Marc van der Woude
Netcongestie bedreigt het voortbestaan van restaurant De 7 Continenten in Ede, dat zich door de energiecrisis gedwongen voelt drastische maatregelen te nemen. Dat zegt manager Amata Kapitein in een gesprek op 6 juni met de Edese Vos. Ze is niet de enige Edese ondernemer die vastloopt.
Kapitein, manager van restaurant De 7 Continenten in Ede, neemt mede namens eigenaar Chopin Cai contact op. Ze is erg bezorgd over de gevolgen van netcongestie voor hun onderneming. Ondanks een stevige vraag naar stroom, kan netbeheerder Liander niet voldoen aan de behoefte van het restaurant, dat met 1300 zitplaatsen naar eigen zeggen het grootste van Nederland is. Dit probleem, dat veel bedrijven in de regio treft, bedreigt nu het voortbestaan van de onderneming.
Netcongestie: een groeiend probleem
Netcongestie is een situatie waarbij het elektriciteitsnet de vraag naar stroom niet kan bijbenen. Deze kwestie speelt niet alleen in Ede, maar in heel Nederland, en raakt zowel bedrijven als particulieren. De oorzaken zijn complex en systemisch: een te trage uitbreiding van het stroomnet en de snelle toename van elektrische toepassingen, zoals elektrische auto’s en duurzame energiebronnen, hebben het net zwaar onder druk gezet.
Restaurant De 7 Continenten heeft al diverse noodoplossingen geprobeerd, waaronder de inzet van een aggregaat en batterijopslag, maar de kosten daarvan lopen op tot 800.000 euro. “Dat bedrag kunnen we simpelweg niet opbrengen,” vertelt Kapitein. “We zijn net door de coronacrisis gekomen zonder steun, en nu dit. We willen niet sluiten, maar zonder extra energie is dat onvermijdelijk.”
Duurzaam, maar nu ‘gestraft’
Het restaurant heeft fors geïnvesteerd in duurzaamheid, onder meer door gasloos te opereren. “We hebben gehoor gegeven aan de oproep van de overheid om duurzamer te worden,” zegt Kapitein. “En nu worden we gestraft voor onze vooruitstrevendheid. We moeten zelfs overwegen om terug op gas te gaan.”
Pogingen om de gemeente om hulp te vragen zijn vruchteloos gebleken. “Ze zeggen dat ze niets kunnen doen. We hebben een gesprek gehad met de gemeente, Liander en andere deskundigen, maar er kwam niets concreets uit. De gemeente stelde zelfs dat sluiting een reële optie is,” aldus een gefrustreerde restaurantmanager.
Kapitein en eigenaar Cai hebben ook nagedacht over creatieve oplossingen, zoals het gebruik van stroom van nabijgelegen winkels die ‘s avonds gesloten zijn. “Dat zou volgens de regels kunnen, maar Liander werkt niet mee. Het lijkt alsof ze vastzitten in hun eigen bureaucratie.”
In een poging om het tij te keren, hebben ze contact gezocht met een advocaat die een massaclaim voorbereidt tegen Liander. “Er is een wettelijke verplichting voor stroomlevering, maar Liander voldoet daar niet aan. We zijn niet de enige, er zijn vele bedrijven in heel Nederland die met dit probleem kampen.”
Impact op de lokale economie
Het probleem gaat verder dan alleen De 7 Continenten. Het bedrijventerrein A12 in Ede kampt met vergelijkbare issues, waardoor bedrijven niet optimaal kunnen functioneren. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor de lokale economie en werkgelegenheid. “Als wij moeten sluiten, verliezen 75 mensen hun baan.” benadrukt Kapitein.
De situatie bij De 7 Continenten is symptomatisch voor een groter probleem in Nederland. De energietransitie stagneert door infrastructurele tekortkomingen en gebrekkig beleid. “Wij hebben dringend behoefte aan een oplossing. De overheid moet nu echt in actie komen om deze netcongestie aan te pakken. Anders dreigen nog veel meer bedrijven ten onder te gaan,” denkt ze.
Maar zo eenvoudig is dat niet. Het systeem is vastgelopen doordat er niet tijdig is geanticipeerd op de gevolgen van de energietransitie en allerlei partijen zijn daar nu de dupe van. Het verhaal van De 7 Continenten is een schrijnend voorbeeld van de realiteit waar veel ondernemers in Nederland momenteel mee te maken hebben. Het is een oproep aan beleidsmakers en netbeheerders om snel en doeltreffend in te grijpen, maar hoe doe je dat?
Netbeheerder Liander is deze maand met werkzaamheden begonnen aan het elektriciteitsstation in het noorden van Ede om de toegenomen vraag aan te kunnen. Dit is nodig voor de bouw van 2700 nieuwe woningen. De werkzaamheden omvatten onder andere het ondergronds leggen van stroomkabels en het verwijderen van hoogspanningsmasten.
Op 26 juni organiseerde de gemeente Ede een bijeenkomst voor ondernemers over netcongestie. Tijdens de bijeenkomst deelden de pakweg vijftig aanwezige ondernemers uit Ede hun ervaringen en uitdagingen met betrekking tot netcongestie en zochten naar samenwerkingsmogelijkheden om deze op te lossen. Meerdere grootverbruikers in Ede ervaren de impact van het volle stroomnet.
NASCHRIFT 22 augustus 2024: Na alle commotie over deze zaak, ook in andere media, laat Liander nu weten een ‘administratieve fout’ te hebben gemaakt. Omdat er al langer overschrijdingen waren in het verbruik, hadden ze het contract moeten aanpassen en dat is niet gebeurd. Daarmee is de 7 Continenten voorlopig uit de problemen, hoewel het netcongestieprobleem blijft bestaan.
Edese Vos
De situatie ligt wel wat genuanceerder. Meneer heeft een contract afgesloten met een gemaximeerd verbruik (zoals in principe elk aangesloten bedrijf dat doet). Alleen hij wil met de apparatuur in het restaurant meer gebruiken. In de basis is dus bij de start van het restaurant gekozen voor een te krappe aansluiting. Waarschijnlijk om financiële redenen. En nú kan de aansluiting niet uitgebreid worden, door de krapte op het net.
Het lijkt me dat die nuance wel in het verhaal zit, lezers kunnen het perspectief van deze ondernemer zelf wegen. De essentie is dat netcongestie problemen veroorzaakt. Daarop goed anticiperen is best lastig. Want een paar jaar geleden moedigde de overheid iedereen aan om ‘elektrisch te gaan’ en nu adviseert zelfs de provincie om vooral op het gas te blijven.
“Restaurant De 7 Continenten heeft al diverse noodoplossingen geprobeerd, waaronder de inzet van een aggregaat en batterijopslag, maar de kosten daarvan lopen op tot 800.000 euro.”
Zo dan, ik vraag me wel heel erg af hoeveel extra vermogen ze dan nodig hebben dat niet uit de netaansluiting te halen is als je met die oplossingen zoveel kosten maakt. Het komt op mij eerlijk gezegd over alsof ze een andere energieadviseur of überhaupt een energieadviseur moeten bellen (met specialisatie in o.a. dit soort problemen, die zijn er en worden meestal ook niet door energiebedrijven betaald i.t.t. de adviesbureaus die vooral contracten bemiddelen).
Er zit een enorm gat tussen behoefte en beschikbaarheid. De opkomst van ondernemers in die bijeenkomst was slecht. Oorzaak is waarschijnlijk dat veel ondernemers van niets wisten. Ons was in ieder geval niets bekend.
Hoi Ilco, over welk vermogen hebben we het dan? Het leest immers alsof er aan piekvermogen niet een aantal kW, maar in de orde van grootte van megawatten tekort gekomen wordt. Was zoiets niet te voorzien bij start van het restaurant en zo ja, met welke redenering is er dan toch gestart?