Wil je ook een lintje? Overweeg om koster in de kerk te worden

Het regent weer lintjes. Dit jaar mogen 29 betrokken Edenaren zich verheugen op een koninklijke onderscheiding die morgen door burgemeester Verhulst zal worden opgespeld. Wat moet je er eigenlijk voor doen om zo’n lintje te krijgen?

Om de magie meteen maar te verbreken: niets is zo relatief als een koninklijk lintje, hoe betekenisvol het voor de gedecoreerde en zijn of haar familie ook mag zijn. Want wie zich verdiept in hoe die jaarlijkse regenbui tot stand komt, kan zich alleen maar verwonderen over de willekeurige spelingen van de koninklijke meteorologie.

Je kunt gelukkig niet zelf bepalen dat je wel een lintje verdient. Zo’n maatregel om narcisten als Gordon buiten de deur te houden is natuurlijk heel nuttig. Nee, anderen moeten je voordragen. Dat gebeurt in de gemeente waar je woont. Dit betekent dat vooral mensen met een actief sociaal netwerk voor een voordracht in aanmerking komen. Misschien wel logisch, want de lintjes gaan over je bijdrage aan de samenleving, maar toch… wie in het verborgene goed doet en z’n linkerhand niet laat weten wat z’n rechterhand doet, valt wel buiten de aardse prijzen.

Het betere achterkamertjeswerk

Na de voordracht gaat er een Edese ambtenaar mee aan de slag die je doopceel helemaal licht. Nou ja, helemaal… alleen bij de mensen die je al goed gezind zijn en de aanvraag hebben gesteund. Er wordt geen advertentie in de Ede Stad geplaatst om te vragen of iemand bezwaar heeft omdat je in een ander verband misschien toch wel eens een scheve schaats hebt gereden. Nee, lintjes onderscheiden zich ook koninklijk in het betere achterkamertjeswerk.

Zo kreeg een paar jaar geleden de voorzitter van onze moestuinclub een lintje. De beste man had zich jarenlang tegen alles op het complex aan bemoeid, tot uiteindelijk het perfecte plaatje was bereikt. Vervolgens werden de keurig aangeharkte tuintjes beschermd met een dictatoriale regelzucht die menig tuinder tot wanhoop dreef. Hij werd ridder in de orde van de spitvork, voorgedragen door zijn bejaarde maatjes in het bestuur. Dat de man meermaals tuinders had geïntimideerd was uiteraard geen overweging in het toekennen van de koninklijke onderscheiding.

Trouwe hobbyisten en politici

Erg streng wordt er dus niet gekeken naar de aanvragen. Meestal zijn het familie, vrienden en clubgenoten die iemand die zich jarenlang verdienstelijk heeft gemaakt goed bedoeld lof willen toezwaaien. Vaak gaat het om mensen die hun hele leven trouw een taak hebben vervuld bij één of twee organisaties, en vooral bijdragen aan behoud van de status quo, niet aan maatschappelijke vernieuwing. Vind ik ook jammer. Er mag best wat meer ambitie en onderscheidendheid in zitten. Iets toevoegen aan de samenleving wat er nog niet is.

“Lintjes worden zelden uitgereikt aan maatschappelijke vernieuwers.”

Dan zijn er nog de automatisch toegekende lintjes. Raadsleden krijgen ze standaard na 12 jaar. Wie er korter zit heeft ook meer kans op een lintje dan de gemiddelde burger, terwijl je er nog voor wordt betaald ook. Wethouders worden zelfs dik betaald en krijgen zo’n ding vaak standaard mee. Zo hebben onze wethouders Peter de Pater en Arnold Versteeg ‘m als raadslid al binnengefietst, nog voordat ze wethouder werden.

Ik ken veel mensen die een lintje hebben gekregen voor iets wat eigenlijk hun hobby is. Actief zijn in de kerk, of bij de scouting of voetbalclub bijvoorbeeld. Maar als het je hobby is, waarom zou dat beloond moeten worden? Dan zou het toch eerlijker zijn om álle vrijwilligers te belonen? Want zonder al die mensen die zich belangeloos inzetten voor anderen, kan de samenleving niet functioneren. Lintjes zijn een wel erg selectieve vorm van erkenning. In het sociale domein – vrijwillige zorg voor de zwakkere medemens – vind ik het juist wel mooi, dat kun je niet genoeg waarderen. Toch krijgen niet alle mantelzorgers een lintje.

De lange weg naar decoratie

Maar even terug naar de procedure. Als de ambtenaar klaar is met zijn dossier, komt dat op het bureau van burgemeester Verhulst te liggen. Die toetst of je wel echt decoratiewaardig bent. Schrijf je kritische columns voor Ede Dorp, dan kun je het natuurlijk wel schudden. Zo kreeg 12 jaar geleden kritisch raadslid Marcel van Dalen (tegenwoordig Ede Dorp-columnist) geen lintje van toenmalig burgemeester Cees van der Knaap omdat hij hem niet-integer had genoemd. Kritiek op de burgemeester kan je dus zomaar je onderscheiding kosten.

Als Verhulst zijn zegen uitspreekt, gaat de aanvraag naar de commissaris van de Koning en daarna naar de Kanselarij der Nederlandse Orden in Den Haag, een adviesorgaan dat zich bezighoudt met het toekennen van koninklijke onderscheidingen. Vervolgens naar de minister en tenslotte zet de koning zijn handtekening. Ja, zo’n aanvraag gaat over heel wat schijven voordat de burgemeester het lintje mag uitreiken.

Tijdelijk in bruikleen

Er zijn verschillende soortjes lintjes. De meeste gedecoreerden worden Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Dat is de huis-tuin-en-keuken onderscheiding voor iedereen die vooral lokaal actief is geweest. Ben je ook landelijk of internationaal verdienstelijk geweest, dan kun je Ridder of zelfs Officier worden.

“Zodra je naar het hiernamaals verkast, eist de overheid het lintje weer bij je nabestaanden op.”

Heel gul is de overheid overigens niet met lintjes. Elk jaar worden er zo’n 4.000 uitgedeeld. Vroeger moest je als gedecoreerde de kosten van je eigen lintje betalen. Had je het geld niet, jammer dan, kreeg je ook geen onderscheiding. Tegenwoordig betaalt de overheid het, maar zodra je naar het hiernamaals verkast moet de onderscheiding door je nabestaanden weer worden ingeleverd. Dus misschien is het vanuit de overheid bezien wel logisch dat vooral bejaarden lintjes krijgen, dan is de bruikleentijd lekker kort. Het zou natuurlijk mooier en guller zijn als je je onderscheiding gewoon zou mogen houden.

5 Tips om je kans op een lintje te vergroten

Dit jaar worden 29 Edenaren gedecoreerd. Wie de gelukkigen zijn is nog even spannend, daar zit een embargo op tot 26 april 13:00 uur. Maar een analyse van de Edese lintjes levert wel nuttige informatie op voor wie ook nog eens een lintje ambieert. Dit zijn mijn tips:

1. Word oud. De gemiddelde leeftijd waarop Edenaren een lintje krijgen is 69 jaar. Zorg er dus in ieder geval voor dat je je AOW haalt.
2. Mannen hebben aanzienlijk meer kans op een lintje dan vrouwen. Van de 29 Edese gedecoreerden zijn 18 man en 11 vrouw. Kunnen we afspreken dat de voordragers dit volgend jaar rechttrekken?
3. Bekeer je, als je dat nog niet hebt gedaan. Van de 29 Edese gedecoreerden zijn er 20 kerkelijk actief. Maatschappelijk, maar ook binnenkerkelijk met zaken als schoonmaken van het kerkgebouw, pastorale zorg en meezingen in het koor. Ook het luiden van klokken en het brengen van hulpgoederen naar Roemenië kan je punten opleveren.
4. Maar liefst 6 van de 29 gedecoreerden is of was koster. Ook handig om te weten. Als je een vak moet kiezen om ooit een lintje te krijgen, word dan koster. Dan maak je nog meer kans dan als raadslid. Ook kerkenraadsleden en leden van evangelisatiecommissies scoren goed met respectievelijk 4 en 3 gedecoreerden.
5. Andere beroepen die goed liggen, met name voor de hogere onderscheidingen van Officier en Ridder, zijn militair, arts en wetenschapper. Bakkers, klusjesmensen, office managers, buschauffers, retailers, graffiti-kunstenaars of journalisten… allemaal kansloos. Tenzij je ook 40 jaar actief wordt in de kerk.

Valt jou dit jaar een lintje toe? Geniet er van. De kans dat je ooit tijdens je leven wordt onderscheiden is statistisch 1,7 procent, in Ede 1,9 procent. Val je niet in de prijzen? Ook na de lintjesregen komt zonneschijn. 🙂