College wil geen onderzoek naar inzet van advocaten

De gemeente Ede verliest geregeld rechtszaken. Is de kwaliteit van de juridische dienstverlening dan wel goed? Het college voelt weinig voor een onderzoek daarnaar.

De gemeente Ede verloor in 2022 twee belangrijke rechtszaken – over Nergena en de World Food Experience. Bij de partijen DPE, VVD, D66 en GroenLinks riep dit twijfels op over de kwaliteit van de juridische dienstverlening van de gemeente, zowel de afwegingen die door de interne juristen van de gemeente worden gemaakt, als de externe kantoren die worden ingeschakeld.

Daarom werd op 26 januari 2023 een motie ingediend om een onafhankelijk onderzoek in te stellen naar “de capaciteit, de kwaliteit en het tijdig inhuren van deskundigheid van de juridische advisering bij de gemeentelijke besluitvorming binnen de gemeente.” De motie werd op 9 februari in de gemeenteraad besproken. In het verslag van deze vergadering is te lezen dat er vervolgens een heel gesteggel over ontstond.

‘Geen twijfel zaaien’

De indieners denken dat een onafhankelijk onderzoek de gemeentelijke organisatie en de besluitvorming van het college en de raad kan verbeteren.

Maar coalitiepartijen CDA, ChristenUnie, SGP, GemeenteBelangen en PvdA vinden dat zo’n onderzoek blijk geeft van wantrouwen naar de juridische afdeling van de gemeente. “Het oordeel over de kwaliteit van de gemeentelijke afdelingen ligt bij het college,” meent de PvdA. “Het lijkt erop dat de indieners de ambtenaren niet hoog hebben staan. Een motie die twijfel zaait over de kwaliteit van de ambtelijke organisatie is niet kies.”

Ook de ChristenUnie spreekt van “insinuatie naar de juridische afdeling. In de motie staat dat de gemeente regelmatig juridische procedures heeft verloren. Dat zijn grote woorden.” Wethouder Arnold Versteeg vindt dat het geschetste beeld dat de gemeente de afgelopen jaren heel wat juridische procedures heeft verloren niet klopt. “Van de 7500 besluiten per jaar zijn er maar 5 gesneuveld bij de bestuursrechter. Dat is weinig.”

Hoeveel rechtszaken verloren?

De Edese Vos vroeg Versteeg hoe dit wordt bijgehouden en of er een overzicht van die besluiten is. Zijn woordvoerder laat weten dat alle besluiten over omgevingsvergunningen en bestemmingsplannen op de website Officiële Bekendmakingen staan. Voor handhavingszaken op perceels- of persoonsniveau kan geen overzicht worden aangeleverd in verband met de privacyregels. “Omgevingsdienst de Vallei levert ons periodiek informatie aan over hun werkzaamheden via het jaarverslag. De Omgevingsdienst neemt verreweg de meeste ruimtelijke besluiten namens het gemeentebestuur.”

We stelden ook de vraag welke rechtszaken de gemeente verloren heeft bij de bestuursrechter en bij andere rechtbanken. “De meeste uitspraken van de Raad van State staan online,” zegt de woordvoerder. “De rechtspraak heeft criteria op basis waarvan zij bepalen welke uitspraken worden gepubliceerd.” Uit een aangeleverd overzichtje van zaken in het ruimtelijk domein waarbij door inwoners met succes beroep is aangetekend blijkt dat de gemeente in 2022 zes zaken heeft verloren, in 2021 elf, en in 2020 geen.

Juristen als machtsinstrument?

De VVD vraagt zich af of de raad niet zelf wat extra juridische ondersteuning zou moeten hebben om zaken beter te kunnen wegen. Versteeg vindt dat de raad dat dan zelf maar moet oplossen. “Dat is niet aan het college. De juridische afdeling is er voor het college. De griffie is er om de raad bij te staan.”

Het roept het beeld op dat het college de inzet van juristen als een eigen (machts)instrument ziet en daar liever geen democratische controle op heeft. Het college raadde de motie af en er is uiteindelijk niet over gestemd. De initiatiefnemers gaven aan dat ze de motie iets beter geformuleerd opnieuw wilden indienen, maar dit is niet gebeurd.

De Edese Vos meldde eerder dat de gemeente Ede een raamovereenkomst met drie advocatenkantoren heeft, waaronder het omstreden kantoor Pels Rijcken. In september kreeg de Edese Vos zelf te maken met de juridische aanpak van de gemeente, waarbij de zorgvuldigheid te wensen overliet.