Marc van der Woude
De democratie in Nederland staat onder druk. Daar maakt ook onze volksvertegenwoordiging, de Tweede Kamer, zich zorgen over. Wat kunnen we doen aan polarisatie, radicalisering en mensen die afhaken bij de politiek?
Het kabinet kreeg opdracht een Adviescommissie Versterken Weerbaarheid Democratische Rechtsorde in te stellen die eind vorig jaar nieuwe inzichten en oplossingen aandroeg.
Het rapport dat de commissie publiceerde is een oproep tot verandering. Onze democratie geniet weliswaar steun, maar heeft op cruciale punten versterking nodig. “Het is niet te laat om in actie te komen, maar duidelijk is ook: we kunnen zo niet doorgaan,” waarschuwt commissievoorzitter Ahmed Marcouch, de burgemeester van onze buurgemeente Arnhem.
Ook in Ede geven veel inwoners aan zich niet altijd gehoord te voelen door de lokale overheid. De Edese Vos heeft het rapport doorgelezen. Welke bevindingen kunnen ons concreet helpen om de gebrekkige participatie te verbeteren en zo de lokale democratie te versterken?
De overheid dient zich aan te passen aan ‘de straat’ en inwoners actief te faciliteren
Het belangrijkste inzicht is dat de overheid zich meer moet aanpassen aan de behoeften van burgers, in plaats van andersom. Voor Ede betekent dit dat de gemeente een actievere rol zou moeten innemen in het ondersteunen van burgerinitiatieven. Of het nu gaat om het vergroenen van een buurt of het aanpakken van verkeersproblemen, de gemeente zou klaar moeten staan met praktische hulp, zoals het beschikbaar stellen van vergaderruimtes of ondersteuning bij subsidieaanvragen.
Edese Vos-auteur Ria Maliepaard benoemde dit punt ook in haar kritische analyse van de nieuwe Cultuurvisie. Dit betekent veel ruimte scheppen voor eigen initiatief. Veel Edenaren zetten zich in voor hun buurt, van energieprojecten tot sociale initiatieven. De adviescommissie waarschuwt dat de overheid deze initiatieven niet moet zien als verlengstuk van haar eigen beleid. In plaats daarvan zou de gemeente Ede juist moeten focussen op het faciliteren van deze initiatieven, zonder ze over te nemen of te sturen.
Eerlijke inspraak voor alle Edenaren
Het rapport benadrukt ook het belang van inclusieve participatie. Dit betekent dat de gemeente actief de mening van ondervertegenwoordigde groepen betrekt, zoals jongeren of drukke gezinnen. Door flexibele inspraakmomenten te organiseren, bijvoorbeeld via digitale bijeenkomsten of door aanwezig te zijn bij buurtactiviteiten, kan de gemeente ervoor zorgen dat meer stemmen worden gehoord. Dit punt wordt ook genoemd in het artikel ‘3 manieren om participatie beter te maken’.
Om meer diverse groepen te betrekken bij de lokale democratie, suggereert het rapport nieuwe participatievormen. Voor Ede liggen er mogelijkheden in het experimenteren met online platforms voor meningsvorming of het introduceren van burgerbegrotingen, waarbij inwoners directe zeggenschap krijgen over een deel van het gemeentebudget.
De weg vooruit voor Ede
Een sterke democratie vraagt om een overheid die zich openstelt en aanpast aan de behoeften van haar burgers. We zullen de Edese Participatie Aanpak de komende tijd langs deze lat leggen. Worden inwoners écht betrokken en burgerinitiatieven écht ondersteund?
Dit artikel maakt deel uit van ons dossier ‘frustratie in de burgerparticipatie’, onderzoek dat mede mogelijk is gemaakt door het Fonds BJP.
Ik blijf het een vreemd fenomeen vinden dat men zo’n omslag maakt als je van “burger” een “ambtenaar” wordt en dan vaak/soms een regenteske houding er insluipt van wij weten wel wat goed voor jullie is en het dan niet meer nodig vindt om met die burger te overleggen of, heel vervelend, naar te luisteren.
Het bureau Draad won gisteren de publieksprijs voor ict in de Regio Foodvalley. Bureau is actief op terrein van participatie en richt zich daarbij vooral op degenen die nooit participeren. Wellicht aardig om daar ook een artikel aan te wijden.
Dank voor de tip, goed idee.