemerkt als “waarschijnlijk kankerverwekkend”, op basis van precies die strengere test.

Hoogleraar statistiek Jeanine Houwing-Duistermaat (Radboud Universiteit), aanwezig bij het expertgesprek, noemt de reactie van het Ctgb “een rommeltje”: “Ze maken niet hard hoe bewijs wordt gewogen. Het lijkt wel of ze statistiek niet goed begrijpen.” Ook professor Ragas vindt dat het glyfosaat-dossier heropend moet worden: “Start met het erkennen dat de gebruikte test een eerste aanwijzing geeft voor kankerverwekkendheid.”

‘Insectvriendelijke’ tuinplanten blijken dodelijk voor insecten

De afgelopen maand kwam het Ctgb opnieuw onder vuur te liggen na een ander onderzoek, waaruit bleek dat driekwart van de ‘insectvriendelijke’ tuinplanten uit tuincentra zoals Welkoop pesticiden bevatten die giftig zijn voor insecten. In veel planten werd zelfs een cocktail van meerdere middelen aangetroffen, iets waar het Ctgb bij de toelating van afzonderlijke stoffen geen rekening mee houdt.

In 2023 werd duidelijk dat het instituut zich bij risicobeoordelingen sterk baseert op de industrie zelf, terwijl de transparantie ontbreekt. De nieuwste onthullingen roepen dan ook vragen op: waarom grijpt het Ctgb niet in, nu zelfs het eigen bestuur erkent dat jarenlang verkeerd is getest?