Edese Vos
De Airborne-herdenking van komende zaterdag belooft opnieuw veel bezoekers naar de Ginkelse Heide te trekken. Het is dit jaar precies 80 jaar geleden dat de grote militaire operatie Market Garden plaatsvond. Wat ooit begon als een serene herdenking is inmiddels een waar spektakel geworden.
Vorig jaar gaf burgemeester René Verhulst aan dat de Airborne wat hem betreft als publiekstrekker groots op de kaart mag worden gezet. Ook al is de bereikbaarheid niet optimaal, Ede kan makkelijk 200.000 bezoekers aan. Restaurants in de buurt spelen hierop in met speciale activiteiten, zoals live muziek, poffertjes en een springkussen voor kinderen.
In zijn column van vorige week in Ede Stad sprak Verhulst over de zorgen rond massatoerisme en noemde hij de vrees voor overlast onterecht. Volgens hem wegen de voordelen van toerisme ruim op tegen de mogelijke nadelen.
Toch zijn er ook zorgen over de balans tussen herdenken en vermaak, tussen lokale verbinding en massatoerisme. Vorig jaar waren er momenten waarop de drukte uit de hand dreigde te lopen. Ook roept het commerciële karakter bij sommige veteranen vragen op over de mate waarin de herdenking nog echt in het teken staat van bezinning en respect voor de slachtoffers van Operatie Market Garden, waarbij 17.000 mensen het leven lieten.
‘Herdenking is geen feestje’
Gerard van de Meent, veteraan uit Ede, is kritisch over de ontwikkeling van het evenement. Hij heeft decennialang deelgenomen aan de Airborne-herdenking en ziet het karakter veranderen. “Een herdenking is geen feestje. Het gaat om de mensen die hier vochten en omkwamen. In Ede wordt het echter steeds meer een spektakel. Ik lees dat er een pannenkoekenkraam en een springkussen komen. Voor veel veteranen voelt dat als een klap in het gezicht.”
Hij benadrukt dat herdenkingen elders in het land ingetogener zijn. “In Arnhem en Nijmegen houden ze het sober. Hier lijkt het meer op een festival, vooral met de commerciële activiteiten.”
Hij ziet ook dat de grote drukte rondom het evenement steeds meer een drempel vormt. “Door de komst van hoogwaardigheidsbekleders kunnen gewone inwoners nauwelijks bij het terrein komen. Dat maakt het evenement steeds minder toegankelijk voor de lokale bevolking. Wat ooit een lokale herdenking was, is nu een evenement geworden waar de gewone burger nauwelijks nog bij kan komen.”
Naast zijn betrokkenheid bij de herdenking, zet Van de Meent zich in voor educatieve activiteiten rond de Airborne. Elk jaar geeft hij, samen met andere veteranen, voordrachten aan basisschoolleerlingen op de Ginkelse Heide. “We vertellen hen over de geschiedenis van de slag en laten hen nadenken over vrijheid en oorlog. Het is geweldig om te zien hoe nieuwsgierig en leergierig die kinderen zijn.”
‘Een versterking van het herdenken’
Luitenant-kolonel Albert van Dijk, die actief betrokken is bij het Veteranenontmoetingscentrum in Ede, heeft een andere kijk op de kwestie. Volgens hem is de groei van het evenement juist een positieve ontwikkeling. “De herdenking op de Ginkelse Heide begon klein, maar is uitgegroeid tot iets unieks voor de regio. De parachutesprongen en aanwezigheid van veteranen trekken veel publiek, en dat draagt bij aan de bewustwording.”
Van Dijk ziet geen probleem in de commerciële activiteiten rondom de herdenking. “Kijk, de gemeente Ede gebruikt de Airborne ook om de regio te promoten, en dat versterkt elkaar. De herdenking blijft het belangrijkste, maar de extra activiteiten maken het voor een breder publiek toegankelijk. We moeten ons niet afsluiten van de realiteit dat grote evenementen nu eenmaal ook commerciële aspecten hebben.”
Van Dijk haalt generaal-majoor Roy Urquhart aan, de bevelhebber van de Britse 1e Luchtlandingsdivisie tijdens Operatie Market Garden, die in 1945 opmerkte: “Men bedankt ons voor een slag die we verloren hebben.” Volgens Van Dijk blijft dat gevoel nog steeds bijzonder. Daarom wordt de herdenking met waardigheid uitgevoerd, zelfs nu het evenement is gegroeid. “De ceremonie blijft een centraal onderdeel. Dat de koning komt, geeft aan hoe belangrijk het nog steeds is.”
Wat vind jij?
De meningen over de Airborne-herdenking lopen dus uiteen. Terwijl sommigen pleiten voor een ingetogen herdenking, zien anderen een kans om het verhaal van de Airborne bij een groter publiek onder de aandacht te brengen. Hoe zie jij het? Moet de herdenking vooral bezinning blijven, of is er ruimte voor een groter evenement dat meer mensen aantrekt? Laat het ons weten.
Marc van der Woude
Marco te Brömmelstroet
o.a. bij Bloem het contrast kan niet groter:
🌺 Herdenk, beleef en geniet bij Bloem Ede 🌺
Zaterdag 21 september staan we stil bij de 80-jarige herdenking van Operatie Market Garden op de Ginkelse Heide, vlak tegenover Bloem. Kom langs voor een onvergetelijke dag met live muziek, poffertjes, cocktails en nog veel meer! Voor jong en oud hebben we genoeg te beleven met een springkussen, schminken en een speeltuin.
🕘 9:30 – 17:00 📍 Pegasusplein bij Bloem en Juffrouw Tok #bloemede #ginkelseheide #marketgarden80 #herdenking #airborne #edeairborne #airborne2024 #airborneede
Kom samen herinneren en vieren! 🌸
Als je er wat van zegt word je geblockt, jammer.
Eerst mijn ouders, en later ikzelf hebben decennialang een Britse veteraan met zijn vrouw als gastgezin ontvangen. Uiteindelijk zijn wij gewoon familie geworden van elkaar. Heb nog steeds contact met zijn nazaten. Ik denk dat hij zich in zijn graf zou omdraaien als hij deze poppenkast zou kunnen aanschouwen. Ik vind het verschrikkelijk, om niet te zeggen schandalig! Dit heeft in mijn optiek niks meer met herdenken te maken.
Een uit de kluiten gewassen kerel, wellicht een waardig opvolger van de vertrokken burgemeester? Dát was de 1e indruk die ik kreeg van dhr. Verhulst. Een uit de klei getrokken boer’njong uit het Zeeuwse, waar men naast trots, vlijt, en zunigheid vooral normen en waarden hoog in het vaandel heeft. Niks fratsen en al helemaal geen stadse fratsen, maar standvastig met je poten op de grond! Dát dit heerschap na alle schade en schande en egotripperij zelfs van een dodenherdenking waar 17.000 soldaten het leven lieten, waar wij bij stilstaan, die wij nooit mogen vergeten, een pannenkoekenfeest met spek & stroop wil maken – van normen naar wormen, van aarde naar maden- is voor velen een dieptepunt. Het is niet Ede dat groots op de kaart moet, het is Verhulst zélf die zich groot, groter, grootst, grotesk op de kaart wil zetten. Mijn hart gaat uit naar de mensen die hier diep geraakt door zijn.
Dus de Airborne is nu opeens commercieel omdat het naburige pannenkoekenrestaurant een springkussen neerzet? Springen lijkt me nu juist wel in de het thema te passen toch? Maar even serieus: volgens mij valt het reuze mee met het spektakel. De kern blijft toch nog steeds de massdrop van de parachutisten. Dat schouwspel lijkt me een prachtige herdenking. En laat die kinderen bij de pannenkoekenboer zich lekker uitleven op het springkussen.
Prima dat een uitbater wat probeert te verdienen maar de tekst is toch vol contrast. We herdenken een slag die verloren is waar duizenden doden bij gevallen zijn en dat vieren we dan met cocktails live muziek en plezier? Maak dan van de tekst: geniet tijdens uw bezoek aan airborne van een lekkere pannekoek en drankje.
Voor beide meningen valt wat te zeggen. De waarheid ligt waarschijnlijk in het midden.
Als geboren en getogen Edenaar van 65 jaar heb ik vele herdenkingen op de hei meegemaakt. Aanvankelijk stond vooral de mislukte militaire operatie centraal. Er waren veel militairen die eraan hadden deelgenomen. Bijvoorbeeld kolonel John Frost. Dropping en herdenking stonden centraal. Meestal was het daarna afgelopen.
Later werd het nodig ook jongere generaties er meer bij te betrekken. Door bv lesmateriaal voor scholen (Bridge to the Future). Maar denk ook aan het adopteren van oorlogsmonumenten door scholen. Prima initiatieven.
Ook de Airborne gemeenten gingen dit evenement meer op de kaart zetten. Dit jaar nog het schitterende Airborne Lights in Arnhem. Wellicht is men hier en daar wat doorgeschoten hierin. Maar ik denk dat met de indeling van de hei in “Pleinen” er rekening wordt gehouden met verschillen in herdenken en beleven. En dat lijkt mij goed.