Marc van der Woude
De gemeente Ede gaat een druk kruispunt in Veldhuizen aanpakken. De verkeerslichten aan de Slotlaan, Kranenburg en Goudenstein verdwijnen. In plaats daarvan komt er een zogenoemd voorrangsplein, ontworpen volgens het LaRGaS-principe: Langzaam Rijden Gaat Sneller. De werkzaamheden zijn op 27 oktober begonnen en duren tot maart 2026.
Het kruispunt krijgt een nieuwe inrichting met één rijstrook per richting, bredere middeneilanden en ruim tweeduizend vierkante meter extra groen. De gemeente belooft dat het kruispunt overzichtelijker wordt, veiliger voor fietsers en minder wachttijd oplevert voor automobilisten. Tijdens de werkzaamheden zijn delen van de Slotlaan, de Kranenburg en de Goudenstein om beurten afgesloten. Ook bussen rijden tijdelijk om.
Waarom de stoplichten verdwijnen
De verkeerslichten aan de Slotlaan stammen uit 2006 en waren volgens de gemeente “aan het einde van hun levensduur”. Uit onderzoek van adviesbureau Goudappel, opgevraagd door de Edese Vos, bleek bovendien dat verkeerslichten op deze plek niet strikt noodzakelijk zijn om het verkeer goed te regelen.
De gemeente voert sinds enkele jaren beleid om verouderde VRI’s – verkeersregelinstallaties – gefaseerd te verwijderen bij reconstructies. Reden: hoge onderhoudskosten, storingsgevoeligheid en, zoals het rapport vermeldt, “roodlichtnegatie” – het negeren van het rode verkeerslicht door automobilisten en fietsers. Dat laatste is een bijzonder argument: als de lichten verdwijnen, verdwijnt vanzelf ook de roodlichtovertreding. De vraag is dan of de nieuwe situatie daadwerkelijk veiliger wordt.
De afweging: veiligheid of doorstroming
In theorie kan een LaRGaS-kruising veiliger zijn dan een traditioneel kruispunt met verkeerslichten. Door smallere rijbanen, middeneilanden en zichtlijnen worden bestuurders gedwongen langzamer te rijden. Het ontwerp moet overzicht en voorspelbaarheid vergroten, waardoor de kans op zware ongevallen afneemt. In de praktijk is die balans kwetsbaar. De Slotlaan blijft een 50-kilometerweg met veel autoverkeer, terwijl het kruispunt onderdeel is van een belangrijke fietsroute voor scholieren tussen Veldhuizen en De Steinen.
Volgens het verkeerskundige rapport van Goudappel werden meerdere varianten onderzocht. Een rotonde zou veiliger zijn, maar te veel ruimte vragen en minder goed doorstromen. De keuze viel uiteindelijk op een voorrangsplein, dat beter past binnen het profiel van de weg en past bij de wens om de hoge onderhoudskosten en storingsgevoeligheid van VRI’s te vermijden. “De snelheid op de Slotlaan zal gemiddeld lager zijn door de slingerbeweging,” aldus de gemeente. “Iedere nieuwe situatie wordt na aanleg bekeken en gemonitord.”
Kritische noten
Toch roept het ontwerp vragen op. De voorrang ligt volledig op de Slotlaan, waardoor verkeer uit de woonwijken via smalle 30-kilometerinritten moet aansluiten. Fietsers krijgen op de Slotlaan voorrang, maar moeten de weg vanaf de Kranenburg en Goudenstein in stappen oversteken via de middeneilanden.
Volgens verkeersdeskundigen werkt het LaRGaS-principe vooral goed op rustigere stadswegen, niet op doorgaande assen waar hulpdiensten en busverkeer ook gebruik van maken. De Slotlaan wordt straks bovendien de route voor brandweerwagens van en naar de nieuwe kazerne bij de Peppelensteeg.
Eerdere herinrichtingen in Ede, zoals de rotonde Zandlaan, leverden na oplevering meerdere aanpassingen op vanwege verkeersongevallen en onduidelijkheid in de voorrangsregels. Bewoners volgen de plannen daarom met gezonde argwaan.
Wat er nu gebeurt
De uitvoering gebeurt in twee fasen door BAM Infra. Eerst gaat van eind oktober tot half januari de Kranenburg dicht; daarna volgt de Slotlaan richting het centrum. In de kerstvakantie ligt het werk stil.
De gemeente belooft dat het kruispunt in maart 2026 klaar is, groener, rustiger en veiliger. Maar de echte test volgt pas daarna – in het verkeer van fietsers en automobilisten die er dagelijks oversteken.
Volgens mij krijgen de fietsers helemaal geen voorrang, althans niet als men vanuit de Steinen dan wel Burgen de Slotlaan wil oversteken. Op het plaatje hier niet duidelijk te zien maar op de ontwerptekening op ede.nl staan duidelijk haaientanden voor de oversteken. Bij rustig verkeer (‘s avonds) lijkt me dat ook geen probleem, maar ik houd mn hart vast tijdens (school) spitstijden.
Het plaatje is in iets hogere resolutie geupload, zodat de details nu ook goed te zien zijn als je er op klikt. Fietsers hebben op de Slotlaan voorrang als ze rechtdoorgaan, niet als ze afslaan of uit de zijstraten komen. Om dit punt te verhelderen is het betreffende zinnetje in het artikel aangepast.
Dit ontwerp is niet te vergelijken met de rotonde Zandlaan maar wel met een paar kruisingen van de Hackettlaan. Behalve veel eenzijdige ongevallen van lantarenpalen met auto’s (herstel, omgekeerd) daarlangs lijkt het wel te gaan. We houden het in de gaten.
Ik geloof er ook niet in dat het kruispunt veiliger wordt. Eerst zien, dan geloven… Verkeerslichten werken prima, als iedereen zich aan de bijbehorende regels houdt. Kwestie van opvoeden van de kinderen maar bovenal zelf het goede voorbeeld geven. En daar schort het nogal eens aan bij menig volwassene.